Τι σημαίνει συμπερίληψη για μένα; Σημαίνει να ανήκω. Να μη με ρωτούν «τι έχεις;» αλλά «τι χρειάζεσαι;». Να είμαι παρούσα σε όλα – στη δουλειά, στη διασκέδαση, στην εκπαίδευση. Να μην είμαι εξαίρεση. Δεν ζητώ χάρη, ζητώ ισότιμη θέση.
Ο Νίκος Παγίδας μου εξηγεί στη συνέντευξη που ακολουθεί πως η συμπερίληψη δεν είναι απλώς μια λέξη ή τάση, αλλά στάση ζωής. Είναι να σχεδιάζεις «με», «όχι για». Να βλέπεις πρώτα τον άνθρωπο. Είναι η συνειδητή επιλογή να μην αφήνεις κανέναν απέξω – ούτε στη γνώση, ούτε στις ευκαιρίες, ούτε στη ζωή. Και ο Νevronas το αποδεικνύει αυτό στην πράξη, καθημερινά.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το Νevronas και ποια ανάγκη ήρθε να καλύψει;
Ήταν καλοκαίρι και, ενώ απολάμβανα τις διακοπές μου, το τηλέφωνο δεν σταματούσε να χτυπά. Γονείς, φίλοι, γνωστοί ζητούσαν συμβουλές – τι να κάνουν από Σεπτέμβρη, πώς να στηρίξουν τα παιδιά τους. Κι εκεί, ξαφνικά, σκέφτηκα: γιατί να μη βρίσκουν αυτές τις απαντήσεις στο διαδίκτυο; Έψαξα, αλλά δεν υπήρχε τίποτα που να τους καθοδηγεί ουσιαστικά. Έτσι, πήρα χαρτί και μολύβι κι άρχισα να σχεδιάζω. Άρχισα να γράφω λέξεις-κλειδιά, να φτιάχνω ένα νοητικό «δέντρο» με όσα θα μπορούσε να περιλαμβάνει αυτό το όραμα. Ήξερα όμως πως δεν θα μπορούσα να το κάνω μόνος. Σκέφτηκα την Πόπη Μάλεση, μια αξιόπιστη συνεργάτιδα και φίλη και της τηλεφώνησα. Είχαμε ήδη συνεργαστεί σε διάφορα project.
Τον Σεπτέμβριο, όταν επέστρεψα, βρεθήκαμε και ξεκινήσαμε να δίνουμε μορφή σε αυτό το κοινό όραμα. Τρία χρόνια προετοιμασίας, με κάθε λεπτομέρεια δουλεμένη – τίποτα τυχαίο. Δεν φτιάξαμε απλώς ένα site. Δημιουργήσαμε έναν χώρο ζωντανό, που συνδέει ανθρώπους, παρέχει στήριξη, εμπνέει εμπιστοσύνη.
Ο Νevronas είναι μια κοινότητα με σεβασμό και αγάπη για τον άνθρωπο. Από τότε μέχρι σήμερα συνεχίζουμε με το ίδιο πάθος – δίπλα σε όσους μας χρειάζονται. Εκείνοι που μας γράφουν ή μας τηλεφωνούν ξέρουν ότι πίσω από την οθόνη υπάρχει κάποιος που θα τους ακούσει με σεβασμό και αγάπη.
Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Ένα από τα πιο απαιτητικά σημεία στη διαδρομή του Νevronas ήταν –και παραμένει– η οικονομική βιωσιμότητα. Δεν είμαστε ΜΚΟ, ούτε κρατικά επιδοτούμενος φορέας· είμαστε μια ιδιωτική πρωτοβουλία, κάτι που επιλέχθηκε συνειδητά από την αρχή, με στόχο να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας. Το γεγονός ότι λειτουργούμε ως ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς επιδοτήσεις ή σταθερές χορηγίες, δυσκόλεψε σε μεγάλο βαθμό την υλοποίηση πολλών δράσεων.
Ο βασικός μας στόχος όμως ήταν και είναι η ενημέρωση του κόσμου. Μέσα από αυτήν αναδεικνύουμε τις ανάγκες μιας κοινότητας που συχνά μένει αόρατη, ενώ ταυτόχρονα υλοποιούμε πλήθος δράσεων με κοινωνικό αντίκτυπο.
Θέλαμε από την αρχή να υπάρχει πρόσωπο και ευθύνη πίσω από το εγχείρημα – να είναι ξεκάθαρο ποιοι είμαστε και τι πρεσβεύουμε. Παρότι η πορεία μας δεν ήταν εύκολη, σήμερα, εννέα χρόνια μετά, λειτουργούμε με σταθερότητα, συνέπεια και πίστη στις αξίες μας. Συνεχίζουμε με στόχο την εξωστρέφεια, τη σύνδεση με την κοινωνία και την ουσιαστική υποστήριξη των ανθρώπων.
Σήμερα, εννέα χρόνια μετά, έχουμε καταφέρει να είμαστε σε ένα σταθερό και ουσιαστικό επίπεδο. Συνεχίζουμε να χτίζουμε μεθοδικά, με πίστη στις αξίες μας και με στόχο πάντα την εξωστρέφεια, τη σύνδεση και την ανθρώπινη υποστήριξη.
Με ποιον τρόπο προσπαθεί ο Νevronas να ενισχύσει τη φωνή και την παρουσία των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία;
Ο Nevronas λειτουργεί ως μια «ομπρέλα», με βασικό πυλώνα την ενημέρωση – το σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε και που παραμένει ο κεντρικός μας άξονας. Πρόκειται για μια ζωντανή πλατφόρμα, με άρθρα, συνεντεύξεις, ρεπορτάζ και βίντεο που αφορούν την υγεία, την αναπηρία, την ψυχική ενδυνάμωση και το παιδί – τόσο για επαγγελματίες όσο και για οικογένειες. Παράλληλα, μέσα από το δίκτυο συνεργασιών που έχουμε αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια με συλλόγους, ειδικούς και ενεργά μέλη της κοινότητας υλοποιούμε δράσεις με ουσία, εξωστρέφεια και πραγματικό κοινωνικό αντίκτυπο.
Ο Nevronas δεν είναι απρόσωπος. Είμαστε άνθρωποι με όραμα και ξεκάθαρους ρόλους, που πιστεύουμε στη συμπερίληψη όχι ως λέξη, αλλά ως πράξη. Δεν σχεδιάζουμε «για» τους ανθρώπους — σχεδιάζουμε μαζί τους, κάτι που εκφράζει πολύ εύστοχα και η συνιδρύτρια Πόπη Μάλεση: «Δεν δουλεύουμε για τους ανθρώπους. Δουλεύουμε μαζί με τους ανθρώπους». Ακούμε, συνεργαζόμαστε και δημιουργούμε λύσεις προσβάσιμες και ουσιαστικές για όλους.
Αυτό είναι το μήνυμα που θέλουμε να φτάσει ξεκάθαρα προς τα έξω. Όταν θέλεις να δημιουργήσεις κάτι συμπεριληπτικό και προσβάσιμο, δεν γίνεται να μην έχεις στο τραπέζι τους ίδιους τους ανθρώπους που αφορά. Αυτό κάνουμε και αυτό συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε.
Ποιος είναι ο ρόλος της συνεργασίας με επαγγελματίες υγείας, τεχνών, τεχνολογίας και εκπαίδευσης στο όραμα Νevronas;
Η πρώτη μεγάλη δράση που υλοποιούμε τα τελευταία χρόνια είναι το Νevronas Festival, το οποίο πραγματοποιείται με τη στήριξη της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο φεστιβάλ παραστατικών και εικαστικών τεχνών με συμπεριληπτικό χαρακτήρα στην Ελλάδα – και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
Το φεστιβάλ έχει βραβευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει παρουσιαστεί σε εγχώρια και διεθνή δίκτυα, και αναγνωρίζεται πλέον ως η καλύτερη πρακτική στο πεδίο της συμπερίληψης μέσω της τέχνης. Το περσινό φεστιβάλ φιλοξένησε πάνω από 3.500 επισκέπτες, περιλάμβανε 90 δράσεις και στήθηκε χάρη στη δυναμική συμμετοχή 110 εθελοντών και δεκάδων καλλιτεχνών που αγκάλιασαν το όραμα. Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική.
Το Νevronas Festival αποτελεί την κορυφαία μας δράση, γιατί μέσα από αυτό δεν χρειάζεται να «μιλήσουμε» για τη συμπερίληψη – την κάνουμε πράξη. Οι άνθρωποι τη βιώνουν. Οι μικτές ομάδες, οι κοινές εμπειρίες, η συνύπαρξη στη σκηνή και στο κοινό είναι από μόνα τους ένα δυνατό μάθημα ζωής και ένα βιωματικό εργαλείο εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης.
Έχετε εντοπίσει αλλαγές ή εξελίξεις στην αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία στην ελληνική κοινωνία από το 2016 μέχρι σήμερα;
Μέσα από την εμπειρία και τη συνεχή επαφή με την κοινότητα, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα στο πεδίο της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας – ειδικά αν συγκρίνουμε με την κατάσταση που επικρατούσε πριν από δέκα χρόνια. Όμως, δεν αρκεί. Η ουσία βρίσκεται στο να εντάσσονται περισσότεροι άνθρωποι ουσιαστικά στην κοινωνία, όχι απλώς συμβολικά.
Σκοπός μας είναι να δημιουργούμε δράσεις και υπηρεσίες που βελτιώνουν ουσιαστικά την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους. Οι ανάγκες είναι πολλές και διαφορετικές, αλλά αν έπρεπε να σταθώ σε μία, αυτή θα ήταν η προσβασιμότητα – στην επικοινωνία, στην ψυχαγωγία, στην εκπαίδευση και κυρίως στην εργασία.
Ένα από τα προγράμματα που υλοποιούμε είναι η «Συμπερίληψη στην Εργασία», βασισμένο στο ευρωπαϊκό μοντέλο της Υποστηρικτικής Εργασίας. Το πρόγραμμα δεν περιορίζεται στην πρόσληψη, αλλά παρέχει υποστήριξη τόσο στους εργαζόμενους όσο και στους εργοδότες και στις οικογένειές τους.
Έτσι, διασφαλίζουμε μια ομαλή και ουσιαστική ένταξη, αντιμετωπίζοντας προκαταλήψεις και φόβους που συχνά αποκλείουν ικανούς ανθρώπους από την αγορά εργασίας. Οι δεξιότητες υπάρχουν – αρκεί να δώσουμε πρόσβαση
Το ζητούμενο είναι να δοθούν ίσες ευκαιρίες και να δημιουργηθεί ένα εργασιακό περιβάλλον προσβάσιμο και υποστηρικτικό, ώστε η συμπερίληψη να είναι ουσιαστική και βιώσιμη.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο ή ο επόμενος στόχος που έχετε για το μέλλον της πλατφόρμας;
Ο βασικός μου στόχος είναι να συνεχίσουμε δυναμικά αυτό που ήδη κάνουμε. Θέλουμε να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε ακόμη πιο ουσιαστικά την αναπηρική κοινότητα, να σταθούμε δίπλα στα δίκαια αιτήματά της και να συμβάλλουμε στην κοινωνική αλλαγή μέσα από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις. Αναπτύσσοντας συνεχώς νέες δράσεις και συνεργασίες, με τελικό σκοπό να φτάσουμε σ’ έναν κόσμο πλήρως προσβάσιμο και συμπεριληπτικό.
Ονειρευόμαστε μια κοινωνία όπου δεν θα χρειάζεται πια να μιλάμε για τη συμπερίληψη – γιατί θα είναι αυτονόητη. Κάθε δράση, κάθε ανοιχτή εκδήλωση, κάθε συνεργασία φέρνει περισσότερη εξωστρέφεια, φέρνει τον κόσμο πιο κοντά στη διαφορετικότητα. Όταν γνωρίζεις κάτι, το κατανοείς. Κι όταν το κατανοείς, το αποδέχεσαι.
Ποιο θεωρείτε το πιο δυνατό ή συγκινητικό μήνυμα που έχετε λάβει από κάποιον χρήστη ή συνεργάτη του Νevronas;
Το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα από το τρίτο φεστιβάλ στην Τεχνόπολη ήταν ότι η πλειονότητα των επισκεπτών δεν είχε άμεση σχέση με την αναπηρία. Αυτό για εμάς είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί δείχνει πως το ευρύ κοινό αρχίζει να ενδιαφέρεται, να πλησιάζει και να κατανοεί. Από την πρώτη στιγμή που ξεκινήσαμε με την ομάδα είχαμε έναν ξεκάθαρο στόχο. Να βοηθήσουμε έστω και έναν άνθρωπο. Μπορεί αυτό να μη θεωρήθηκε εμπορικά βιώσιμο, αλλά για εμάς ήταν αρκετό.
Και πράγματι, μέσα στους πρώτους μήνες λειτουργίας λάβαμε ένα συγκινητικό μήνυμα από μια γυναίκα που, ενώ βρισκόταν σε δύσκολη προσωπική κατάσταση, πήρε δύναμη από ένα βίντεό μας και αποφάσισε να προχωρήσει. Δεν μας ανέφερε κάτι σχετικό με αναπηρία – απλώς επηρεάστηκε βαθιά. Αυτό μας επιβεβαίωσε πως, όταν αγγίζεις έναν άνθρωπο ουσιαστικά, έχεις ήδη πετύχει πολλά.
Τι θα λέγατε σε έναν νέο επαγγελματία υγείας ή παιδαγωγό που θέλει να συνεισφέρει σε έναν πιο συμπεριληπτικό κόσμο;
Θα σταθώ σε δύο βασικά σημεία. Το πρώτο, που αποτελεί και το μότο του Νευρώνα, είναι το «There is no difference, just people». Πιστεύουμε βαθιά ότι όλοι έχουμε τις ίδιες βασικές ανάγκες. Άρα, είναι απαραίτητο να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε όλοι να μπορούν να απολαμβάνουν τη ζωή και να έχουν προοπτική.
Το δεύτερο, και εξίσου σημαντικό, είναι να ξεφύγουμε από τη λογική ότι δουλεύουμε για τους ανάπηρους. Ακόμη και οι επαγγελματίες του χώρου χρειάζεται να αλλάξουν οπτική και να κατανοήσουν ότι δουλεύουμε μαζί με τους ανθρώπους με αναπηρία. Αυτό κάνει όλη τη διαφορά.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
#RealLife vs #ReelLife: Σημειώσατε… Τι;
Σίσσυ Τζελεπίδου | Κι Όμως, η Διαφορετικότητα (επι)Βραβεύεται!
