Ήταν όλοι εκεί. Οι αμπελοκαλλιεργητές, οι ντόπιοι, οι τουρίστες. Την Παρασκευή 22 Αυγούστου, ο Ενιαίος Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Σάμου (ΕΟΣ) άνοιξε τις πόρτες του εμβληματικού Μουσείου Οίνου στο κοινό και κέρασε κρασί συνοδεία μουσικής. Η εκδήλωση εγκαινίασε τη δράση «Γιορτές Κρασιού 2025», μία ωδή στη σαμιώτικη ποικιλία του Μοσχάτου, σε συνδυασμό με πολιτιστικά δρώμενα που βασίζονταν στην παράδοση του νησιού.
Στο Βαθύ, την πρωτεύουσα του νησιού, το Μουσείο Οίνου έσφυζε από κόσμο. Οι επισκέπτες ξεναγήθηκαν ανάμεσα σε τεράστιες οινοδεξαμενές –κάποιες χωρητικότητας 80 τόνων– και παραδοσιακά εργαλεία αμπελουργίας που έχουν διασωθεί στο πέρασμα του χρόνου. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα πέτρινο κτίριο του 19ου αιώνα, το οποίο λειτουργούσε ως οιναποθήκη ακόμα και πριν από την ίδρυση του συνεταιρισμού, το 1934.
Ο ΕΟΣ Σάμου, ένας από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους συνεταιρισμούς της Ελλάδας, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της οινοποίησης στο νησί. Συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, διασφαλίζοντας την ποιότητα και την εμπορική αξία του σαμιώτικου κρασιού. Είναι επίσης υπεύθυνος για την εξαγωγή του σε 27 χώρες του εξωτερικού, γεγονός που ενισχύει τη διεθνή αναγνωρισιμότητά του. Παράλληλα, αποτελεί τον καλύτερο οινικό πρεσβευτή της πατρίδας μας. Σήμερα, οι εξαγωγές καλύπτουν περίπου το 80% της ετήσιας παραγωγής και το Μοσχάτο (Μοσχάτο λευκό) της Σάμου ανήκει στα κορυφαία κρασιά παγκοσμίως.
Τρύγος 2025
Τα τελευταία χρόνια, λόγω των καιρικών συνθηκών, ο τρύγος τείνει να ξεκινά νωρίτερα. Φέτος, η έναρξη της συγκομιδής του Μοσχάτου ξεκίνησε στα τέλη του Ιουλίου. Ωστόσο, παρά την πρόωρη έναρξη, η ποιότητα των σταφυλιών παραμένει εξαιρετική, με υψηλά επίπεδα σακχάρων και πλούσιο αρωματικό χαρακτήρα. Η ανθεκτικότητα του πολύτιμου σαμιακού αμπελώνα στις καιρικές συνθήκες, χάρη στα δροσερά μελτέμια και την επαρκή υγρασία του εδάφους, εξασφαλίζει άριστη ποιότητα πρώτης ύλης, ακόμα και σε περιόδους ιδιόμορφων καιρικών φαινομένων, όπως αυτά που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Παρά τις κλιματικές διαφοροποιήσεις και το χαλάζι που έπεσε στη Σάμο τον Μάιο, η ωρίμανση των σταφυλιών εξελίχθηκε κανονικά. Οι κλιματικές συνθήκες δεν ήταν τέλειες, αλλά ισορροπημένες ώστε να διασφαλίσουν στην παραγωγή την αρωματική δυναμική του Μοσχάτου. Οι 1.500 οινοπαραγωγές οικογένειες-μέλη του συνεταιρισμού και η οινολογική του ομάδα μιλούν για μια ξεχωριστή σοδειά, που θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την παγκόσμια φήμη της ποικιλίας και των εκλεκτών σαμιακών οίνων.
Οι Προκλήσεις
Οι αμπελουργοί της Σάμου, έχοντας βιωματική σύνδεση με τη γη, καλλιεργούν με μεράκι περίπου 14.000 στρέμματα ορεινών και ημιορεινών αμπελώνων. Το μοναδικό terroir του νησιού αξιοποιείται και με βιολογικές και βιοδυναμικές πρακτικές, σε ένα ιδιαίτερο μικροκλίμα που ευνοεί την παραγωγή υψηλής ποιότητας σταφυλιού.
Ωστόσο, η αμπελουργία στο νησί αντιμετωπίζει και σοβαρές απειλές, όπως ο υπερπληθυσμός των αγριογούρουνων, τα οποία προκαλούν ζημιές που φτάνουν τους 400 με 500 τόνους ετησίως! Δεν καταστρέφουν μόνο μέρος της παραγωγής, αλλά και τις αναβαθμίδες («πεζούλες ξερολιθιάς» κατά το σαμιακώς λεγόμενο), επίπονο έργο γενεών. Σε αυτές τις δύσκολες προκλήσεις έρχονται να προστεθούν η κλιματική αλλαγή και η γήρανση του αμπελουργικού πληθυσμού.
Ταυτισμένη με το Terroir του Νησιού
H ποικιλία-βασιλιάς είναι το άσπρο μικρόρωγο Μοσχάτο Σάμου («Μuscat blanc à petits grains»), αρκετά διαδεδομένο σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ωστόσο, μόνο στη Σάμο, όπου καλύπτει το 98% του αμπελώνα της, εκδηλώνεται ο καλύτερος χαρακτήρας του. Την υπόλοιπη παραγωγή στο νησί μοιράζονται οινοποιήσιμες ερυθρές ποικιλίες, όπως το Φωκιανό, το Ρητινό, και ο Αυγουστιάτης.
Το Μοσχάτο Σάμου καλλιεργείται σε αναβαθμίδες, με στόχο την εκμετάλλευση της κλίσης του βουνού στις ορεινές περιοχές. Το όρος Άμπελος, γνωστό επίσης ως «Καρβούνης», συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτάσεις αμπελώνων, σε πολλά διαφορετικά υψόμετρα –από 100 έως 1.100 μέτρα–, προσδίδοντας διαφορετικά χαρακτηριστικά στα σταφύλια και επιτρέποντας στους αμπελουργούς να τα συλλέγουν με διαφορετικά επίπεδα ωρίμανσης.
Οι Νέες Ετικέτες του Μοσχάτου
Από τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού δεν θα μπορούσε να λείπει η σύγχρονη οινοποίηση. Τα «φυσικά κρασιά Σάμου» αναφέρονται κυρίως στη σειρά «Άθικτοι Οίνοι». Κρασιά που προέρχονται από βιοδυναμικούς αμπελώνες, με διαφορετικές οινοποιήσεις, όπως η φυσική ζύμωση σε δεξαμενές. Για τη δημιουργία των «Άθικτων Οίνων» (natural wines), ο ΕΟΣ Σάμου, σε συνεργασία με Γάλλους και Έλληνες ειδικούς, σχεδίασε και διαμόρφωσε ένα μικρό οινοποιείο που λειτουργεί ανεξάρτητα στην «καρδιά» των οινοποιητικών εγκαταστάσεών του. Είναι εξοπλισμένο με διαφορετικού τύπου μηχανήματα και δεξαμενές, εγκαταστάσεις τεχνολογικά προηγμένες ώστε να ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές οινοποίησης των εν λόγω οίνων. Εκεί συναντάμε τις ωοειδείς τσιμεντένιες δεξαμενές, τα γνωστά «γαλλικά αυγά».
Οι παραγόμενοι «φυσικοί οίνοι» αποτελούν την πλέον σύγχρονη καταναλωτική τάση διεθνώς και ο ΕΟΣ Σάμου αποδεικνύει πως η παράδοση μπορεί να συνυπάρχει δημιουργικά με την καινοτομία, προσφέροντας κρασιά που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του σύγχρονου οινόφιλου κοινού.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Montrachet: Η Μαγεία της Βουργουνδίας σε Ένα Ποτήρι
