Το Σάββατο 6 Ιουνίου εγκαινιάστηκε στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων ομαδική έκθεση με τίτλο «Γυναικεία Ζητήματα». Δεκαεπτά Ελληνίδες καλλιτέχνιδες από διαφορετικές γενιές επιχειρούν μέσα από τα έργα τους να σκιαγραφήσουν μια κοινωνία συμπεριληπτική, όπου δεν θα υπάρχουν κατασκευασμένες ιεραρχίες φύλων, χρώματος, τάξεων, εθνοτήτων και θρησκειών. Να ιχνογραφήσουν έναν κόσμο ουτοπικό, ισότητας, αγάπης, εμπιστοσύνης, ειρήνης, συντροφικότητας και αλληλεγγύης.
Από τον περασμένο Δεκέμβριο (και έως τον Νοέμβριο του 2024), το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) παρουσιάζει –σε τέσσερα μέρη– έναν κύκλο εκθέσεων αποκλειστικά αφιερωμένων στο καλλιτεχνικό έργο γυναικών ή καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα «Κι αν οι Γυναίκες Κυβερνούσαν τον Κόσμο;» («What if Women Ruled the World?»).
Οι πρωτοβουλίες –αντίστοιχες υλοποιούνται σε διάφορα μέρη του κόσμου– σηματοδοτούν μια πιο οργανωμένη προσπάθεια –ή έστω μια ευτυχή συγκυρία– να αφαιρεθεί το πέπλο που σκιάζει τη γυναικεία δημιουργικότητα. Να δώσει τον λόγο στον λόγο των γυναικών, ο οποίος εσκεμμένα αποσιωπάται.
Artwork: Artemis Alkalay
Από αυτή την άποψη, αυτές οι εκθέσεις έχουν πολλαπλές αναγνώσεις και χρησιμότητα. Ωστόσο, παραμένουν «κεκλεισμένων των θυρών». Περιορίζονται στα τετραγωνικά των εκθεσιακών χώρων οι οποίοι –ούτως ή άλλως– έχουν κοινό «ειδικού» ενδιαφέροντος.
Τι γίνεται όμως όταν η δημιουργικότητα των γυναικών αναζητείται εκτός των τειχών και ανεξαρτήτως κοινού «ειδικού» ενδιαφέροντος; Πώς θα μπορούσαμε να μάθουμε τι πρόσφεραν οι γυναίκες ανά τους αιώνες περπατώντας απλά και μόνο στους δρόμους της Αθήνας, του Παρισιού, της Νέας Υόρκης ή όπου αλλού; Λίγα, ελάχιστα πράγματα.
Στην Κοπεγχάγη, για παράδειγμα, μόνο 5 στα 101 αγάλματα απεικονίζουν γυναίκες, ανάμεσα σε 26 ζώα και 70 άνδρες. Σύμφωνα με τη δανική κυβέρνηση, μόνο 31 από τα 321 αγάλματα και προτομές στις πόλεις της Δανίας αντιστοιχούν σε γυναίκες.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρότι υπάρχουν ορισμένα νέα αγάλματα γυναικών, η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ του αριθμού των λευκών ανδρών που μνημονεύονται και οποιουδήποτε άλλου αμερικανικού δημογραφικού στοιχείου θεωρείται δαπανηρή και χρονοβόρα. Έτσι, είναι πιο εύκολο να βρεις το γλυπτό μιας γοργόνας παρά οποιασδήποτε «πραγματικής» γυναίκας γεννημένης στην Αμερική.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα της Sierra Rooney, επίκουρης καθηγήτριας Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-La Crosse, μόνο το 6% των αμερικανικών μνημείων έχουν ως θέμα πραγματικές γυναίκες.
Κι ακόμη, το Central Park της Νέας Υόρκης φιλοξενούσε μόνο αγάλματα ανδρών και φανταστικών γυναικείων χαρακτήρων μέχρι το 2020 –100 χρόνια αφότου οι λευκές γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα ψήφου–, μέχρι που τοποθετήθηκε ένα χάλκινο μνημείο που απεικονίζει τις πρωτοπόρες σουφραζέτες Susan B. Anthony, Sojourner Truth και Elizabeth Cady Stanton, ενώ μέχρι εκείνη τη χρονιά σε όλη τη Νέα Υόρκη τα εμβληματικά αγάλματα γυναικών ήταν εκείνα της αγίας Joan of Arc, της πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Golda Meir, της Αμερικανίδας συγγραφέα Gertrude Stein, της πρώην πρώτης κυρίας Eleanor Roosevelt και της ακτιβίστριας για την κατάργηση της δουλείας Harriet Tubman.
Αν και ο δρόμος της αναγνώρισης των γυναικών και των επιτευγμάτων τους μέσω ενός αγάλματος, γλυπτού ή προτομής στον δημόσιο χώρο είναι μακρύς ακόμη, τα προ διετίας αποκαλυπτήρια της συγγραφέα, φιλόσοφου και δικηγόρου των δικαιωμάτων των γυναικών του 18ου αιώνα Mary Wollstonecraft στο βόρειο Λονδίνο, για παράδειγμα, είναι μια πρόοδος. Παρότι ακόμη και τέτοιες θετικές εξελίξεις έχουν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Γιατί μπορεί να είναι ακατανόητα προκλητικά. Ή αφηρημένα, αλληγορικά, με φανταστικούς χαρακτήρες – όπως η Μικρή Νελ δίπλα στον Charles Dickens στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.
Όπως και να έχει όμως, συμπληρώνουν την πραγματική εικόνα του κόσμου, η οποία περιλαμβάνει (και) πρωτοπόρες, ρηξικέλευθες, δημιουργικές, μαχητικές γυναίκες. Αλλιώς, ο ταξιδευτής του μέλλοντος, όπως εν πολλοίς και ο σημερινός, θα θεωρεί πως αυτός ο κόσμος είναι φτιαγμένος μόνο από άνδρες.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
10 [+]: Η Παιδική Ατζέντα του Ιουλίου
Εικαστική Έκθεση «Γιώργος Ιωάννου (1926-2017)-POP(?)»
Η Γιασεμή Καλαθάκη και τα 300 «Πέπλα» του Belly Dance
