Έχετε φάει φρέσκο παγωτό φτιαγμένο σε τριάντα δευτερόλεπτα; Ίσως οι ειδικοί του χώρου θα έπρεπε να ανησυχούν, μια και όλοι γνωρίζουμε πως αυτό είναι πραγματικά δύσκολο. Όχι όμως για τον Δημήτρη Κουλουμάση, που κατάφερε να πείσει γι’ αυτό ένα ολόκληρο αμφιθέατρο με παιδιά και γονείς. Ο καθηγητής Χημείας, με master στα πολυμερή από τον Τομέα Βιομηχανικής Χημείας του ΕΚΠΑ, έχει διατελέσει μέντορας της ελληνικής αποστολής σε ολυμπιάδα, ενώ από το 2009 εργάζεται στη Λεόντειο Σχολή Νέας Σμύρνης.
Συναντηθήκαμε στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, στη διάρκεια της δράσης του Science Festival, και απολαύσαμε, σε ένα εργαστήριο που πράγματι είχε πάρει «φωτιά» από τον ενθουσιασμό και την προσοχή όλων μας, το καταπληκτικό παγωτό του.
Όσοι αναρωτιέστε εάν οι θετικές επιστήμες μπορούν να μετατραπούν σε δημιουργικό παιχνίδι για όλη την οικογένεια, διαβάστε τι λέει ο καθηγητής Χημείας Δημήτρης Κουλουμάσης, γνωστός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ως Μr. Chem.
Δημήτρη, ποιο είναι το όραμά σου;
Η εκπαίδευση αλλάζει ραγδαία και είναι καθήκον των εκπαιδευτικών και των επιστημόνων να ακολουθήσουμε τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής. Ως ενήλικες, χρειάζεται να προσαρμοστούμε και όχι να σαστίσουμε μπροστά στις τεχνολογικές εξελίξεις. Τα παιδιά σήμερα έχουν αλλάξει ήδη τον τρόπο με τον οποίο ζουν, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται. Σε αυτό έχει συμβάλει η επίδραση των γρήγορων εικόνων, δημιουργώντας παράλληλα ένα πολύ μεγαλύτερο, από αυτό που επικρατούσε στη δική μου γενιά, χάσμα μεταξύ γονιού και παιδιού. Είναι ένα κοινωνικό θέμα που επηρεάζει όλους.
Το σημαντικότερο είναι να κρατήσουμε τις γέφυρες επικοινωνίας με τα παιδιά. Αν κόψουμε το νήμα με τους νέους, θα χάσουμε πολυτιμότερα πράγματα.
Τα παιδιά σήμερα έχουν αφήσει τα στιλό και τα μολύβια και έχουν δημιουργήσει τον δικό τους κώδικα μέσω της τεχνολογίας. Είναι αρκετές οι φορές που δεν μένω μόνο στον παλαιότερο τρόπο διδασκαλίας-διαβάσματος μέσω βιβλίων. Αυτή τη στιγμή δεν πρέπει να κρίνουμε αν αυτός ο τρόπος επικοινωνίας είναι καλύτερος ή όχι. Το σημαντικότερο είναι να κρατήσουμε τις γέφυρες επικοινωνίας με τα παιδιά. Αν κόψουμε το νήμα με τους νέους, θα χάσουμε πολυτιμότερα πράγματα.
Είναι δύσκολο να συντηρείς τον ενθουσιασμό των εφήβων στο μάθημα σε μια εποχή που τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την τεχνολογία;
Η σκέψη μου είναι να βοηθήσω οποιονδήποτε θέλει να προσεγγίσει τις θετικές επιστήμες και δεν είχε ποτέ τη δυνατότητα να βρεθεί δίπλα σε έναν καλό καθηγητή, ή δεν είχε την πολυτέλεια να είναι σε ένα καλό σχολείο, ή δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να εξελιχθεί. Φέτος, για παράδειγμα, γιορτάζουμε τα 200 χρόνια του Pasteur και οι περισσότεροι μαθητές –ακόμη και ενήλικες– δεν γνωρίζουν ποιος είναι ή δεν ξέρουν πού οφείλουμε την παστερίωση του γάλακτος.
Αν ρωτήσεις ποιος είναι ο πατέρας της μικροβιολογίας ή ποιος ολοκλήρωσε το πρώτο εμβόλιο που έγινε σε άνθρωπο, κανείς δεν ξέρει να σου πει. Είναι λυπηρό να μη γίνεται ανατροφοδότηση με τέτοιου είδους πληροφορίες στη νέα γενιά. Να μην ξέρουμε επιστήμονες που έχουν βοηθήσει πραγματικά την καθημερινότητά μας.
Ως καθηγητής αλλά και ως γονέας, θέλω να πω πως πρέπει να εξετάζουμε σοβαρά σε τι πληροφορίες εκτίθενται τα σημερινά παιδιά και κατά πόσο αυτές φιλτράρονται, ώστε να μένει κάτι ποιοτικό και ουσιαστικό στη μνήμη τους. Όλοι έχουμε μέρος της ευθύνης. Τα πάντα ξεκινούν από τη μίμηση και τα βιώματα που έχουμε στο σπίτι αρχικά και στο σχολείο αργότερα.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας της δημοφιλούς πλέον ιστοσελίδας του Mr. Chem στο TikTok και η ενασχόλησή σου με τα social media γενικότερα; Θεωρείς ότι είσαι influencer; Η χημεία μπορεί να γίνει το νέο trend;
Ως προσωπικότητα, είμαι πολύ χαμηλών τόνων και δεν νιώθω πως θέλω να παρουσιάζομαι ως influencer –με την έννοια που επικρατεί– διότι είναι αρκετά παρεξηγημένη και δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Η αλήθεια είναι πως έβλεπα όλο τον κόσμο και κυρίως τους έφηβους να κινούνται μόνο μέσω των social media. Όλοι ήταν μέσα σε μια οθόνη! Παρατήρησα δε την απουσία εκπαιδευτικού υλικού και έτσι εστίασα σε αυτό μόνο και μόνο για να δείξω πως η χημεία μπορεί να προβληθεί με ένα πιο σύγχρονο τρόπο. Ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει ή σπαταλήσει τον χρόνο μου για να προβάλω προσωπικές στιγμές ή έστω να ψυχαγωγηθώ μέσω αυτών των μέσων.
Για να ασχοληθείς με τις θετικές επιστήμες πρέπει πρώτα από όλα να παρατηρείς. Για να παρατηρείς, χρειάζεται να αναρωτιέσαι.
Η ιδέα του Mr. Chem γεννήθηκε ως μια προσπάθεια να δοθεί προσοχή σε έναν καινοτόμο τρόπο εκπαίδευσης μέσα από διάφορες δράσεις. Επίσης, ήθελα να εξηγήσω στους έφηβους πως το να είσαι επιστήμονας σημαίνει πως παράγεις έργο αληθινό και ορατό στην καθημερινότητα. Προσωπικά, διατηρώ μια ομάδα πενήντα μαθητών κάθε Παρασκευή στο εργαστήριο του σχολείου για να διασκεδάζουμε μέσω των πειραμάτων, και αυτό το κάνω εθελοντικά. Χρειάζεται χρόνος και κόπος για να πετύχεις σε αυτό που αγαπάς. Δεν είναι κάτι που βασίζεται απλώς σε μια πλασματική εικόνα.
Όταν άρχισα να παρουσιάζω όλα αυτά τα πειράματα στο TikTok αισθάνθηκα λίγο άβολα, διότι το περιβάλλον της Λεοντείου είναι αρκετά αυστηρό, ενώ, συγχρόνως, τα παιδιά ήταν λίγο σαστισμένα για τις προθέσεις αυτής της δράσης. Ευτυχώς, έπειτα από καιρό τα θετικά σχόλια και η θερμή ανταπόκριση επιβεβαίωσαν την επιλογή μου.
Έχεις γράψει με τη Χριστίνα Σαρηγιάννη το βιβλίο «Τα Πειράματα του Mr Chem». Περί τίνος πρόκειται;
Με τη Χριστίνα Σαρηγιάννη, η οποία είναι βραβευμένη συγγραφέας και φιλόλογος, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα επιστημονικό βιβλίο/παραμύθι για παιδιά από 5 έως 9 χρόνων.* Ο Mr. Chem μαθαίνει στα παιδιά φυσική και χημεία και, επιπλέον, ετοιμάζει τα πιο εντυπωσιακά πειράματα με υλικά που υπάρχουν σε κάθε κουζίνα. Ενθαρρύνει τα παιδιά να πάρουν πρωτοβουλίες και να αποκτήσουν κριτική σκέψη. Φτιάχνουν τα δικά τους ηφαίστεια και διαβάζουν κρυφά μηνύματα. Το βιβλίο συνδυάζει τη μάθηση με τη διασκέδαση, ενώ βραβεύτηκε για την καινοτομία του. Τη νέα χρονιά θα κυκλοφορήσει και ένα ακόμη βιβλίο, για παιδιά 9 έως 12 ετών. Θα βασίζεται σε πειράματα που υπάρχουν στη διδακτέα τους ύλη, με αρκετά διαδραστικό ρόλο.
Πώς αντιμετωπίζουν οι έφηβοι τις θετικές επιστήμες σήμερα; Είναι περισσότερο προσιτές στα αγόρια ή στα κορίτσια; Κάποιοι υποστηρίζουν πως τα σημερινά παιδιά έχουν μια πιο παθητική στάση επειδή μένουν «κολλημένα» μπροστά σε μια οθόνη για ώρες…
Για να ασχοληθείς με τις θετικές επιστήμες πρέπει πρώτα από όλα να παρατηρείς. Για να παρατηρείς, χρειάζεται να αναρωτιέσαι. Αφού επιτευχθεί αυτό το κομμάτι, έρχεται η επιβεβαίωση του πειράματος, μετά γεννιέται το ερευνητικό ερώτημα και τέλος το αποτέλεσμα. Όσον αφορά το υλικό της τάξης, η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε ένα παθητικό υλικό, το πρόβλημα εστιάζεται, κυρίως, στο κενό που δημιούργησε το διάστημα της Covid-19, στη διάρκεια του οποίου τα παιδιά έχασαν μια ολόκληρη περίοδο. Ιδιαιτέρως όσα ήταν στην προεφηβεία τους έμειναν ηλικιακά ανώριμα.
Όσον αφορά το ποσοστό των αγοριών και των κοριτσιών που επιλέγουν τις θετικές επιστήμες, αν είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο, θα πω το εξής: όταν σε μία τάξη έχεις μελετηρά κορίτσια, τότε ο μέσος όρος της τάξης σίγουρα θα ανέβει και σιγά σιγά θα απογειωθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πιο μεθοδικά στη μελέτη, με αποτέλεσμα να εξελίσσονται γρήγορα.
Παρατηρείται, ωστόσο, ότι τα παιδιά του γυμνασίου έχουν τάση ναρκισσισμού. Πρέπει να τους επιβραβεύεις για οτιδήποτε και αν κάνουν, χωρίς να έχουν τόσο αναπτυγμένες δεξιότητες. Φτάνουν στο σημείο να θεοποιούν τα πάντα γύρω τους και η ματαίωση δεν είναι πολύ εύκολα αποδεκτή. Αυτό είναι αντίληψη που καλλιεργείται κυρίως από την οικογένεια.
Παρ’ όλα αυτά, οι νέες γενιές είναι όλο και πιο έξυπνες. Σε αυτό που πρέπει να εστιάσουμε είναι στο πώς θα τους εκπαιδεύσουμε να μάθουν να εξελίσσουν τις δεξιότητές τους καθημερινά. Η μεθοδικότητα και η οργάνωση της σκέψης είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό της εξέλιξης. Πρέπει να τους καθοδηγούμε σωστά, ώστε να βρουν τι θέλουν να ακολουθήσουν στο μέλλον, βασιζόμενοι πάντα στα όρια. Έτσι χτίζουν γερές βάσεις και νιώθουν ασφάλεια.
Πες μου το δικό σου «μότο» για το μέλλον.
Η ελπίδα για το μέλλον εστιάζει πάντα στα παιδιά.
*To βιβλίο «Τα Πειράματα του Mr Chem» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Επιστροφή στη Σελήνη! Γιατί η Artemis I Πάει στο Φεγγάρι;
