Υπάρχει κάποιος άνθρωπος στη ζωή σας που η συζήτηση μαζί του σας κάνει να νιώθετε καλύτερα; Όχι επιφανειακά, αλλά ουσιαστικά. Ο άνθρωπος εκείνος που πηγαίνετε να δείτε νιώθοντας ότι έχετε το βάρος όλου του κόσμου στους ώμους σας και από τον οποίο φεύγετε ανάλαφροι, αισιόδοξοι, έτοιμοι να στρωθείτε στη δουλειά; Εκείνος ή εκείνη που δεν σας κάνει ποτέ τον έξυπνο ή την έξυπνη. Δεν σας δίνει τις απαντήσεις που ζητούσατε, ούτε καν προσποιείται ότι τις διαθέτει. Και όμως, με κάποιον φαινομενικά μαγικό τρόπο, σας κάνει να νιώθετε ότι οι απαντήσεις ήταν πάντα μέσα σας κι ότι αρκούσε απλώς να τις «ξεκλειδώσετε» για να αποκτήσετε, ξαφνικά, πρωτοφανή διαύγεια.
Κλείνοντας το βιβλίο της Brené Brown «Τόλμησε να Ηγηθείς» («Dare to Lead» – διαθέσιμο στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, σε εξαιρετική μετάφραση της φίλης Στέλλας Κάσδαγλη) ένιωθα σαν να είχα περάσει άφθονο, ποιοτικό χρόνο με τη διορατική… ξαδέρφη μου που, αν και μπορεί να μην έχει τις απαντήσεις στα ατελείωτα δικά μου ερωτήματα, ξέρει ποιες ερωτήσεις να μου θέσει για να με βάλει στον σωστό δρόμο.
Στο σημείο αυτό, να παραδεχθώ ότι ήμουν ανέκαθεν καχύποπτη απέναντι σε κάθε ειδικό που ισχυρίζεται ότι έχει τις απαντήσεις στα προβλήματά μας. Όσο μεγαλύτερη η υπόσχεση τόσο πιο καχύποπτη εγώ. Άλλωστε, αν ήταν τόσο εύκολο όσο το παρουσιάζουν κάποιοι, τότε όλοι θα ήμασταν μηχανές παραγωγικότητας, ενσυναίσθησης, ψυχραιμίας, που ακτινοβολούν ευτυχία και ικανοποίηση. Μια ματιά γύρω μας αποκαλύπτει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα, παρά το γεγονός ότι τα βιβλία που υπόσχονται να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη αποτελούν best-sellers επί δεκαετίες – για να μην πω αρκετά παραπάνω.
Όμως, αυτό που κάνει η Brené Brown και ο λόγος για τον οποίο βρήκα το βιβλίο της τόσο απολαυστικό είναι ότι, αντί για απαντήσεις, μας δίνει εργαλεία και μας καλεί να ακονίσουμε τις δεξιότητές μας. Μας δίνει ένα πλαίσιο σκέψης για να καταπιαστούμε με ζόρικα θέματα. Και επειδή δεν είναι όλα τα πλαίσια και τα εργαλεία εξίσου χρήσιμα, να σας πω ότι, από τη δική μου εμπειρία, εκείνα που αποδείχθηκαν σωτήρια ήταν εξευτελιστικά απλά, τόσο που να τα θυμάμαι εύκολα, και είχαν ευρύ πεδίο εφαρμογής, χαρίζοντάς μου άφθονες ευκαιρίες για εξάσκηση.
Άλλωστε, όσο πιο πολλή εξάσκηση κάνουμε με τα νέα μας εργαλεία τόσο πιο πιθανό είναι να μας γίνουν «δεύτερη φύση», να τα χρησιμοποιούμε στο background χωρίς καλά καλά να το καταλαβαίνουμε. Το πώς και το γιατί γίνεται αυτό είναι το αντικείμενο ενός άλλου, εξαιρετικά ενδιαφέροντος βιβλίου –«The Power of Habit» του Charles Duhigg–, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.
Ο αναστοχασμός στον οποίο αναφέρεται ξεκινά μ’ ένα βήμα που είναι κι εκείνο απατηλά απλό: να κατονομάσουμε τις αξίες μας. Όχι θεωρητικά και γενικόλογα. Συγκεκριμένα.
Πίσω στην Brené Brown και στο τελευταίο βιβλίο της. Υπάρχουν πολλά σημεία στα οποία θα μπορούσα να σταθώ και πολλά εργαλεία στα οποία θα μπορούσα να αναφερθώ, που παραθέτει με απώτερο σκοπό να μας διδάξει πώς να τολμάμε να ηγούμαστε με ευαλωτότητα. Θα σας μιλήσω γι’ αυτό που με ξάφνιασε περισσότερο. Είναι σοκαριστικά απλό και έχει πραγματικά άπειρες εφαρμογές σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, από τα μικρά στα πολύ μεγάλα. Η Brown μας καλεί να ζήσουμε με βάση τις αξίες μας.
«Για να ζούμε με βάση τις αξίες μας, πρέπει να κάνουμε κάτι περισσότερο από το να τις διατυμπανίζουμε: να τις εφαρμόζουμε. Να κάνουμε πράξη αυτό που λέμε. Να είμαστε ξεκάθαροι σε σχέση με αυτό που πιστεύουμε και που θεωρούμε σημαντικό και να φροντίζουμε ώστε οι προθέσεις, τα λόγια, οι σκέψεις και οι συμπεριφορές μας να ευθυγραμμίζονται με αυτές τις πεποιθήσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ωστόσο, για να ζούμε με βάση τις αξίες μας, προειδοποιεί η Brown, «απαιτείται κάποια προετοιμασία: ένας αναστοχασμός τον οποίο οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε καθίσει ποτέ να κάνουμε».
Ο αναστοχασμός στον οποίο αναφέρεται ξεκινά μ’ ένα βήμα που είναι κι εκείνο απατηλά απλό: να κατονομάσουμε αυτές τις αξίες. Όχι θεωρητικά και γενικόλογα. Συγκεκριμένα. Αλήθεια, αν σας το ζητούσε αυτό κάποιος τώρα, έχετε έτοιμη την απάντηση; Για να μας το κάνει μάλιστα πιο εύκολο, παραθέτει μια λίστα με δεκάδες αξίες από τις οποίες μας καλεί να κυκλώσουμε τις πιο σημαντικές για εμάς. Μόλις δύο ή τρεις θεμελιώδεις αρχές με βάση τις οποίες θέλουμε να ζούμε.
Μη σταματήσετε το ξεκαθάρισμα αν δεν καταλήξετε σε αυτές τις δύο ή τρεις αξίες, μας προτρέπει η συγγραφέας. Αφενός, γιατί «Αν όλες οι αξίες της λίστας σας σας φαίνονται σημαντικές, τότε καμία δεν θα λειτουργεί ως κίνητρο για σας. Θα έχετε απλώς μπροστά σας μια ασαφή λίστα από όμορφες λέξεις». Αφετέρου, γιατί κάτω από την «ομπρέλα» των κεντρικών αυτών αξιών θα διαπιστώσετε ότι χωρούν όμορφα ένα σωρό άλλες «δευτερεύουσες» αξίες που θα έχετε κυκλώσει.
Μου πήρε λίγη ώρα, το παραδέχομαι, η άσκηση. Κατέληξα σε τρεις: εντιμότητα, θάρρος και δημιουργικότητα. Ήδη, την επόμενη μέρα, έπιασα αρκετές φορές τον εαυτό μου να εξετάζει μια σειρά από συμπεριφορές μου μέσα από το νέο αυτό «πρίσμα». Είναι αυτά που κάνω, τα καθημερινά και μικρά για αρχή, ευθυγραμμισμένα με τις αξίες μου; Διαπίστωσα ήδη ότι στο σκέλος του θάρρους έχω ακόμη αρκετή δουλειά να κάνω.
Η «παύση» των ημερών που διανύσαμε ήταν για κάποιους από εμάς μια σπάνια ευκαιρία να αναλογιστούμε πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να πάμε – ατομικά, αλλά και συλλογικά. Ας ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ποιος είναι ο δικός μας «πολικός αστέρας σε δύσκολους καιρούς». Θα είναι μια καλή αρχή.
Το βιβλίο της Brené Brown «Τόλμησε να Ηγηθείς» («Dare to Lead») κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, σε μετάφραση της Στέλλας Κάσδαγλη.
