Ο Christopher King, ο συγγραφέας του βιβλίου, περιγράφει καλύτερα από όλους μας τι είναι αυτό το βιβλίο. Πρόκειται για “Ένα ερωτικό γράμμα στη μουσική και στους ανθρώπους της Ηπείρου“. Δεν είναι μια υπερβολή, αλλά η διαπίστωση ενός γνώστη της μουσικής, βραβευμένου με Grammy, που είχε την τύχη να ανακαλύψει μερικές χαμένες ηχογραφήσεις ηπειρώτικης μουσικής, από τη μακρινή δεκαετία του 1920 σε ένα παλαιοπωλείο στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης.
Ο King Είναι Βασιλιάς στο Είδος του
Ο μυθιστορηματικός τρόπος που εξελίσσεται το πρώτο μέρος του βιβλίου, ο ωραίος τρόπος που ο King μας εντάσσει στην ιστορία του διευκολύνει την ανάγνωση, μας φέρνει στο πλευρό του, καθώς αυτό που κουβαλάει ως “χρέος” δεν είναι απλά να ανακαλύψει τον Κίτσο Χαρισιάδη και τον Αλέξη Ζούμπα, αλλά να μας παρουσιάσει μια τομή στην ίδια του τη ζωή. Υπάρχει το πριν και το μετά την ανακάλυψη και ακρόαση αυτών των δίσκων.
Από τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, ακολουθεί μια δική του πορεία στη μουσική, αγαπώντας βαθιά αυτό που ονομάζει “δημώδη” μουσική, χωρίς τη χρήση ηλεκτρικών, ηλεκτρονικών βοηθημάτων, ο συγγραφέας περνάει από τα αυθεντικά λαϊκά τραγούδια του αμερικάνικου νότου, στα ηπειρώτικα κατανοώντας το μεγαλείο και την απλότητα των κοινών ανθρώπινων φόβων και ενστίκτων, τις έννοιες του θανάτου, της ξενιτιάς, της απώλειας, της πρόσκαιρης χαράς.
Δεν πρόκειται για ένα τεχνικό δοκίμιο, παρόλο που γίνονται πολλές αναφορές σε μουσικά μέτρα ή “δρόμους”. Σίγουρα, οι γνώστες κάποιου μουσικού οργάνου θα κατανοήσουν καλύτερα κάποια σημεία. Η μετάφραση του Αριστείδη Μαλλιαρού βοηθάει στην κατανόηση των όρων και των αρκετών αστείων στιγμών που περιγράφονται στο βιβλίο. Να πούμε εδώ ότι εκτός από την ηπειρώτικη μουσική, ο Christopher King ανακάλυψε και το τσίπουρο…
Τα ερωτήματα που πραγματεύεται είναι πολλά. Από το τι είναι η μουσική, γιατί οργανώθηκε και αν τελικά η συντήρησή της μέσω της ηχογράφησης, ήταν αυτή που την κατέστρεψε, που χάλασε την αλληλεπίδραση μουσικού και ακροατή. Από ένα βιβλίο για την Ηπειρώτικη μουσική, δεν θα μπορούσε να λείψει ο χορός, “μια συλλογική πράξη αξιοπρέπειας” που επέδρασε έντονα στις αναζητήσεις του King. Τα βήματα των διάφορων χορών, η τελετουργία, οι παραλλαγές από χωριό σε χωριό, έδωσαν νέα ώθηση στην έρευνά του και έδεσαν ακόμα πιο γερά τη σχέση του με την περιοχή.
Ο Χώρος και ο Τόπος
Παράλληλα με τη μουσική, ο συγγραφέας δεν άφησε εκτός του βιβλίου του τον τόπο, τον χώρο! Μπροστά μας ζωντανεύει η Βίτσα, ο Ελαφότοπος, οι Λιγκάδες, το Γραμμένο, η Ζίτσα και φυσικά τα Ιωάννινα.
Πλήθος ιστορικών στοιχείων από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά και μετέπειτα από το μεσοπόλεμο και την κατοχή, μας βοηθάνε να καταλάβουμε την έννοια της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων με τη μουσική, σε σχέση με όσα συνέβαιναν. Η φυγή στο εξωτερικό, οι καθημερινές εργασίες, ο κύκλος της ζωής ζωντανεύει μέσα από τα μουσικά όργανα.
Με ένα Τσίπουρο
Η Τζαμάρα, ο Αρβανίτικος, τα Πωγωνίσια, ο Σκάρος συναντούν τους τσιγγάνους οργανοπαίκτες αλλά και του μπλουζίστες του Αμερικάνικου Νότου. Το μεγαλείο του Αλέξη Ζούμπα, του Κίτσου Χαρισιάδη και του Γρηγόρη Καψάλη μας δίνεται απλόχερα ηχητικά, ακουστικά και μας μεταφέρει σε ένα μοναδικό, σκληρό τόπο, την Ήπειρο ως τελευταίο οχυρό αληθινής, δημώδους μουσικής.
Απολαυστικό,τοσό για το θέμα του όσο και για τη γραφή του. Διαβάζεται καλύτερα με ένα ποτήρι καλό, ηπειρώτικο τσίπουρο!
