Ποιο ήταν το αγαπημένο σας μάθημα στο σχολείο; Κάποιοι ίσως δεν θυμούνται καν αν η ώρα των εικαστικών υπήρχε στ’ αλήθεια στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους. Οι νεότεροι, ωστόσο, θα θυμούνται πως αντιπροσώπευε μια ώρα χαλάρωσης και συζήτησης με ανάμεικτη θεματολογία ανάμεσα σε ξυλομπογιές και ακουαρέλες. Για την Eileen Botsford-Βελισσαροπούλου η ώρα των εικαστικών ήταν κάτι παραπάνω από μια διδακτική ώρα. Χρωμάτισε όχι μόνο τα παιδικά-εφηβικά της χρόνια, αλλά και τη μετέπειτα ενήλικη ζωή της.
Θυμάται τη μυρωδιά από τις νερομπογιές, τα ατελείωτα μπλοκ και την κλασική μουσική που έβαζε η μητέρα συνοδευτικά όταν ζωγράφιζαν μαζί. Υποστηρίζεται ότι η ευτυχία του ανθρώπου επηρεάζεται άμεσα από το επάγγελμα που επιλέγει. Για την Eileen δεν υπήρξε ποτέ η παραμικρή αμφιβολία για το τι επάγγελμα θα ακολουθήσει. Τα εικαστικά είχαν τη δύναμη να ενεργοποιούν τη φαντασία και το δημιουργικό της πνεύμα.
Έπειτα από 11 χρόνια φοίτησης και δουλειάς στο Λονδίνο, γύρισε στην Ελλάδα ως καθηγήτρια εικαστικών από το Slade School και με μεταπτυχιακό Public Art από το Chelsea School. Έχει δουλέψει στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε εκπαιδευτικά προγράμματα του Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα υποτρόφων «Έλα μαζί μας» του Ιδρύματος Ωνάση, στο πρόγραμμα επανένταξης και εκπαίδευσης προσφύγων και μεταναστών «Άλεφ» του Δικτύου Μέλισσα και σε άλλα πολλά.
Συναντηθήκαμε στην Πλατεία Μητροπόλεως και ήπιαμε καφέ κοντά στο παλιό της σπίτι, συνειδητοποιώντας πόσες αλλαγές έχουν γίνει από τότε που μετακόμισε…
Eileen, πώς ανακάλυψες ότι τα εικαστικά θα ήταν η τέχνη που θα ακολουθούσες στην ενήλικη ζωή σου; Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι;
Στην περίπτωσή μου πιστεύω πως εκείνα με ανακάλυψαν πρώτα. Εννοώ πως δεν είχα επιλογή, γεννήθηκα μέσα στην τέχνη. Η μητέρα μου, ενεργή καλλιτέχνις της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, γλύπτρια-ζωγράφος, ήταν 8 μηνών έγκυος –με εμένα στην κοιλιά της– όταν έκανε τροχό στα εργαστήρια κεραμικής της ΑΣΚΤ. Της άρεσε να είναι συνεχώς δημιουργική. Μια φορά θυμάμαι είχε μετατρέψει ολόκληρο το σαλόνι μας σε αίθουσα μπαλέτου. Είχε προσθέσει μία μπάρα και είχε προσκαλέσει μια μπαλαρίνα να χορεύει, για να μπορεί να κάνει άσκηση σχεδίου με μοντέλο. Δεν είχαμε σαλόνι για αρκετό καιρό…
Δεν αντέδρασα ποτέ στην τόση τέχνη που υπήρχε στο σπίτι μου. Αντιθέτως, την αγκάλιασα και την αγάπησα. Η έκφραση είχε ισοδύναμη αξία με αυτή της ανάσας μου.
Αυτό σημαίνει ότι κάθε μου γραμμή είχε θεατή. Ένα επιπρόσθετο όφελος που είχα από εκείνη ήταν η ενθάρρυνσή της σε ό,τι και αν επέλεγα. Υποστήριζε πάντα το μότο «και βέβαια μπορείς». Ήμουν «by default» γεννημένη να εκφράζομαι και βρισκόμουν στην πλεονεκτική θέση να μου προσφέρονται όλα τα εφόδια. Δεν αντέδρασα ποτέ στην τόση τέχνη που υπήρχε στο σπίτι μου. Αντιθέτως, την αγκάλιασα και την αγάπησα. Η έκφραση είχε ισοδύναμη αξία με αυτή της ανάσας μου. Νιώθω ότι ωφελήθηκα από αυτό και είμαι πράγματι ευγνώμων.
Πώς επιδρά η τέχνη στην καθημερινότητά σου;
Νομίζω ένας εικαστικός καλλιτέχνης, είτε εκ φύσεως είτε μέσα από το «τρενάρισμα του μυαλού», βλέπει τα πάντα γύρω του μέσα από εντελώς διαφορετική οπτική. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αισθήσεις είναι πάντα σε υπερδιέγερση, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται το περιβάλλον του σε ένα ευρύτερο ερέθισμα. Πιο συγκεκριμένα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι ένα συνεχόμενο κίνητρο το να εξακολουθεί να εστιάζει, ώστε να ανακαλύπτει όλο και περισσότερα ερεθίσματα, με αποτέλεσμα, με αυτό τον τρόπο, να δημιουργεί και τη δική του ταυτότητα. Είναι πράγματι θείο δώρο να μπορείς να εμπνέεσαι, αλλά και εξαντλητικό ωστόσο.
Ποια είναι τα ερεθίσματα που σε κινητοποιούν;
Βασικό ερέθισμα σε πολλά μου έργα, από όταν άρχισα να ασχολούμαι, είναι ο άνθρωπος. Αγαπώ τον άνθρωπο, όσο και τις ιδιαιτερότητες του ανθρώπινου σώματος. Την ομορφιά που εκπέμπει κάθε σώμα ξεχωριστά. Συμπληρωματικά όμως, αντλώ μεγάλη έμπνευση και από τα εφήμερα στοιχεία του κόσμου μας.
Σε γνώρισα στην Αθήνα, με κοινό σημείο συνάντησης το Δημοτικό Σχολείο στην Αδριανού. Μετακόμισες στη Σύρο, όπου ασχολήθηκες με ομάδες παιδιών. Τι ήταν αυτό που πυροδότησε αυτή σου την απόφαση;
Έχω καταγωγή από τη Σύρο και έχω, επίσης, ολοκληρώσει 4 χρόνια σχολικού βίου εκεί. Εκτός από αυτό, η Σύρος είναι ένα μέρος που λειτουργεί ως βάση για μένα, βρίσκεται πάντα εκεί και με περιμένει. Είναι αφετηρία και σταθμός. Έφυγα από το σπίτι μου μόλις 17 χρόνων και από τότε δεν έχω σταματήσει να ταξιδεύω. Έχω αλλάξει συνολικά 25 σπίτια στη ζωή μου, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.
Νομίζω το να ξαναβρίσκουμε το «κέντρο» μας ή αλλιώς τον «χρυσό» μας είναι μια μάχη που πρέπει συνεχώς να δίνουμε. Πόσο μάλλον στη σημερινή εποχή που το μυαλό έχει μηδαμινές ευκαιρίες για να ηρεμεί.
Έχω μάθει να κινούμαι και μου αρέσει αρκετά. Μια βασική αιτία για τη μετακόμιση στη Σύρο, όταν βρισκόμουν ήδη στον 9ο μήνα της εγκυμοσύνης μου στο τρίτο παιδί, ήταν η ανάγκη να είμαστε περισσότερο κοντά στη φύση καθημερινά. Αγαπάμε τη θάλασσα και εκεί έχουμε το προνόμιο να κολυμπάμε πολύ. Βέβαια, το εγχείρημα ήταν μια τρέλα για τη δεδομένη στιγμή της εγκυμοσύνης μου. Ήμουν όμως ιδιαίτερα χαρούμενη για αυτή την απόφαση.
Πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά τις τέχνες σήμερα; Υπάρχουν διάφορες ανάμεσα στα παιδιά που ζουν στη Σύρο με τα παιδιά σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα;
Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Σαφώς υπάρχουν διαφορές. Τα παιδιά της επαρχίας έχουν μεγαλύτερη επαφή με τη φύση και περισσότερα φυσικά ερεθίσματα. Μιλάμε πολύ για το φως, το χρώμα, την αλλαγή των εποχών. Όλα αυτά τα συζητούν και τα εκφράζουν πολύ αυθόρμητα χωρίς να τα πιέζει ο χρόνος. Δεν έχουν ασφυκτική πίεση από τον «θόρυβο» της πόλης. Έχουν μάθει να παρατηρούν και να εστιάζουν με γνώμονα το περιβάλλον. Οι ήχοι, οι ρυθμοί και ο χρόνος είναι εντελώς διαφορετικοί από ό,τι είναι σε μια πρωτεύουσα. Έτσι, όλα γίνονται πολύ πιο εύκολα και δεν χάνουμε πολύτιμο χρόνο για το πώς θα φτάσουμε κάπου.
Ποιο είναι το επόμενο project; Τι είναι το ΔΕΕΠΣ; Με τι ασχολείσαι αυτή την περίοδο;
Ασχολούμαι με δύο project, τα οποία είναι και τα δύο μακροχρόνια. Το ένα λέγεται Traces of Identify – #ιχνηταυτοτητας, με στόχο τις πολλαπλές εικαστικές επεμβάσεις στο Μέγαρο Βελισσαροπούλου-Εργατικό Κέντρο Κυκλάδων. Ουσιαστικά, το μέγαρο αυτό είναι το σπίτι της συριανής οικογένειάς μου. Ένα σπίτι στο οποίο εγώ δεν έζησα ποτέ, αλλά που μελετώ εδώ και χρόνια.
Εκεί στεγάζεται τώρα και το Δίκτυο Εικαστικών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Σύρου – ΔΕΕΠΣ, που ίδρυσα το 2017, το οποίο δημιουργεί εικαστικά προγράμματα για παιδιά και ενηλίκους. Στόχος του είναι η συνεργασία με τοπικούς πολιτιστικούς φορείς αλλά και με φορείς εκτός των συνόρων της Σύρου, ώστε να συμβάλλει στη γεφύρωση και προβολή των εικαστικών τεχνών.
Από τον Ιανουάριο του 2017 το ΔΕΕΠΣ έχει υλοποιήσει πολλαπλά εικαστικά εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν διεξαχθεί σε συνεργασία με εικαστικούς, με δήμους, με την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, καθώς και με το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης και της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου. Σκοπός του ΔΕΕΠΣ είναι να διεξάγει προγράμματα ανοιχτά σε όλους, με ελεύθερη είσοδο. Ο τόπος διεξαγωγής τους ποικίλλει, ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις, είτε σε πολιτιστικά κέντρα είτε σε ανοιχτούς χώρους. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρεται η δυνατότητα να γίνει η εικαστική παιδεία προσιτή σε όλους.
Προσφάτως, τελείωσα ένα έργο, μια residency, που έλαβε χώρα στον καλλιτεχνικό σταθμό της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών στη Μύκονο. Παρόλο που ήταν πολύ δημιουργική δουλειά, είχε αρκετές δυσκολίες σε προσωπικό επίπεδο. Ήμουν αρκετά φορτισμένη συναισθηματικά. Ονομαζόταν «Becoming a Building», μέσα από το οποίο σκοπός ήταν να «γίνω η ίδια το κτίριο». Με ενέπνευσε πολύ η ιδέα να μπω σε αυτόν τον ρόλο. Να γίνω δυνατή και στιβαρή όσο το κτίριο. Ήταν όνειρο που κατάφερα να δουλέψω εκεί. Όταν τελικά γέμισε με έργα, από τα γιγάντια παράθυρα μέχρι τους διαδρόμους του, ένιωσα μεγάλη δύναμη και χαρά.
Το τρίτο project που τρέχω λέγεται «Hold your Gold». Καθώς δουλεύω πάντα με συμβολισμούς, μέσα από αυτό το φωτογραφικό organic project ερευνώ το θέμα του «χρυσού» που έχουμε όλοι μέσα μας. Πιο συγκεκριμένα, συνδέεται με το προσωπικό πολύτιμο κομμάτι χρυσού που πρέπει να προφυλάσσουμε να μη χαθεί ποτέ, ό,τι και αν συμβεί στη ζωή μας. Μου αρέσει να φωτογραφίζω τα χρυσά γλυπτά μου με ανθρώπους που αγαπώ. Χρειάζεται κάποιος να το κάνει, ξέροντας πως θα τα κρατάει με προσοχή και αγάπη.
Με τη νέα χρόνια αποφάσισα πως η λέξη «ελπίδα» θα μου θυμίζει να ακολουθώ ή να δημιουργώ μικρές πράξεις με θετικό αντίκτυπο που δίνουν φως στο παρόν. Εσύ ποια λέξη θα επέλεγες;
Αυθόρμητα θα έλεγα τη λέξη «κέντρο». Νομίζω το να ξαναβρίσκουμε το «κέντρο» μας ή αλλιώς τον «χρυσό» μας είναι μια μάχη που πρέπει συνεχώς να δίνουμε. Πόσο μάλλον στη σημερινή εποχή που το μυαλό έχει μηδαμινές ευκαιρίες για να ηρεμεί. Το να μαθαίνει και να προσανατολίζεται εκεί που θέλει, εύστοχα, είναι μια καθημερινή πρόκληση.
Eileen, εύχομαι να παραμείνεις πάντα δημιουργική και ενεργή σε ό,τι και αν κάνεις. Ο πολύτιμος «χρυσός» που κρατάς ας είναι κάτι που μπορείς να μοιράζεσαι μαζί μας.
Σε ευχαριστώ!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Μανώλης Ισχάκης: «Οι Άνθρωποι δεν Φτιάχνουν, Όπως και δεν Χαλάνε»
Άγγελος Τριανταφύλλου: «Η Ελευσίνα Έχει πια Δικό της Στίγμα»
