Είναι ο πυρήνας, το κέντρο. Και, ταυτοχρόνως, το περίγραμμα, το γύρω γύρω, η αρχή και το τέλος. Οπλοστάσιό της η πιο πλατιά βεντάλια συναισθημάτων: ασφάλεια, καταπίεση, αγάπη, μίσος, ελπίδα, φόβος, απογοήτευση, θαυμασμός, θυμός, τρυφερότητα, πόνος, ανακούφιση. Μέχρι να βγεις από τα σπλάχνα της –κάποιοι δεν βγαίνουν ποτέ– είναι εκεί για να σε κάνει να αναρωτιέσαι τον ρόλο σου, την ταυτότητά σου, ποιος πραγματικά είσαι, πού μοιάζεις και πού θα ήθελες να μοιάζεις.
Η οικογένεια, αυτή η καθοριστική πρώτη ομάδα της ζωής μας, είναι το κέντρο της ιστορίας του μυθιστορήματος της Χρυσοξένης Προκοπάκη «ημιτελείς» (εκδόσεις Στίξις). Ένα ψυχογράφημα της ελληνικής οικογένειας, που θα μπορούσε να είναι η οικογένεια του καθενός μας. Επομένως, ένα μυθιστόρημα οικείο ευθύς εξαρχής. Αρκεί, να αγαπάτε ή έστω να ανέχεστε πικρές σκληρές αλήθειες. Όπως ότι η οικογένεια μπορεί να είναι σαν την… Κιβωτό του Νώε εν μέσω καταιγίδας. Και πως εμείς είμαστε ημιτελείς.
Η Χρυσοξένη Προκοπάκη έχει εκδώσει, εκτός από τους «ημιτελείς», εφτά μυθιστορήματα («Αβαρής», «Μαργαρίτες», «Μια Τυχαία Ιφιγένεια», «Λευκό Μακρύ Παλτό (και Άλλες Ιστορίες)», «Μανδραγόρας» –το οποίο εκδόθηκε στα γαλλικά από την Paulette Éditrice– «Μέλαινα Χολή»). Εκτός από συγγραφέας είναι και εκδότρια (Στίξις). Όσο για τη γραφή της… Τουλάχιστον στους «ημιτελείς» κοφτή και άμεση. Ό,τι χρειάζονται και οι δύσκολες –αλλά λυτρωτικές– παραδοχές. `
Γιατί επιλέξατε ο ήρωάς σας, αυτός που στέκεται απέναντι στην οικογένεια, να είναι άντρας;
Θα έλεγα ότι ο ήρωάς μου με επέλεξε για να πει την ιστορία του. Όταν ξεκίνησα να γράφω τους «ημιτελείς», δεν είχα κατά νου ότι ο ήρωας θα εναντιωνόταν στην οικογένειά του. Κατέγραψα καταστάσεις που όλοι μας, λίγο ως πολύ, έχουμε ζήσει, και που τις θεωρούμε εντελώς φυσιολογικές, μέχρι να καταλάβουμε ότι κάτι δεν πάει καλά.
Δεν προσχεδίασα βάσει φύλου. Ενώ έγραφα, η φωνή που είχε περισσότερο ανάγκη να ακουστεί αποκαλύφθηκε, και ήταν αντρική αυτή η φωνή. Εγώ απλώς τον ακολούθησα. Στο βιβλίο άλλωστε υπάρχει και η αδερφή του ήρωα που και εκείνη, με τον τρόπο της, στέκεται απέναντι στην οικογένεια, και ίσως πολύ πιο σθεναρά από εκείνον.
Οι μανάδες είναι αυτές που τελικά τσαλαπατάνε τα παιδιά τους;
Δεν θεωρώ ότι ένα άτομο από μόνο του μπορεί να προκαλέσει κακό στους άλλους. Παίζουν ρόλο οι συνθήκες, το περιβάλλον, οι άλλοι άνθρωποι που είναι γύρω μας. Σίγουρα η μάνα παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του παιδιού. Ειδικά στα πρώτα του χρόνια.
Είναι η πηγή της ζωής, η τροφός, η ασφάλεια. Όμως δεν μπορούμε να της ρίξουμε όλη την ευθύνη για την πορεία που θα έχει το παιδί. Δεν υπάρχουμε μόνοι μας. Υπάρχουν και τόσοι άλλοι στην ευρύτερη οικογένεια που θα καθορίσουν το μεγάλωμά μας.
Οι άντρες είναι άραγε άβουλοι κι ασθενικοί;
Δεν το πιστεύω αυτό. Δεν συμφωνώ με τις ταμπέλες που βάζουμε ανάλογα με το φύλο. Είμαστε όλοι άνθρωποι και, ανάλογα με τις περιστάσεις και τις εμπειρίες μας, μπορεί να αντιδράσουμε με περισσότερο ή λιγότερο δυναμισμό. Στο βιβλίο υπάρχει μια σκηνή όπου ο ήρωας καταδικάζει τις παρωχημένες πια φράσεις, που δυστυχώς ακόμα χρησιμοποιούμε, με τις οποίες χαρακτηρίζουμε τους άλλους, όπως «κάνει σαν γυναικούλα» ή «πάλεψε σαν άντρας», για να δηλώσουμε την αδυναμία και τη δύναμη αντίστοιχα.
Τι αξίζει σε μια οικογένεια;
Καθένας το γνωρίζει αυτό για την οικογένειά του.
Όλο το μυθιστόρημά σας –ακόμη και η κοφτή γραφή σας– αποπνέει το ασφυκτικό συναίσθημα, τη δυσφορία του ήρωά του. Εσείς πώς νιώθατε όταν το γράφατε; Τελικά, πειράζει που είμαστε ημιτελείς;
Η γραφή δεν είναι μια στατική διαδικασία. Τα συναισθήματα που γεννιούνται είναι άπειρα και όλων των αποχρώσεων. Δυσφορία πάντως δεν ένιωσα ποτέ. Ίσα ίσα. Απ’ τη στιγμή που ο ήρωας αυτονομείται και παίρνει υπόσταση μέσω της γραφής, γίνεται ένας ολόκληρος κόσμος. Αυτό από μόνο του είναι υπέροχο για μένα.
Η ταύτιση άλλωστε του συγγραφέα με τους ήρωές του είναι λάθος. Αυτή είναι και η έννοια της μυθοπλασίας. Κάποιους μπορεί να τους πειράζει που είμαστε ημιτελείς, εμένα καθόλου. Είμαστε αυτοί που είμαστε.
Πώς συμφιλιώνεται κάποιος με τα ελλείμματά του;
Το θέμα είναι αν θέλει να συμφιλιωθεί. Τον τρόπο θα τον βρει έπειτα ο καθένας μόνος του. Δεν υπάρχει συνταγή, ούτε υπόδειξη.
Ποιο είναι το χειρότερο έλλειμμα για έναν άνθρωπο;
Θεωρώ ότι το χειρότερο έλλειμμα είναι το να μη αντιλαμβάνεται κάποιος ότι έχει ανάγκη τους άλλους ανθρώπους. Δεν μπορούμε να υπάρξουμε μόνοι μας. Μέσα από τους άλλους αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, ολοκληρώνεται η εμπειρίας μας και αποκτά νόημα η ζωή μας.
Σε ποιους νομίζετε ότι απευθύνεται το μυθιστόρημά σας;
Σε όλους.
Συγγραφέας ή εκδότρια; Ποιο καπέλο σας ταιριάζει περισσότερο;
Πρώτα είμαι συγγραφέας και έπειτα εκδότρια. Το γράψιμο είναι μια ανάγκη, ένας τρόπος ύπαρξης και θέασης του κόσμου. Οι εκδόσεις είναι η διαμεσολάβηση για την επικοινωνία συγγραφέα και αναγνώστη.
Οι εκδόσεις Στίξις έχουν προτίμηση στην ποίηση ή απλώς έτυχε να εκδώσετε περισσότερες ποιητικές συλλογές απ’ ό,τι πεζογραφία;
Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Επιλέγουμε βάσει του τι θεωρούμε ποιοτικό, ανεξάρτητα από το αν είναι ποίηση ή πεζογραφία. Η ποίηση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι, παρότι παρεξηγημένο, της ελληνικής λογοτεχνίας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Ο Δημόσιος Χώρος δεν Τιμά τις Γυναίκες
Γιατί το Νομικό Επάγγελμα Φορά Συχνά Γραβάτα
«Άπασα» η Sarah Kane από την Κάπα Εκδοτική
