Το 35o Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου θα πραγματοποιηθεί το διάστημα 24-30 Νοεμβρίου στις αίθουσες Έλλη και Ανδόρα. Το πλούσιο πρόγραμμα προβολών του περιλαμβάνει περίπου 50 ταινίες και μοιράζεται σε δημοφιλείς για το κοινό κατηγορίες: διεθνές διαγωνιστικό τμήμα, πρεμιέρες ελληνικών και ξένων ταινιών, ειδικά αφιερώματα, ταινίες μικρού μήκους, ειδικές προβολές και παράλληλες εκδηλώσεις.
Επίσημοι προσκεκλημένοι του φετινού φεστιβάλ είναι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου (European Film Academy) Agnieszka Holland και ο αγαπημένος στην Ελλάδα Emir Kusturica.
Το Μεγάλο Αφιέρωμα: George Simenon (1903-1989)
Ο γαλλόφωνος Ελβετός συγγραφέας με τους φανατικούς αναγνώστες σε όλο τον κόσμο έχει αφήσει πίσω του άφθονο συγγραφικό υλικό. Την περίοδο 1921-1933 έγραφε περίπου 80 σελίδες την ημέρα και είχε εκδώσει πάνω από 200 βιβλία με 16 διαφορετικά ψευδώνυμα.
Το συνολικό συγγραφικό έργο του George Simenon ξεπερνά τα 420 βιβλία, το ένα τέταρτο των οποίων είναι ψυχολογικές νουβέλες. Τα έργα του αποτελούν μια βαθιά και πολυσύνθετη μελέτη χαρακτήρων. Σημαντικό μέρος αυτού του έργου έχει μεταφερθεί με επιτυχία τόσο στη μικρή όσο και στη μεγάλη οθόνη.
Mελετώντας τη φιλμογραφία του Simenon εντοπίστηκαν σχεδόν 100 ταινίες, τηλεταινίες και σειρές. Είναι αριστουργηματικές. Οι περισσότερες από αυτές έχουν γυριστεί στη Γαλλία, ενώ αρκετές άλλες στην Ιαπωνία, τη Ρωσία, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική πριν από 30 και 40 χρόνια.
Τρεις από τις ταινίες του Μεγάλου Αφιερώματος στον George Simenon προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Φέτος, στο 35ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, στο μεγάλο αφιέρωμα του Simenon, οι θεατές θα ανακαλύψουν μια πολυφωνία θεματική και σκηνοθετική που ξεκινάει χρονολογικά το 1932 και φτάνει μέχρι το 2007.
Στο Μεγάλο Αφιέρωμα περιλαμβάνονται συνολικά 9 εξαιρετικά σημαντικές ταινίες, σκηνοθετημένες αντίστοιχα από 9 κορυφαίους δημιουργούς: Béla Tarr, Patrice Leconte, Claude Chabrol, Bertrand Tavernier, Marcel Carné, Jean-Pierre Melville, Jean Delannoy, Claude Autant-Lara και Jean Renoir, ενώ 3 από αυτές θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Οι ταινίες αυτές είναι:
Ο Ωρολογοποιός του Σεντ-Πολ | Bertrand Tavernier
Κέρδισε Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το 1974 και ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους που σκηνοθέτησε ο Tavernier από τις 22 συνολικά της καριέρας του.
Τα Φαντάσματα του Κάπελα | Claude Chabrol
Η πλοκή είναι βασισμένη σε νουβέλα του Simenon που κυκλοφόρησε τo 1949. Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Mystfest το 1982 ο Chabrol κέρδισε για την ταινία αυτή το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας.
Ο Κύριος ΙΡ | Patrice Leconte
Στα Βραβεία César του 1989 η ταινία κατάφερε να κερδίσει το Βραβείο Καλύτερου Ήχου, αν και ήταν υποψήφια σε 8 κατηγορίες. Την ίδια χρονιά ήταν υποψήφια και για Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
35 Χρόνια Κινηματογραφικής Ιστορίας…
Φέτος που το Πανόραμα γιορτάζει τα 35 χρόνια προσφοράς στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο θελήσαμε να μιλήσουμε, τόσο για τη φετινή διοργάνωση όσο και για όλη την πορεία του, με τον άνθρωπο που το εμπνεύστηκε: τον κύριο Νίνο Φένεκ Μικελίδη.
Η Ιδέα ξεκίνησε το 1988
Επικεφαλής στο Υπουργείο Πολιτισμού ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων, ο κ. Μικελίδης πρότεινε την υλοποίηση ενός μεγάλου αφιερώματος στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Βρήκαν όμως την τελική πρόταση που κατέθεσε μεγάλη, και έτσι η Μελίνα πρότεινε να το υλοποιήσει με τη χορηγία της εφημερίδας που ήδη συνεργαζόταν ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου: την Ελευθεροτυπία.
«Άρεσε στον κύριο Φυντανίδη η ιδέα και οργανώσαμε 4 εβδομάδες που ήταν αφιερωμένες στον Ελληνικό Κινηματογράφο, στον Νέο Αγγλικό Κινηματογράφο, στον Σοβιετικό Κινηματογράφο της Περεστρόικα και την τέταρτη εβδομάδα στον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό Κινηματογράφο», λέει ο ίδιος.
Το 1ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Είχε Διάρκεια 4 εβδομάδες!
Η μεγάλη επιτυχία του 1ου Πανοράματος, τον ώθησε να προτείνει στον Σεραφείμ Φυντανίδη, γνωστό και ως «άνθρωπο που μύριζε χαρτί», να το συνεχίσουν ως ετήσιο κινηματογραφικό φεστιβάλ. «Άρεσε και στον Κίτσο Τεγόπουλο η ιδέα, τον εκδότη της εφημερίδας, και έτσι συνεχίσαμε. Όσο υπήρχε η Ελευθεροτυπία, μέχρι και το 2012, υποστηρίχτηκε το Πανόραμα αρκετά καλά, τόσο σε χορηγικό όσο και σε διοικητικό επίπεδο», λέει ο κριτικός κινηματογράφου.
Πανόραμα και όχι Φεστιβάλ
Από την αρχή ήταν μια πολυεπίπεδη διοργάνωση με παράλληλες εκδηλώσεις και όχι μόνο ένα φεστιβάλ ταινιών με διαγωνιστικό τμήμα. «Θέλαμε να δώσουμε ένα πανόραμα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, εντοπίζοντας κάθε σημείο στο οποίο βρισκόταν η δουλειά όλων αυτών των ανθρώπων. Η λέξη “πανόραμα” ήταν αυτή που το κάλυπτε».
Στη Στοά του Βιβλίου οργάνωναν θεματικές εκθέσεις, με φωτογραφικό υλικό εμπνευσμένο από τα ειδικά αφιερώματα ή με φωτογραφίες που ο ίδιος είχε τραβήξει στα διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου. Αν για παράδειγμα είχαν ένα αφιέρωμα με θέμα τη λογοκρισία στον κινηματογράφο, πρόβαλλαν σχετικές ταινίες από την αμερικανική εποχή και το Black List μέχρι τη λογοκρισία στην Ελλάδα και πραγματοποιούσαν παράλληλα έκθεση με φωτογραφικό υλικό, αφίσες και αποσπάσματα εφημερίδων.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται εκθέσεις εμπνευσμένες από ταινίες, όπως εκείνες του Αγγελόπουλου και του Tarkovsky, ή θεματικές, όπως το μαυρόασπρο ή το φιλμ νουάρ στον κινηματογράφο, τις οποίες επιμελείται πάντα ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ομότιμος καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Ελληνικός Κινηματογράφος: Πάντα στο Επίκεντρο
«Παίρναμε καινούργιες ταινίες, αλλά κάναμε και ειδικά αφιερώματα στο πολιτικό ντοκιμαντέρ, στην κωμωδία, στο θρίλερ. Την 1η χρονιά είχαμε ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σκηνοθέτη Σταύρο Τορνέ, που είχε πεθάνει δύο μήνες νωρίτερα, ήμασταν και πολύ φίλοι, τον αγαπούσα ιδιαίτερα, παίξαμε όλες τις ταινίες του», εξηγεί ο κύριος Μικελίδης. Την εποχή εκείνη δημοφιλείς ήταν η Σμαρούλα Γιούλη, η Καίτη Πάνου, ο Ντίνος Δημόπουλος, αλλά και νεότεροι δημιουργοί, όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Μιχάλης Κακογιάννης. Οι διοργανωτές του Πανοράματος τους τίμησαν με το ειδικό βραβείο που τους απένειμαν και παρουσίασαν το σύνολο του έργου τους.
Από τον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο έχουν βραβευτεί σκηνοθέτες, ηθοποιοί, διευθυντές φωτογραφίας, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, «και συνεχίζουμε, γιατί θα πρέπει το έργο και η δουλειά τους να παρουσιάζεται. Πιστεύω ότι θα πρέπει να μένει ζωντανή αυτή η προσφορά».
Με πρωτοβουλία του Νίνου Μικελίδη κυκλοφόρησε ένα βιβλίο για τους ανθρώπους του χώρου που λεγόταν «Ελληνικός Κινηματογράφος». Περιλάμβανε στις σελίδες του ερωτήσεις προς σκηνοθέτες, σεναριογράφους, παραγωγούς και διευθυντές φωτογραφίας, σε ορισμένους τεχνικούς και σε κριτικούς.
Συμμετείχαν σε αυτό πάνω από 60 άτομα και εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρο, αφού «οι απαντήσεις ισχύουν και για σήμερα, γιατί τα περισσότερα προβλήματα, δυστυχώς, εξακολουθούν να υπάρχουν». Μιλούν για το μέλλον του κινηματογράφου, τις νέες τεχνολογίες. Αυτό το πολύ σημαντικό βιβλίο έχει δοθεί ήδη για επανέκδοση.
Οι Αίθουσες και οι Ξένοι Προσκεκλημένοι
«Το Πανόραμα ξεκίνησε να προβάλλεται στο Studio, ιστορικός κινηματογράφος τότε, και μετέπειτα συμμετείχαν οι αίθουσες Αλκυονίδα και Όπερα, ενώ υπήρξε συνεργασία και με το Ideal. Για χρόνια είχε παραχωρηθεί το Παλλάς, που τότε ανήκε στο Υπουργείο Πολιτισμού. Χωρούσε πάνω από 2.000 άτομα. Θυμάμαι, την ίδια χρονιά που ήταν ο Kusturica με την ορχήστρα του, ο Antonioni και άλλοι ξένοι προσκεκλημένοι, όπως ο Franchesco Rossi, δεν μπορούσες να μπεις στο σινεμά, ενώ το Παλλάς ήταν γεμάτο και κόσμος πολύς σχημάτιζε ουρές απέξω για να μπει.
«Είμαστε κοινωνικά όντα. Είναι διαφορετικό να δεις μια ταινία μαζί με άλλους, να γελάσεις, να τη συζητήσεις μετά. Χρειάζεται η επαφή και με τον υπόλοιπο κόσμο, γιατί ανήκουμε σε μια κοινωνία, δεν είμαστε μοναχοί. Ο αποκλεισμός και η μοναξιά προκαλεί κακό».
Διοργανώσεις όπως το Πανόραμα στηρίζουν τις κινηματογραφικές αίθουσες, που σήμερα κινδυνεύουν με λουκέτο ακόμα και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Το κοινό επισκέπτεται τους χώρους προβολών, βλέπει και άλλες ταινίες και δεν μένει μόνο με τις πλατφόρμες και το κινητό».
Οι ξένοι προσκεκλημένοι ήταν ακόμα μία πρόταση του Νίνου Μικελίδη. Η πρώτη καλεσμένη ήταν η ελληνικής καταγωγής Γαλλίδα σκηνοθέτις Agnès Varda. Αργότερα ήρθε ο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης Harold Pinter, ακολούθησαν ο Emir Kusturica, ο Michelangelo Antonioni και στη συνέχεια πάρα πολλά ονόματα που έρχονταν για να πάρουν το ειδικό βραβείο.
Επιλογή Ταινιών και Θεματικών Αφιερωμάτων
Αρχικά υπήρχε δισταγμός σχετικά με την αποδοχή που θα είχαν τα ειδικά αφιερώματα, όπως στον Francesco Rossi, το κοινό όμως τα αγκάλιασε με θέρμη. Βασικός στόχος τους ήταν, εκτός από την προβολή των νέων ταινιών, να αφηγηθούν την ιστορία του κινηματογράφου, να κάνουν μια αναφορά σε αυτή την πολιτιστική κληρονομιά που πλέον ξεχνιέται. Παρουσίαζαν το σύνολο του έργου των δημιουργών, όπως είχε γίνει με τον Ιρανό σκηνοθέτη Abbas Kiarostami, τον Alfred Hitchcock, τον Andrei Tarkovsky και τον Akira Kurosawa.
«Οι σινεφίλ αλλά και το καινούργιο κοινό πρέπει να παρακολουθήσουν αυτά τα έργα, να δουν τι έχουν προσφέρει αυτά τα αριστουργήματα και πώς εξελίχθηκε ο κινηματογράφος. Πρέπει να δείξεις το εύρος του έργου τους, να προβάλλεις την ιστορία στο κοινό. Δεν μπορείς να παίζεις μια δυό ταινίες του σκηνοθέτη Ernst Ingmar Bergman ή του Pier Paolo Pasolini.
Είχα κάνει αφιέρωμα στο γουέστερν και την κωμωδία με τη συνεργασία του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου. Εκτός από τα κλασικά και το αμερικάνικο γουέστερν, αποφασίσαμε να κάνουμε αφιέρωμα στο spaghetti western ύστερα από πρόταση του Γιάννη Ζουμπουλάκη, επειδή του αρέσει. Η επιλογή των ταινιών γίνεται από μένα, αλλά για κάποια θέματα ορισμένες φορές ζητάω βοήθεια. Στο μεγάλο αφιέρωμα στις ταινίες του George Simenon ζήτησα από έναν φίλο, τον Δημήτρη Παναγιωτάτο που του αρέσει ο συγγραφέας και το αστυνομικό, να φτιάξει ένα πρόγραμμα ταινιών».
→ Μπορείτε να δείτε το πρόγραμμα των ταινιών του 35ου Πανοράματος εδώ.
*Τα βιβλία του George Simenon κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Άγρα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Μια KinderDocs Κυριακή για Όλους: «Girl Gang» της Susanne Regina Meures
