Πέρασα την πύλη των Αρσάκειων-Τοσίτσειων Σχολείων στην Εκάλη και περιπλανήθηκα για λίγο μέσα στο κτίριο, με τις παιδικές φωνές να δημιουργούν ένα πανηγύρι λέξεων. Συνάντησα την Πωλίνα Πλουμιδάκη, τη δασκάλα Πληροφορικής και Ρομποτικής του σχολείου, αλλά και προπονήτρια των ομάδων που έλαβαν μέρος στον ελληνικό τελικό της Ελληνικής Ολυμπιάδας Ρομποτικής. Μετά από μια μικρή εισαγωγή για την ομάδα και την επιτυχία της, πήγαμε στην τάξη της Πληροφορικής μαζί με την ομάδα που πήγε στην Ουγγαρία ως νικήτρια του ελληνικού τελικού και κατέλαβε τη 2η θέση στην Παγκόσμια Ολυμπιάδα. Κυρίες και Κύριοι, δύο πανέξυπνες φάτσες, δύο καταπληκτικά παιδιά: ο Φίλιππος Σίνγκερ και ο Γιώργος Καστρίτης!
Μιλήσαμε για την εμπειρία τους, το διαγωνισμό, τους συμμαθητές τους, τους 0,9 βαθμούς που τους χώρισαν από την κορυφή, αλλά βασικά για το Αρκουδάκι Alex, που μετασκεύασαν σε ψηφιακό φίλο των παιδιών που νοσηλεύονται σε οποιοδήποτε νοσοκομείο. Η σχέση τους με την Πωλίνα είναι φανερή σε όλα τα επίπεδα – βαθιάς συναντίληψης, αλληλοεκτίμησης και συνεργασίας. Η ίδια παρενέβη λίγες φορές, αφήνοντας τα παιδιά να με βομβαρδίσουν με κάθε λεπτομέρεια για το δημιούργημά τους – ο πιο ωραίος βομβαρδισμός λέξεων που έχω ποτέ μου “υποστεί”!
Η Ομάδα, η Προπονήτρια και η Εμπειρία του Διαγωνισμού
“Όλο αυτό ξεκίνησε μέσα από το μάθημα της Ρομποτικής ήδη από την Πέμπτη τάξη”, μου εξηγεί ο Γιώργος. “Έπρεπε να υπογράψουμε μια δήλωση αν οι γονείς μας επιτρέπουν τη συμμετοχή, αλλά και σε ποια κατηγορία θα διαγωνιστούμε. Ήμασταν στην κατηγορία Open, γιατί απλά παρουσιάζαμε το ρομπότ μας σε 10 λεπτά, καθώς υπήρχαν και κατηγορίες στις οποίες έπρεπε να κάνεις άλλα πράγματα.”
Η Πωλίνα παρεμβαίνει για να μας πει κάποια διαδικαστικά. “Βγήκε το θέμα του διαγωνισμού πέρσι το Γενάρη, το συζητήσαμε με τα παιδιά, πήρανε το χρόνο τους να το σκεφτούν, γιατί η συμμετοχή έχει πολλές παραμέτρους. Ο ελληνικός διαγωνισμός είναι τον Ιούνιο, οπότε αυτό σήμαινε ότι δεν θα πάνε διακοπές π.χ. σε μια κατασκήνωση, και ότι κάθε μέρα θα έχουμε προπόνηση. Με όλα αυτά, έμειναν 5 παιδιά και γίναμε 2 ομάδες, βάσει των κανόνων. Στον ελληνικό διαγωνισμό, η δυάδα με την οποία μιλάμε τώρα πήρε το χρυσό μετάλλιο, ενώ η τριάδα πήρε το χάλκινο μετάλλιο. Τώρα, στον παγκόσμιο διαγωνισμό, η χώρα που φιλοξενεί το διαγωνισμό αναλαμβάνει να βρει και το θέμα. Στην Ουγγαρία το θέμα ήταν “οι έξυπνες πόλεις” με τρεις άξονες. Εμείς ήμασταν στον τρίτο άξονα, στους “έξυπνους χώρους εργασίας”, στα παιδιατρικά νοσοκομεία. Είχαμε φοβερό καταιγισμό ιδεών για να καταλήξουμε στο τι θα κάνουμε. Να πω, επίσης, ότι η όλη διοργάνωση στην Ελλάδα ήταν υπό την αιγίδα του προέδρου της Δημοκρατίας, με στρατηγικό συνεργάτη την Cosmote, ενώ ο φορέας είναι ο WRO Hellas (World Robot Olympiad).”
Για να τους πειράξω λίγο, τους ρωτάω: “με την άλλη ομάδα είχατε αντιπαλότητα;” και η απάντηση έρχεται μ’ ένα στόμα – “καθόλου!”. “Αντίθετα, μας βοήθησαν και με μια μπαταρία την ώρα του διαγωνισμού”, μου λέει ο Φίλιππος. “Πέρναγαν οι κριτές κι εμείς είχαμε πρόβλημα με το χνούδι στους αισθητήρες. Μπαίνουν μπροστά οι άλλοι και παίρνουν κοντά τους κριτές, μέχρι να το σώσουμε. Βγάζουμε το χνούδι και καταλαβαίνουμε ότι η μπαταρία δε λειτουργεί. Ήταν μέσα στο αρκουδάκι και ευτυχώς προλάβαμε.” Μάλιστα, το ένα παιδί από την άλλη ομάδα πήγε μαζί με τα παιδιά για συμπαράσταση στην Ουγγαρία.
Τους ρωτάω αν όλες αυτές τις γνώσεις τους τις μετέδωσε η δασκάλα τους. Ακούω για Πληροφορική, για Ρομποτική, για τόσα πράγματα άγνωστα σε μένα.
“Η Ρομποτική δεν είναι μια επιστήμη, αλλά συνδυασμός πολλών”, θα μου πει ο Γιώργος. Ο Φίλιππος συμπληρώνει ότι “χρειάζεται δημιουργική σκέψη και πώς υλοποιήσουμε την ιδέα μας”. “Έπρεπε να σκεφτούμε με το μυαλό ενός παιδιού και πώς θα αντιδρούσε”. Η Πωλίνα θα μας πει ότι “βοήθησαν και τα παιδιά του σχολείου για να καταλάβουμε τι λειτουργεί και τι όχι”.
Για να τους πειράξω λίγο, τους ρωτάω: “με την άλλη ομάδα είχατε αντιπαλότητα;” και η απάντηση έρχεται μ’ ένα στόμα – “καθόλου!”. “Αντίθετα, μας βοήθησαν και με μια μπαταρία την ώρα του διαγωνισμού”, μου λέει ο Φίλιππος. “Πέρναγαν οι κριτές κι εμείς είχαμε πρόβλημα με το χνούδι στους αισθητήρες. Μπαίνουν μπροστά οι άλλοι και παίρνουν κοντά τους κριτές, μέχρι να το σώσουμε.”
“Τα παιδιά είχαν τις ιδέες, απλά ας πούμε εγώ μίλησα για τα microbites. Είχαν και τα παιδιά γνώσεις 2-3 ετών πάνω στην Πληροφορική, μέσω των μαθημάτων του σχολείου. Κατάφεραν με τις πρότερες εμπειρίες τους, να μεταφέρουν τις γνώσεις τους και να έχουν εφαρμοστικότητα σε αυτό που έκαναν.” Ο Γιώργος θα συμπληρώσει ότι “η αλήθεια είναι ότι στο σπίτι παίζουμε με μαγνητικά παιχνίδια, ενώνεις πράγματα, όπως ενώνουμε εδώ αλγόριθμους”.
Η Ιδέα
“Την ιδέα για το αρκουδάκι τη βρήκαμε όλοι μαζί, εφόσον είχαμε περάσει ένα διάστημα σε νοσοκομείο και θέλαμε να βοηθήσουμε όσους ήταν στη θέση μας”, θα μου πει ο Φίλιππος και θα συμπληρώσει ο Γιώργος: “Εμείς δεν είχαμε τίποτα σοβαρό, μείναμε για ένα μήνα. Υπάρχουν, όμως, παιδιά που μπορεί να μείνουν για ένα χρόνο.”
Στη συνέχεια της συζήτησης θα τονίσουν και τα δυο παιδιά: “Σκεφτήκαμε τα παιδιά με καρκίνο. Αρχικά δεν το είχαμε εξειδικεύσει, αλλά στον παγκόσμιο διαγωνισμό θέλαμε να έχουμε μια ταυτότητα σε αυτό που κάνουμε. Σε αυτά τα παιδιά αλλάζει η καθημερινότητα, είναι μακριά από φίλους, από το σχολείο, ακόμα και από τους γονείς”.
Τα Υλικά
Το σχολείο βοήθησε σε ό,τι χρειάστηκε η ομάδα. “Κάποιους αισθητήρες τους είχαμε ήδη από το μάθημα. Ό,τι δε μπορέσαμε να βρούμε, το αγοράσαμε μέσω του σχολείου”. Ακόμα και από το ξυλουργείο του σχολείου είχαμε βοήθεια για κάτι που χρειάστηκε.
To Αρκουδάκι Alex
Ένα λούτρινο αρκουδάκι που έπρεπε να μετατραπεί σε… εργαστήριο, ήταν το βασικό στοίχημα της ομάδας. Το Alex δεν έπρεπε μόνο να φαίνεται ωραίο, αλλά όλες του οι λειτουργίες να είναι στο On όταν θα πέρναγαν οι κριτές! Το πρώτο αρκουδάκι, ο Γιόγκι ήταν πιο δύσχρηστο. Στο δεύτερο υπήρξαν πολλές παρεμβάσεις, ενώ δόθηκε και το όνομα Alex διότι είναι και αρσενικό και θηλυκό όνομα, καλύπτοντας και το στόχο της διοργάνωσης υπέρ της ισότητας των φύλων, όπως θα με πληροφορήσει η φοβερή τριάδα!
Ο Γιώργος με τον Φίλιππο δε με αφήνουν να πάρω ανάσα με τις καταπληκτικές λεπτομέρειες που μου λένε: “Στην κοιλιά του έχει αισθητήρες που επικοινωνούν με το wearable του γιατρού και του μεταφέρει τα δεδομένα. Συνδέεται με το πρωτόκολλο του Bluetooth. Φυσικά, οι αισθητήρες καλύπτονται με χαριτωμένο τρόπο, αλλά έπρεπε να μπορούν να το βλέπουν και οι κριτές. Το πόδι λειτουργεί σαν stress ball.”
Γυρνώντας πίσω στο Alex, ένα κουμπάκι παίζει μουσική, την οποία τους βοήθησε να ηχογραφήσουν ο συμμαθητής από την ομάδα που βγήκε 3η. Μέσω μιας οθόνης με LED και εκμεταλλευόμενο την κίνηση, το Alex παίζει “πέτρα-ψαλίδι-χαρτί” με το παιδί. Ο Φίλιππος και ο Γιώργος συνεχίζουν την παρουσίαση για να μου πουν ότι όλοι οι αισθητήρες στέλνουν διάγραμμα στον server με το τι έχει συμβεί. “Αυτό, όμως, το Wi-Fi module μας τρώει τη μπαταρία”, θα μου πουν γελώντας και οι δύο. “Στο κεφάλι έχει αισθητήρες που καταλαβαίνουν το χάδι και το κάνουν να κλείνει τα χέρια σαν αγκαλιά ή να χειροκροτά. Το παιδί μπορεί να σκανάρει κάρτες με συναισθήματα, όπως η λύπη ή ο θυμός, ώστε να παίξει ένα ηχογραφημένο μήνυμα”.
Η Πωλίνα με ενημέρωσε ότι σε όλες αυτές τις αναζητήσεις είχαν τις συμβουλές παιδιάτρων, ώστε να αποτυπώσουν καλύτερα τις ανάγκες των παιδιών και συμπλήρωσε: “Με κάποια παραμετροποίηση στους αισθητήρες μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού. Μας έχει προσεγγίσει το Ίδρυμα Duchenne που ασχολείται με προβλήματα μυϊκής δυστροφίας”. Τέλος, συζητάμε και σχετικά με τη βοήθεια που είχαν από τα Lego Mindstorms και Technic που παρέχουν κομμάτια και αισθητήρες για κάποιες βασικές κινήσεις του αρκουδιού.
Το Καρεκλάκι
Την ώρα που μιλάμε, τα παιδιά φέρνουν κοντά και το καρεκλάκι του/της Alex, το οποίο έχει πολλαπλές λειτουργίες και μπορεί να μεταφέρει και το παιδί που το χρησιμοποιεί.
Μια ο Φίλιππος, μια ο Γιώργος, μου εξηγούν ότι “το καρεκλάκι έχει ντουλαπάκι για τα προσωπικά είδη του παιδιού, αισθητήρα για τη θερμοκρασία, για τους καρδιακούς παλμούς, αλλά και για τα ακραία συναισθήματα που βιώνει το παιδί, ο οποίος με ηλεκτρικό κύμα υπολογίζει την αντίσταση, λειτουργεί με τον ιδρώτα και υπολογίζει 7 καταστάσεις. Μπορεί να στείλει στο γιατρό μήνυμα αν το παιδί δεν νιώθει καλά”. Ως έξτρα γκάτζετ, ένα ανεμιστηράκι βοηθάει να δροσίζεται ο χώρος γύρω από το παιδί.
Το Έξυπνο Μαξιλάρι και το Joystick
Με τρεις αισθητήρες μέσα στο μαξιλάρι, γίνεται αντιληπτό αν το παιδί έχει ανήσυχο ύπνο. Ο Γιώργος θα μου πει ότι “μετά από έρευνα βρήκαμε ότι η λεβάντα χαλαρώνει, κάνει καλό στο άγχος. Έτσι, λοιπόν, όταν οι αισθητήρες το καταλάβουν, απελευθερώνουν άρωμα λεβάντας.” “Με το joystick, το παιδί μπορεί και παίζει εύκολα, απλά παιχνίδια.”
Η Εμπειρία του Διαγωνισμού
Προτείνω, καθώς η ώρα περνάει, να μου πουν για όλα όσα έζησαν στην Ουγγαρία. Γελάνε και οι τρεις και μου διηγούνται σκηνές απείρου κάλλους. “Πακετάραμε τα πάντα και βγήκε το καρεκλάκι στο αεροδρόμιο ως υπέρβαρο. Τρέχαμε από τη μια άκρη στην άλλη και ξανά πίσω ώστε να μη χάσουμε την πτήση”, θα μου πουν μ’ ένα στόμα. “Ήταν δυο κιλά υπέρβαρο, αλλά η εταιρεία δε δεχόταν αποσκευές πάνω από 35 κιλά. Τα βγάλαμε όλα και τα βάζαμε στις τσάντες και τρέχαμε, ενώ έκλεινε η πύλη”.
Ο Γιώργος αναλαμβάνει να μου εξιστορήσει τα προβλήματα με το ίντερνετ. “Φτάνοντας στην Ουγγαρία, ενώ είχαμε το λάπτοπ μας και τη σύνδεσή μας, οι IT της διοργάνωσης έκανα block το site στο οποίο βλέπαμε τις παραμέτρους. Φοβήθηκαν ότι ήταν ιός. Μας έδωσαν άλλη παροχή και ξαναμπλόκαρε. Τελικά λύθηκε το θέμα!”
Ο Φίλιππος μετράει τις εμπειρίες και αναπολεί: “Το ταξίδι είχε πλάκα, ήταν ωραία εμπειρία. Είδαμε πρωτότυπες ιδέες. Οι Κινέζοι δίπλα μας ντύνονταν σαν Πάντα στις παρουσιάσεις”. Συμπληρώνει και ο Γιώργος: “Κάναμε παρέα με τους Ιρανούς που ήταν δίπλα μας. Όλοι μιλούσαν αγγλικά, γιατί ήταν υποχρεωτικό από τους κανονισμούς. Είχε πολλή ορθοστασία και το μόνο διάλειμμα ήταν για φαγητό”.
Κλείσαμε τη συζήτηση με το θέμα του επόμενου διαγωνισμού, “Κλιματική Αλλαγή”. Τρέμετε όλοι! Ο Γιώργος και ο Φίλιππος είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν και πάλι.
Ένα ελάχιστο παράπονο έχει μείνει σε όλους: “Χάσαμε για 0.9 πόντους από τους Φιλιππινέζους. Ήμασταν μια ανάσα μακριά. Δεν στεναχωρηθήκαμε, βασικά δεν το πιστεύαμε. Ε, πιο μετά όταν είδαμε ότι η διαφορά ήταν 0,9 στα 200, αυτό λίγο μας στοίχισε.”
Ο Φίλιππος είχε τους λόγους του να εκνευριστεί: “Ο ανταγωνισμός ήταν πάρα πολύ υψηλός. Άλλες χώρες επενδύουν πάρα πολλά χρήματα, όπως οι Μαλαισιανοί που είχαν 3D προτζέκτορα. Δεν τους αντέχαμε, όμως, γιατί το project τους ήταν ένα ρομπότ που σε μάθαινε μουσική και για 3 ημέρες ακούγαμε τον ίδιο ήχο. Μας τρέλανε!”.
Πίσω στο Σχολείο
Τις μέρες του διαγωνισμού, θυμάται η Πωλίνα, πίσω στο σχολείο επικρατούσε αγωνία. “Η μητέρα του Φίλιππου έφτιαχνε καθημερινό email με τα νέα των παιδιών και το έστελνε. Οι συμμαθητές έπαιρναν τηλέφωνα και όταν γυρίσαμε πήραμε πολλή αγάπη, μπορώ να το πω αυτό, από όλο το σχολείο. Μας έκαναν πάρτι-έκπληξη με πανό και λουλούδια.”
Τους ρώτησα τι σκέφτονται για το μέλλον, τι επάγγελμα θα ήθελαν να κάνουν και με την ειλικρίνεια των παιδιών, απάντησαν ότι δεν το έχουν σκεφτεί. Όμως, τα Μαθηματικά και η Φυσική είναι από τα αγαπημένα τους μαθήματα. “Αν και ο δάσκαλος παίζει ρόλο, Γλώσσα και Ιστορία δεν τις αντέχουμε!”
“Αυτό που θα θέλαμε είναι να εξελιχθεί αυτό που φτιάξαμε σε αληθινό προϊόν. Είναι σε αρχικό στάδιο, αλλά και στη ΔΕΘ και από το Ίδρυμα Duchenne υπήρχε ένα ενδιαφέρον. Είναι και ζήτημα υπολογιστικής δύναμης, να μπορεί να δουλέψει.”
Η ώρα έχει προχωρήσει. Θα πρέπει να αφήσω τα παιδιά με μερικές φωτογραφίες και κάποιες παροτρύνσεις off the record για τα μαθήματα, τους δασκάλους και το σχολείο. Κλείσαμε τη συζήτηση με το θέμα του επόμενου διαγωνισμού, “Κλιματική Αλλαγή”. Τρέμετε όλοι! Ο Γιώργος και ο Φίλιππος είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν και πάλι.
