Με όνομα που παραπέμπει στην ελληνική μυθολογία και στην ετυμολογία της λέξης «πυνθάνομαι», δηλαδή πληροφορούμαι, το πιανιστικό Pythia Trio ανατρέπει τη σύνδεση, επιχειρώντας να μας μυήσει σε έναν μουσικό κόσμο με εντελώς διαφορετική οπτική.
Η Μυρτώ Ακρίβου, η Ηρώ Μενέγου και η Θάλεια Παπαδοπούλου δημιούργησαν το πιανιστικό σχήμα με στόχο να αναδείξουν τη σύνδεση του πιάνου με τη σύγχρονη μουσική σε συνδυασμό με το θέατρο και τα εικαστικά. Η ίδρυσή τους έγινε στο πλαίσιο του σεμιναρίου της Λορέντας Ράµου «Το πιάνο στον 20ό & 21ο αιώνα» στο Ωδείο Αθηνών, το 2019. Η πρώτη ενεργή συμμετοχή τους ήταν το 2020, µετά το εργαστήριο Énumérations του Γιώργου Απέργη, υπό την καθοδήγηση του συνθέτη Νικόλα Τζώρτζη (Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών και Ωδείο Αθηνών). Το 2021, υπό την χορηγία του Υπουργείου Πολιτισµού, παρουσίασαν την παράσταση «Ο Όρκος του Ιπποκράτη» στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Καλαµάτα. Το φθινόπωρο του 2022 υλοποίησαν εφτά παραστάσεις, με τίτλο «Tanantia Touteoon», σε περιοδεία στην Ευρώπη.
Γιατί επιλέξατε αυτό το όνομα;
Ηρώ Μενέγου (Η.Μ.): Όταν ήμασταν μικρές υπήρχε ένα παιχνίδι το οποίο άρχιζε με τις λέξεις «Η Πυθία λέει…», φράση την οποία έπρεπε στη συνέχεια να ολοκληρώσεις. Εμείς, επειδή αφήσαμε τον εαυτό μας στα χέρια των συνθετών, αποφασίσαμε ότι το σχήμα θα έπαιρνε τη μορφή του με έναν παρόμοιο τρόπο…
Ποιοι όροι του παιχνιδιού χαρακτήριζαν περισσότερο εσάς;
Μυρτώ Ακρίβου (Μ.Α.): Η αλήθεια είναι ότι, ενώ είχαμε ήδη αρχίσει το σεμινάριο της Λορέντας Ράµου στο Ωδείο Αθηνών, έκανε την εμφάνισή της η Ηρώ με το έργο «Ο Όρκος του Ιπποκράτη» του συνθέτη Mauricio Raúl Kagel, το οποίο είναι γραμμένο για τρεις πιανίστες σε ένα πιάνο. Το ανακάλυψε έπειτα από ένα ταξίδι της στη Βουδαπέστη και, με αφορμή αυτό, μας κινητοποίησε αφενός να ξεκινήσουμε να παίζουμε και αφετέρου να καλέσουμε κάποιους σύνθετες να γράψουν έργα για εμάς τις τρεις. Άρα, εμείς δεν είδαμε το παιχνίδι με την Πυθία ως πηγή έμπνευσης, αλλά πορευτήκαμε μέσα από έναν πειραματισμό με βάση το έργο του Kagel.
Pythia Trio photo by Μαρκέλλα Λούρου
Η.Μ.: Όταν βέβαια παραλάβαμε τα έργα διακρίναμε πως, παρόλο που όλοι οι συνθέτες δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, με έναν τρόπο είχαν χρησιμοποιήσει κάποια κοινά στοιχεία που, αν συνδέονταν σε μια σειρά, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα αφήγημα. Έτσι προέκυψε η ιδέα του μουσικού θεάτρου. Επίσης, μετά ανακαλύψαμε ότι το ένα έργο μπορούσε να προκύψει μέσα από το άλλο και έτσι σκεφτήκαμε ότι θα ήταν πρωτοποριακό να υπήρχε μόνο αρχή και τέλος με το έργο του Kagel. Ενδιάμεσα θα αφήναμε ελεύθερο το πεδίο να δημιουργήσουν τα έργα μια διαφορετική συνέχεια στον καθένα, ένα πιο προσωπικό νόημα για τον κάθε ακροατή.
Τι ακριβώς σημαίνει η γλώσσα του Kagel;
Η.Μ.: Στη γλώσσα του Kagel υπάρχει ένας ρυθμικός υπαινιγμός με στοιχεία χιουμοριστικά εκτός από πιανιστικά, φτάνοντας στα όρια του πειραματισμού και της πρωτοπορίας.
Θα λέγαμε ότι η ιδέα του trio στο πιάνο είναι καινοτόμος. Εσείς πώς εκλαμβάνετε αυτή την καινοτομία;
Θάλεια Παπαδοπούλου (Θ.Π.): Υπήρχε και παλιότερα επί εποχής Sergei Rachmaninoff, αλλά δεν είναι τόσο διαδεδομένο.
Μ.Α.: Ωστόσο, είναι πιο σπάνιο στο σύγχρονο ρεπερτόριο.
Η.Μ.: Με αφορμή τη συμμετοχή μας στο project της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών για το μουσικό θέατρο και το αφιέρωμα στο έργο του συνθέτη Γιώργου Απέργη, παρατηρήσαμε ένα νέο κόσμο όπου το έργο μπορεί να αλλάζει μορφή και σειρά κάθε φορά ώστε να δημιουργεί ένα εντελώς ξεχωριστό νόημα. Σε αυτό συμβάλλει και η συμμετοχή του κοινού. Υπάρχει μια διάδραση με τον κόσμο που οδηγεί σε διαφορετικά αποτελέσματα. Το έργο δεν αποτελεί μια συγκεκριμένη ιστορία, αλλά το αποτέλεσμά του κρίνεται από την ελευθερία του κοινού να δημιουργήσει το δικό του τέλος. Εμείς δώσαμε τα υλικά και καθένας από τους ακροατές έδωσε μορφή στο έργο βάσει των προσωπικών του πεποιθήσεων και της δικής του φαντασίας. Αυτή η ελευθερία και η συμμετοχή του κοινού είναι κάτι που θέλουμε να κρατήσουμε.
Πώς ήταν η πρώτη σας συναυλία; Πώς ανταποκρίθηκε το κοινό;
Θ.Π.: Το πόσο μυημένο είναι το κοινό σε αυτή τη διαφορετικότητα ήταν το πρώτο που εισπράξαμε σε καθεμία από τις πόλεις όπου πραγματοποιήσαμε συναυλίες. Υπήρξαν σύνθετα συναισθήματα και αντιδράσεις, ανάλογα με την επαφή του κοινού με αυτό το είδος της τέχνης. Το μέρος που μας εξέπληξε με τη θερμή ανταπόκρισή του, παρότι δεν είχε ιδιαίτερες προσλαμβάνουσες με το είδος της μουσικής, ήταν το Στρασβούργο. Υπήρχαν ενήλικες με παιδιά κάθε ηλικίας.
Μ.Α.: Σε άλλες, άλλοτε υπήρχε προβληματισμός και έντονη παρατήρηση σχετικά με το τι σημαίνει αυτό που ήρθαν να παρακολουθήσουν. Ο πειραματισμός του καινούργιου πάντα ενεργοποιεί ή μπορεί και να ακινητοποιήσει χωρίς να μπορεί να ερμηνευτεί.
Η.Μ.: Θυμάμαι μια στιγμή που, κρατώντας ένα μπουκάλι και κάνοντας κάποιους ήχους, ένας θεατής με παρατηρούσε ακίνητος, χωρίς να μπορώ να προβλέψω τι ακριβώς αισθανόταν. Προσωπικά αυτό μου αρέσει, διότι δεν χρειάζεται να είναι τα πάντα αρεστά ή προβλέψιμα. Χρειάζεται θάρρος κάποιες φορές για να παρακολουθήσεις κάτι εντελώς ξένο και καθόλου οικείο. Από τις συναυλίες μας δεν έχει αποχωρήσει ποτέ κανείς. Αυτό όμως που ήθελα να κάνω ήταν να αγκαλιάσω αυτό το κοινό.
«Να μην υπάρχει ο φόβος της αμηχανίας. Να μην υπάρχει κανένα στερεότυπο μέσω της μουσικής».
Τελικά η τέχνη χρειάζεται περιορισμούς και σαφήνεια ή η αλληλεπίδραση με τον θεατή να είναι ρευστή;
Η.Μ.: Με τα συναισθήματα θεωρώ πως είναι αρκετά εύκολο να συμβεί, αν θέλεις όμως να το ερμηνεύσεις, τότε εξαρτάται από τις αντιλήψεις και τη συναισθηματική κατάσταση βρίσκεσαι την προκείμενη χρονική στιγμή. Ωστόσο, ακόμα και το λιγότερο μυημένο κοινό αντιλαμβάνεται ότι παρουσιάζουμε κάτι το οποίο είναι πολυδουλεμένο και δομημένο. Αυτό το εισπράττουμε ως το μεγαλύτερο κέρδος.
«Tanantia Touteoon» σημαίνει «ας πάθω τα αντίθετα»! Η τελευταία φράση από το φετινό έργο με το οποίο ταξιδέψατε και στην περιοδεία σας στην Ευρώπη. Εσείς πόσο θέλετε να ξεπερνάτε τα μουσικά όρια στη σύγχρονη μουσική;
Θ.Π.: Ήταν ένα έργο του πρώτου project από τον «Όρκο του Ιπποκράτη». Ωστόσο, το βρήκαμε αρκετά ισχυρό ώστε να γίνει βάση για να στηριχθούν τα επόμενα, τόσο μουσικά όσο και ως ιστορία. Αυτό που κυρίως συμβαίνει είναι ότι λειτουργούμε ως ένα σώμα και πάντα φτιάχνουμε μια δική μας ιστορία, ανεξάρτητα αν θα την εκλάβει το κοινό. Υπάρχει μια δραματουργία στη διάρκεια της παράστασης και αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν μουσικές εμπειρίες-εκρήξεις και συναισθήματα που φτάνουν σε κάποια λύτρωση.
Θα λέγατε πως δημιουργείτε ένα νέο ρεύμα; Ποιο είναι το όραμα του Pythia Trio;
Η.Μ.: Υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που «χρωματίζουν» ένα σχήμα. Μια απαγγελία ή η ιδιαίτερη φωνή της Μυρτώς μπορούν να δώσουν ένα συγκεκριμένο στίγμα σε σύγκριση με άλλα σύνολα.
Θ.Π.: Δεν είμαστε πρωτοπόρες σε αυτό το είδος της μουσικής. Το όραμα κυρίως είναι να στραφούμε σε πολύ σύγχρονες δημιουργίες και νέους συνθέτες, με σκοπό να εμπνευστούν και να γράψουν καινούργια έργα για μας. Στόχος δεν είναι μια προσωποκεντρική θεώρηση. Μας ενδιαφέρει να προσελκύσουμε περισσότερους καλλιτέχνες από διαφορετικές τέχνες, ώστε να μη μένει τίποτα στατικό σε αυτό που κάνουμε.
«Το πιάνο μπορεί να εμφανιστεί με οποιαδήποτε μορφή και όχι με τον συνηθισμένο ρόλο της κλασικής μουσικής. Χρειάζεται να αναστρέψουμε αυτή την αντίληψη της σοβαροφάνειας που έχει καθιερωθεί πίσω από την κλασική μουσική».
Αυτό σημαίνει ότι επιθυμείτε νέα μέλη;
Μ.Α.: Ο πυρήνας είμαστε εμείς, αλλά θέλουμε να έχουμε διαθέσιμα και άλλα μέλη, όπως ένα σταθερό σκηνοθέτη ή συνθέτες με όρεξη για πειραματισμούς στη σύγχρονη μουσική που θα συνεργαζόμαστε σε κάθε νέο έργο. Επιπλέον, υπάρχει η πρόθεση να ακουστεί το πιάνο με έναν άλλο τρόπο – μακριά από τις συμβατές νόρμες. Όταν έχεις τρεις πιανίστριες σε ένα όργανο το οποίο διαχειρίζονται έξω από τη συμβατική τεχνική, το όργανο ηχεί αλλιώς.
Άρα το πιάνο χωράει τρεις; Και με τι ισορροπία;
Μ.Α.: Χωράει και παραπάνω!
Θ.Π.: Από τεχνικής πλευράς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ηχητική ισορροπία έρχεται με το μοίρασμα των ρόλων.
Pythia Trio photo by Μαρκέλλα Λούρου
Η.Μ.: Παίζει μεγάλο ρόλο η ενορχήστρωση και πώς θα το σκεφτεί αρχικά ο συνθέτης. Κοντά σε αυτό, ας σημειωθεί ότι εμείς ερχόμαστε σε δεύτερο ρόλο. Σε αυτό το σημείο έρχεται μια ηχητική ισορροπία, η οποία είναι αυτή που οδηγεί τους ρόλους τους οποίους θα πάρουμε. Επίσης, στη διαμόρφωση αυτών των ρόλων ο συνθέτης ή η συνθέτρια μπορεί να έχουν φανταστεί κάτι που δεν λειτουργεί, και εκεί έρχεται το δικό μας λιθαράκι, προσθέτοντας τις δικές μας δεξιότητες.
Είναι κάτι που θέλετε να πείτε στους νέους;
Η.Μ.: Να μην υπάρχει ο φόβος της αμηχανίας. Να μην υπάρχει κανένα στερεότυπο μέσω της μουσικής.
Μ.Α.: Να αντιληφθούν ότι το πιάνο μπορεί να εμφανιστεί με οποιαδήποτε μορφή και και όχι με τον συνηθισμένο ρόλο της κλασικής μουσικής. Χρειάζεται να αναστρέψουμε αυτή την αντίληψη της σοβαροφάνειας που έχει καθιερωθεί πίσω από την κλασική μουσική.
Θ.Π.: Πολλές φορές το να παίζουμε σε αίθουσες που δεν είναι πολύ σωστά δομημένες έχει λειτουργήσει στο να είμαστε πιο προσιτές για το νεανικό κοινό.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Η.Μ.: Το επόμενο θα είναι ένα έργο αμιγώς γυναικείο. Όλοι οι συντελεστές θα είναι γυναίκες. Θα προσεγγίσουμε τον Shakespeare και τον «Βασιλιά Ληρ» με τις τρεις υπέροχες κόρες του. Θα αγγίξουμε κοινωνικά θέματα που μας αφορούν, αλλά δεν έχουμε τρόπο να θέσουμε τα ερωτήματα. Ελπίζουμε να σας αρέσει. Ακόμη είναι στα αρχικά στάδια, αλλά ελπίζουμε πως το φθινόπωρο θα πραγματοποιηθεί.
Ποιo είναι το moto καθεμιάς από το Pythia Trio;
Η.Μ.: Η συλλογικότητα και το χιούμορ είναι αυτό που μας ενώνει και μας εκφράζει.
Μ.Α.: Είμαστε ένα σώμα…
Θ.Π.: …Σε ένα πιάνο!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο Γοητευτικός Μουσικός Κόσμος της Μαρίας Μαρκουλή
Σκαμπάζουν τα Κορίτσια από Formula 1; Ακούστε «The F1 Thing»!
