Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που, ρωτώντας τη μικρή κόρη φίλης αν γνωρίζει τον Beethoven, εκείνη ενθουσιασμένη μου είχε απαντήσει «Μα φυσικά! Είναι σκύλος σε ταινία στο σινεμά!». Είχα γελάσει αλλά και προβληματιστεί με την απάντησή της. Δεν είχαν αλλάξει και πολλά από τα δικά μου νεανικά χρόνια, όταν η κλασική μουσική ναι μεν θεωρούνταν βασικό στοιχείο της τέχνης και του δυτικού πολιτισμού, ωστόσο δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στα παιδιά της ηλικίας μου ή περιοριζόταν σε όσες και όσους ήμασταν σπουδαστές μουσικής ή ζούσαμε σε περιβάλλον με κλασικές μουσικές ανησυχίες.
To Κλασικό Είναι Trendy
Η κλασική μουσική –και μόνο από το όνομά της – είναι κάπως «καταδικασμένη» να εγκλωβίζεται στο παρελθόν. Επιπλέον, θεωρείται από πολλούς ελιτίστικη, «δύσκολη», βαρετή, απόμακρη. Και σίγουρα ακούγεται κάπως «παλιακή», αφού γράφτηκε για όργανα που δεν μπαίνουν στην πρίζα, ακολουθεί ως επί το πλείστον τους πρωταρχικούς κανόνες αρμονίας και παραπέμπει σε έναν περασμένο χωροχρόνο.
Τα εύσημα παίρνουν οι γενιές Υ (1981-1996) και Z (1997-2012), που φαίνεται να κάνουν τη διαφορά και να είναι πιο ανοιχτόμυαλες σε σχέση με τις προηγούμενες, οι οποίες μάλλον «σνόμπαραν» την κλασική μουσική και θεωρούσαν ότι είναι αποσυνδεδεμένη από τη ζωή και τις εμπειρίες τους.
Ωστόσο, η αξία, η ομορφιά και το μεγαλείο της κλασικής μουσικής είναι δεδομένα και αναμφισβήτητα, αρκεί να υπάρχει η θέληση και η διάθεση να τα ανακαλύψουμε. Κάτι τέτοιο φαίνεται να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και μάλιστα από τις νεότερες γενιές!
Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε μια έρευνα από τη Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα (RPO) του Λονδίνου που έδειξε ότι σε ποσοστό 74% οι Βρετανοί ηλικίας έως 25 ετών είναι πιθανό να επιλέξουν κλασικά ακούσματα, με το ποσοστό να πέφτει σε μόλις 46% στα άτομα ηλικίας 55+. Τα στοιχεία αυτά αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τη γενικότερη διαπίστωση της RPO ότι οι νέοι ακούν περισσότερο κλασική μουσική από τους γονείς τους, αλλά και την ευρεία αύξηση της δημοτικότητας της κλασικής μουσικής γενικά στις νέες γενιές.
Εμπρός, Νέες Γενιές!
Τα εύσημα λοιπόν (drum beat) παίρνουν οι γενιές Υ (1981-1996) και Z (1997-2012), που φαίνεται να κάνουν τη διαφορά και να είναι πιο ανοιχτόμυαλες σε σχέση με τις προηγούμενες, οι οποίες μάλλον «σνόμπαραν» την κλασική μουσική και θεωρούσαν ότι είναι αποσυνδεδεμένη από τη ζωή και τις εμπειρίες τους.
Πώς όμως προέκυψε αυτό; Κατ’ αρχάς το διαδίκτυο, η ευρεία διάδοση τόσων πληροφοριών, η άνοδος των υπηρεσιών streaming, των playlists και των διαδικτυακών μουσικών πλατφορμών διευκόλυνε την πρόσβαση και την εξερεύνηση της κλασικής μουσικής από τους νέους ανθρώπους.
Επίσης, οι νεότεροι ακροατές, εκτίθενται εύκολα και άμεσα σε κλασικά ακούσματα μέσω διάφορων σύγχρονων εφαρμογών όπως βιντεοπαιχνίδια, ταινίες, σειρές (χαρακτηριστική περίπτωση το «Squid Game»), διαφημίσεις και άλλες εκφράσεις της ποπ κουλτούρας, κάτι που συμβάλλει στο να γίνει η μουσική αυτή πιο προσιτή, οικεία και ελκυστική.
Ακόμη, αξίζει να θυμηθούμε το «καταφύγιο» που βρήκαν οι νέοι στη μουσική γενικότερα και στην κλασική ειδικότερα –ως μια σταθερά από το παρελθόν σε έναν παράξενο, ανασφαλή κόσμο– κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ωστόσο, το κυριότερο κίνητρο για τους νέους να ακούν κλασική μουσική φαίνεται να είναι οι συνομήλικοί τους μουσικοί! Η νέα γενιά καλλιτεχνών κλασικής μουσικής που, χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες και φυσικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μοιράζονται την αγάπη τους για το είδος.
Τέλος, ας έχουμε κατά νου πως το αυτί «εκπαιδεύεται». Οι γενιές αυτές φαίνεται να είναι περισσότερο εξοικειωμένες με την κλασική μουσική ήδη από την παιδική τους ηλικία, αφού τα διάφορα ιδρύματα και οργανισμοί που σχετίζονται με τον πολιτισμό προνόησαν να δημιουργήσουν εκπαιδευτικά εργαστήρια και προγράμματα, δράσεις, μουσικές παραστάσεις και εκδηλώσεις που απευθύνονται σε παιδικό –ακόμη και βρεφικό– κοινό. Τα παιδιά αυτά μεγάλωσαν γνωρίζοντας την κλασική μουσική και μάλιστα συνδυάζοντάς την με ευχάριστες δραστηριότητες. Έμαθαν λοιπόν να την εκτιμούν και να την αποζητούν στη ζωή τους.
#Classictok
Ωστόσο, το κυριότερο κίνητρο για τους νέους να ακούν κλασική μουσική φαίνεται να είναι οι συνομήλικοί τους μουσικοί! Η νέα γενιά καλλιτεχνών κλασικής μουσικής που, χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες και φυσικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μοιράζονται την αγάπη τους για το είδος.
Αυτό τουλάχιστον δείχνει η αναζήτηση στο δημοφιλές hashtag «classictok» του TikTok, που σήμερα έχει 53,8 εκατομμύρια προβολές. Εκεί, καθώς και στο Instagram, νέοι μουσικοί παίζουν κλασική μουσική, τη συνδυάζουν ακομπλεξάριστα με σύγχρονα ακούσματα και γενικά την παρουσιάζουν με τρόπους φρέσκους, προσιτούς και διασκεδαστικούς.
Όπως χαρακτηριστικά λέει η Γαλλίδα βιολονίστα Esther Abrami, η οποία έχει πάνω από 250.000 ακολούθους στο Instagram και πάνω από 380.000 στο TikTok, «προσπαθώ να προσεγγίσω διαφορετικούς τύπους ανθρώπων και να τους δείξω ότι αυτή η μουσική μπορεί πραγματικά να συγκινήσει. Είναι πολύπλοκη και βαθιά και, ναι, ίσως χρειάζεται λίγος χρόνος για να την καταλάβεις, αλλά όταν την καταλάβεις, είναι καταπληκτική!».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παύλος Παυλίδης: Μια Πρόβα και μια Συνέντευξη «Πέρα από τη Θάλασσα»
Εκδηλώσεις στο Μεγάρο Μουσικής Αθηνών το Πρώτο Τρίμηνο του 2023
