Την πρώτη φορά που άκουσα τον όρο «Book Crawl» σάστισα. Δεν γνώριζα τι σήμαινε ακριβώς, αλλά ήμουν σίγουρη πως οτιδήποτε με τη λέξη βιβλίο στον τίτλο του ήταν πολλά υποσχόμενο. To Book Crawl, λοιπόν, είναι μια άτυπη εκδήλωση για όλους τους βιβλιόφιλους κατά την οποία επισκέπτεσαι διάφορα βιβλιοπωλεία μιας περιοχής με σκοπό να γνωρίσεις τον τόπο και την ιστορία του, ενώ προσπαθείς να διαχειριστείς το budget σου ώστε να αγοράσεις ένα ακόμη μικρό βιβλίο στην επόμενη στάση.
Στην Ιρλανδία συγκεκριμένα, τέτοια book crawls λαμβάνουν χώρα συχνά. Άλλοτε είναι θεματικά, άλλοτε αυτοτελή, άλλοτε σε συνδυασμό με pub crawls. Εγώ, εδώ, επέλεξα να κάνω μια μικρή παραλλαγή των περιβόητων book crawls. Με σημείο εκκίνησης τους «Δουβλινέζους» του James Joyce, και συγκεκριμένα την ιστορία των «Δύο Δανδήδων», αποφάσισα να εξερευνήσω τους κεντρικούς δρόμους του Δουβλίνου. Να διασχίσω τα στενά και τις οδούς που οι δύο χαρακτήρες στο σύμπαν του Joyce διέτρεξαν, συγκρίνοντας το Δουβλίνο του τότε με αυτό του σήμερα.
Για το συγκείμενο, στους «Δύο Δανδήδες» πρωταγωνιστούν δύο φίλοι, οι Leehan και Corley, οι οποίοι ενσαρκώνουν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που δηλώνει ο τίτλος, δηλαδή από τα άτομα με ιπποτική συμπεριφορά ή προσποιητούς αριστοκρατικούς τρόπους. Περπατώντας στους δρόμους του Δουβλίνου, συζητούν για τη μικρή «επιχείρησή» τους στην οποία ξεγελούν καμαριέρες ώστε να κλέβουν χρήματα ή άλλα μικρής αξίας αντικείμενα από τα σπίτια των εργοδοτών τους. Ο Corley πηγαίνει να συναντήσει το πιο πρόσφατο ρομαντικό του ενδιαφέρον/θύμα, ενόσω ο Leehan τους παρακολουθεί από μακριά διερωτώμενος για το μέλλον του. Ο περίπατός τους περιλαμβάνει ποικίλα σημεία αναφοράς στο Δουβλίνο, που προσφέρουν μια εσωτερική ματιά στη διάρθρωση της πόλης τόσο γεωγραφικά όσο πολιτιστικά.
Σημείο Εκκίνησης: Trinity College
Το σημείο εκκίνησης αυτού του book crawl, αν και όχι της ιστορίας (είπαμε, είναι κάπως τροποποιημένο), είναι το Trinity College, από το οποίο περνούν οι άνδρες, αναπολώντας προηγούμενες γυναίκες που έχουν επιστρατεύσει στην πλεκτάνη τους. Όντας το παλαιότερο πανεπιστήμιο του Δουβλίνου και κυριολεκτικά στο κέντρο του, το Trinity College σφύζει από ζωή και κινητικότητα.
Η πανεπιστημιούπολη καταλαμβάνει αρκετό χώρο με εγκαταστάσεις και έναν μουσειακό χώρο για το περίφημο «Book of Kells», για το οποίο σχηματίζονται ατελείωτες ουρές τουριστών, καθόλου βοηθητικές για την κυκλοφορία, ειδικά όταν έχεις να πας σε μάθημα.
Προχωρώντας κατευθυνόμαστε προς τη Nassau Street, στην οποία, σύμφωνα με την ιστορία, ένας αρπιστής προσφέρει μουσική υπόκρουση στη βόλτα των Δανδήδων, ερμηνεύοντας το μελαγχολικό «Silent, O Moyle», παραδοσιακό ιρλανδικό κομμάτι. Επί της ιδιας οδού συναντάμε και ένα από τα παλαιότερα εν λειτουργία βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας και κύριο πολιτιστικό στοιχείο της. Μεγαλώνοντας γενιές και γενιές, το Hodges Figgis στεγάζει δύο ορόφους με εντυπωσιακές εκδόσεις βιβλίων όλων των ειδών. Είναι φυσικά αδύνατον να περάσεις από μπροστά χωρίς να σταματήσεις να ρίξεις έστω μια κλεφτή ματιά στη θεαματική βιτρίνα του.
Επόμενη Στάση: Stephen’s Green
Επόμενη στάση των ηρώων, αλλά και δική μας, είναι το πάρκο Stephen’s Green. Εκεί, ανάμεσα στις φυλλωσιές, περιμένει η καμαριέρα τον υπερόπτη Corley, ενώ ο φίλος του τους παρατηρεί σε απόσταση ασφαλείας από μακριά, παραμένοντας κρυμμένος. Δεν είναι τυχαίο ότι η κορυφαία συνάντηση της ιστορίας συμβαίνει στον φυσικό συνδετικό κρίκο του Δουβλίνου. Το πάρκο έχει διατηρηθεί στην αρχική βικτοριανή του διάταξη, με εντυπωσιακή ανοιξιάτικη και καλοκαιρινή βλάστηση. Διαθέτει πάνω από 3,5 χιλιόμετρα προσβάσιμων μονοπατιών, ενώ σημεία ενδιαφέροντος, όπως ο καταρράκτης, ο βράχος Pulham και γλυπτά διάσημων Ιρλανδών δεσπόζουν σε όλο το πάρκο. Το Stephen’s Green είναι ο απόλυτος περιηγητικός προορισμός. Όπως ο Leehan κινείται με ευκολία στα ειδικά διαμορφωμένα μονοπάτια του, έτσι ακολουθούν το παράδειγμά του χιλιάδες κάτοικοι καθημερινά, είτε για να απολαύσουν τον κυριακάτικο ήλιο στο γρασίδι είτε απλώς για να διασχίσουν τον εντυπωσιακό χώρο.
Η πόλη του Δουβλίνου καλεί με ό,τι μέσα έχει τους βιβλιολάτρες της. Ακολουθώντας τη διαδρομή των «Δουβλινέζων», μετά το Stephne’s Green βρέθηκα μπροστά σε ακόμη ένα βιβλιοπωλείο, αυτή τη φορά αφιερωμένο στην παιδική λογοτεχνία. Εντυπωσιακά εικονογραφημένα βιβλία δεσπόζουν στη βιτρίνα του, ενώ μικροί και μεγάλοι επισκέπτες παίρνουν σειρά για να το επισκεφτούν. Προφανώς και μπήκα.
Εδώ ήταν που τριγυρνούσε ο Leehan, αφότου άφησε το ζευγάρι, σκεπτόμενος τις ανερχόμενες φιλοδοξίες του. Άραγε να τον προσήλκυε κι εκείνον η υπόγεια λογοτεχνική ατμόσφαιρα του δρόμου;
Προχωρώντας, διασχίζουμε το περίφημο George’s street arcade, μια πολύχρωμη στοά γεμάτη καφέ και thrift shops, όπου ο πρωταγωνιστής μας αναλογιζόταν τις αποτυχίες του και θρηνούσε για τη μοναξιά του. Σε σχετικά ελαφρότερη ατμόσφαιρα, εδώ βρίσκεται ένα τοπικό παραδοσιακό καφέ με τα καλύτερα σάντουιτς σε όλο το κέντρο του Δουβλίνου, και ακριβώς απέναντι ένα μικρό αλλά πληθωρικό second hand βιβλιοπωλείο, ιδρυμένο περίπου από την εποχή των Δουβλινέζων.
Από το δημαρχείο στο βιβλιοπωλείο Chapter’s
Επόμενη στάση του crawl είναι το εντυπωσιακό δημαρχείο, μόλις πέντε λεπτά από τη στοά. Δώδεκα κίονες στηρίζουν τον τρούλο της Ροτόντας, με μια τοιχογραφία ανάμεσα σε καθεμία. Η πρόσοψη ενσαρκώνει τα βασικά χαρακτηριστικά αρχαίων ελληνικών ναών, με τους εξωτερικούς κίονες στο πρόστωο και το αέτωμα. Δεν κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Leehan στέκεται άναυδος μπροστά στο επιβλητικό κτίριο, καθώς ενσαρκώνει όλα αυτά που εκείνος δεν έχει: κύρος, εξουσία, μεγαλοπρέπεια, χλιδή.
Με επόμενο προορισμό το βιβλιοπωλείο Chapter’s, κατευθυνόμαστε προς την οδό Capel, περνώντας το ποτάμι. Όσο απομακρυνόμαστε από το κέντρο αντικρίζουμε μεγαλύτερη ποικιλομορφία και ο πολυεθνικός χαρακτήρας στα σπιτια και τα καταστήματα είναι πιο έντονος. Βόρεια του κέντρου, ο Leehan «ένιωσε πιο άνετα μέσα στον σκοτεινό, ήσυχο δρόμο, που η μελαγχολική του όψη ταίριαζε με την ψυχική του διάθεση». Σήμερα ο δρόμος αυτός δεν είναι ούτε ήσυχος ούτε μελαγχολικός. Αντίθετα, σφύζει από ζωή και, αν τον πάρουμε όλο ευθεία, φτάνουμε στο επόμενο βιβλιοπωλείο μας.
Τα Chapter’s, αγαπημένα των Δουβλινέζων, ξανάνοιξαν υπό νέα διοίκηση μόλις ένα μήνα μετά το επεισοδιακό κλείσιμό τους. Ήταν πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις ουρές πιστών αναγνωστών να επισκέπτονται μια τελευταία φορά το αγαπημένο τους βιβλιοπωλείο, μόνο και μόνο για πουν ένα αντίο και να διασχίσουν τους γνώριμους διαδρόμους, δυσκολευόμενοι να πάρουν μια απόφαση για το τι θα αγοράσουν αυτή τη φορά. Ευτυχώς, το τελευταίο αντίο αναβλήθηκε προσωρινά και τα Chapter’s συνεχίζουν να θριαμβεύουν στη λογοτεχνική σκηνή.
Πίσω στην πλατεία Rutland
Και καταλήγουμε στον τελευταίο σταθμό του crawl, που αποτελεί το σημείο εκκίνησης της ιστορίας των «Δανδήδων» στο βιβλίο του Joyce: την πλατεία Rutland. Το χαρακτηριστικό της πλατείας είναι οι κήποι της, ακριβώς πίσω από το Νοσοκομείο Μητρότητας. Αν σχεδιάσουμε στον χάρτη τη διαδρομή του Leehan, συνειδητοποιούμε πως σχηματίζει μια κάπως κυκλική πορεία, αφού, παρά τους διάφορους δρόμους και τα τετράγωνα, ο πρωταγωνιστής βρίσκει τον εαυτό του να ακολουθεί το νεαρό ζευγάρι, αν και εκείνο προσπάθησε να του διαφύγει, στο πληθωρικό κέντρο του Δουβλίνου.
Το σχεδιασμένο άτυπο book crawl κατέληξε να αποτελεί μια μείξη ανακάλυψης της πόλης του Δουβλίνου, αναζήτησης βιβλιοπωλείων και αναβίωσης περιπετειών λογοτεχνικών χαρακτήρων. Αυτή η περίπλοκη διαδρομή δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς το Mapping Dubliners Project, ένα ψηφιακό έργο που περιλαμβάνει δύο διαδραστικούς χάρτες με όλες τις τοποθεσίες και διαδρομές που αναφέρονται στο βιβλίο του James Joyce, το οποίο και συμβουλεύτηκα περισσότερες φορές απ’ όσες θέλω να παραδεχτώ.
Είναι φανερό πως ο Joyce, γράφοντας τους «Δουβλινέζους», είχε πολύ συνειδητά στο μυαλό του τη διάταξη της πόλης, μετατρέποντας τους διαφορετικούς δρόμους, τα μνημεία και τα αξιοθέατά της σε αυτοτελείς χαρακτήρες. Οι σύγχρονοι και μελλοντικοί Δουβλινέζοι κατέχουν στα χέρια τους μια λογοτεχνική πηγή για τη γεωγραφική και πολιτισμική τους ταυτότητα, ενώ συνεχίζουν να βαδίζουν στα βήματα του Corley και Leehan.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Δουβλίνο, η Πόλη της Λογοτεχνίας
