Απ’ τις φτωχογειτονιές που δημιούργησε το Απαρτχάιντ στο Γιοχάνεσμπουργκ μέχρι τους Κήπους του Κένσινγκτον στο πολυπολιτισμικό Λονδίνο, ένα τσιγάρο δρόμο δεν το λες. Εκτός κι αν όνομά σου είναι Sumayya Vally, το επάγγελμά σου αρχιτέκτων και η σχέση με το ίδιο σου το παρελθόν δημιουργική.
Η εν λόγω νεαρή γυναίκα εντάχθηκε στον κατάλογο του TIME με τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους του 2021. Θεωρείται, όπως και οι υπόλοιποι 99 που απαρτίζουν τη λίστα, ως άτομο έτοιμο να γράψει ιστορία. Προφανώς, διότι φέτος επιλέχθηκε να σχεδιάσει το περίπτερο της γκαλερί Serpentine, τιμή που, σε αυτή την διακεκριμένη για τον αρχιτεκτονικό κόσμο εκδήλωση, έχουν λίγοι και εκλεκτοί.
Η Sumayya Vally ήθελε, όπως έχει καταγράψει το διαδικτυακό Artnet.com, αντί να μαθαίνει αποκλειστικά ό,τι σχετίζονταν με τον ανεπτυγμένο κόσμο, να βρει τρόπο να ασχοληθεί με ό,τι συνέβαινε πραγματικά στην πόλη.
Αναμφισβήτητα, γιατί για να της ανατεθεί αυτή η κατασκευή υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος. Τόσο σοβαρός όσο και η φιλοδοξία της να σχεδιάζει με τρόπο αλλιώτικο, τέτοιο που οι φτωχικές νοτιοαφρικανικές πόλεις να μην πνίγονται από τα ραδιενεργά απόβλητα.
Το Serpentine Pavilion
Πριν από 21 χρόνια, το 2000, η τότε διευθύντρια της Πινακοθήκης Serpentine, Julia Peyton-Jones, προκειμένου να ανανεώσει το προφίλ του εκθεσιακού χώρου που έχει φιλοξενήσει χιλιάδες πρωτοπόρες εκθέσεις νέων και καταξιωμένων εικαστικών καλλιτεχνών και αρχιτεκτόνων, αποφάσισε να δημιουργήσει το θεσμό του Serpentine Pavilion. Ενός περιπτέρου με προσωρινή αρχιτεκτονική εγκατάσταση που απλώνεται στον προαύλιο χώρο της γκαλερί και έχει διάρκεια ζωής τεσσάρων μηνών.
Φημισμένοι αρχιτέκτονες, με πρώτη και καλύτερη την Ιρακινοβρετανή Zaha Hadid, τη “βασίλισσα της καμπύλης, που απελευθέρωσε την αρχιτεκτονική γεωμετρία, δίνοντάς της μια εντελώς νέα εκφραστική ταυτότητα”, όπως είχε γράψει ο Guardian, αλλά και τον εκατομμυριούχο Καναδοαμερικανό Frank Gehry ή τον Γάλλο αρχιτέκτονα των αντιθέσεων και ιδρυτή του Γαλλικού Συνδέσμου Αρχιτεκτόνων Jean Nouvel, επιλέγονται κάθε χρόνο για να παρουσιάσουν τα εμπνευσμένα τους αρχιτεκτονήματα, προκαλώντας ποικίλες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις για τα υλικά που έχουν χρησιμοποιήσει, για τα σχέδια που έχουν κατασκευάσει, ακόμη και για τα μηνύματα που θέλουν να διαδώσουν.
Αυτό που πραγματικά συνέβαινε στην πόλη ήταν μια πολεοδομική πρακτική βασισμένη στην παράλογη λογική του απαρτχάιντ που χρησιμοποιούσε ραδιενεργά απόβλητα, αποχετευτικά δίκτυα και βιομηχανικές εγκαταστάσεις ως διαχωριστικές “υποδομές” ανάμεσα στους λευκούς και του μαύρους.
Τα κριτήρια επιλογής του εκάστοτε αρχιτέκτονα ή αρχιτεκτονικού γραφείου για την κατασκευή του Serpentine Pavilion είναι σαφή. Ο επιλεγόμενος χρειάζεται να έχει συνεισφέρει στη διεύρυνση των συνόρων της αρχιτεκτονικής και να μην έχει κατασκευάσει άλλο έργο εντός της Βρετανίας.
Μετά από αυτό το σημείο εκκίνησης, ο τιμώμενος αρχιτέκτονας έχει στη διάθεσή του έξι μήνες προκειμένου να δημιουργήσει το περίπτερό του, το οποίο λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος όπου φιλοξενούνται καλλιτεχνικά δρώμενα με πλήθος επισκεπτών, διάσημων και καθημερινών φιλότεχνων ή απλώς περίεργων που θέλουν να βγάλουν μπόλικες selfies μπροστά στις καλοκαιρινές κατασκευές στους κήπους του Κένσινγκτον.
Η Sumayya Vally
Η αρχιτέκτονας που επιλέχθηκε για το φετινό Seprentine Pavilion είναι Ινδοαφρικανή. Η Sumayya Vally μεγάλωσε σε μια γειτονιά της Πρετόρια, που πριν γίνει περιοχή του απαρτχάιντ κατοικούνταν από Ινδούς. Ο παππούς της ήταν μετανάστης και ιδιοκτήτης ενός καταστήματος στο Γιοχάνεσμπουργκ. Ήταν ο άνθρωπος με τον οποίο περιδιάβαινε τους δρόμους των νοτιοαφρικανικών πόλεων παρατηρώντας τις αντιθέσεις.
Με τις εικόνες αυτές εντυπωμένες στη μνήμη της, λίγα χρόνια αργότερα, η Sumayya Vally, παράλληλα με τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand και στο Πανεπιστήμιο της Πρετόρια, δημιούργησε το αρχιτεκτονικό της γραφείο, το Counterspace, με μια ομάδα συμφοιτητών της.
Ήθελε, όπως έχει καταγράψει το διαδικτυακό Artnet.com, αντί να μαθαίνει αποκλειστικά ό,τι σχετίζονταν με τον ανεπτυγμένο κόσμο, να βρει τρόπο να ασχοληθεί με ό,τι συνέβαινε πραγματικά στην πόλη.
Αυτό που πραγματικά συνέβαινε λοιπόν ήταν μια πολεοδομική πρακτική βασισμένη στην παράλογη λογική του απαρτχάιντ που χρησιμοποιούσε ραδιενεργά απόβλητα, αποχετευτικά δίκτυα και βιομηχανικές εγκαταστάσεις ως διαχωριστικές “υποδομές” ανάμεσα στους λευκούς και του μαύρους. “Νομίζω, ότι όλες οι πόλεις ως ένα βαθμό έτσι είναι, αλλά το Γιοχάνεσμπουργκ είναι πραγματικά ένα ακραίο παράδειγμα”, δήλωσε η Sumayya Vally στο Artnet.com.
TIME 100 Next
Η Ινδοαφρικανή αρχιτέκτονας που χρειάστηκε να καταβάλει πολλαπλάσια προσπάθεια για να πετύχει όσα επιθυμεί, καθώς ήταν και παραμένει δύσκολο να ξεχωρίσεις ως μαύρη γυναίκα σ΄ ένα ανδροκρατούμενο επαγγελματικό περιβάλλον και σε μία συντηρητική χώρα, κατάφερε μόλις στα 30 της χρόνια να συμπεριληφθεί στη λίστα του TIME με τις πιο ελπιδοφόρες και χαρισματικές προσωπικότητες του 2021.
Κατάφερε να ξεχωρίσει γιατί, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό, “παραμερίζει τις συμβατικές αρχιτεκτονικές πρακτικές για να δημιουργήσει μια νέα σχεδιαστική γλώσσα για την αφρικανική ήπειρο και τους διαφορετικούς της πολιτισμούς”.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως η Ινδοαφρικανή αρχιτέκτονας νοιάζεται να χτίσει κτίρια που αναβαθμίζουν την καθημερινότητα και μεταφράζουν τις ανάγκες κάθε κοινότητας, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής και φύλου, σε αρχιτεκτονική φόρμα.
Το Seprentine Pavilion Διά Χειρός Sumayya Vally
Η Vally έχει σχεδιάσει ένα περίπτερο που εστιάζει στο θέμα της κοινοτικής συγκέντρωσης. Μαζί με τους συνεργάτες της στο αρχιτεκτονικό της γραφείο Counterspace επέλεξε να δημιουργήσει μια κατασκευή από φελλό και K-Briqs, δηλαδή τούβλα κατά 90% από ανακυκλωμένα κατασκευαστικά απόβλητα που δεν χρειάζονται καύση, άρα επιβαρύνουν το περιβάλλον μόνο κατά 10% σε σύγκριση με τα κοινά τούβλα.
Αποφάσισε να δημιουργήσει έναν ανοιχτό χώρο συνάθροισης, που θα περιλαμβάνει στοιχεία που μπορούν να αποσπαστούν και να τοποθετηθούν στις περιθωριοποιημένες γειτονιές του Λονδίνου.
“Η πρακτική μου, σημειώνει η αρχιτέκτονας στην επίσημη σελίδα του Seprentine Pavilion, γενικώς και ειδικώς, επικεντρώνεται στην ενίσχυση και τη συνεργασία με πολλές και διαφορετικές φωνές από πολλές διαφορετικές ιστορίες, με ενδιαφέρον για θέματα ταυτότητας.”
Με αυτές τις ιδέες, το φετινό Seprentine Pavilion θα ανοίξει τις πύλες του στις 11 Ιουνίου, αναμένοντας τα σχόλια ειδικών και μη, που, ως προς την αισθητική του εγχειρήματος τουλάχιστον, μπορεί και να ποικίλουν.
Θα παραμείνει εγκατεστημένο μέχρι τις 11 Οκτωβρίου 2021 και στη διάρκεια του της παραμονής του θα πραγματοποιηθούν ποικίλες εκδηλώσεις με κεντρικό θέμα “Επιστροφή στη Γη”. Ένα θέμα που δείχνει να είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της 30χρονης Sumayya Vally.
Στην αθηΝΕΑ μας αρέσει να ταξιδεύουμε σε όλες τις γωνιές αυτού του κόσμου:
Η Ποιότητα Ζωής στην Πόλη Μετριέται σε Λεπτά
Η Μεγαλύτερη Βιβλιοθήκη του Κόσμου
Ποδηλατάδες για την Κοινωνική Δικαιοσύνη στο Γιοχάνεσμπουργκ
Παγκόσμιο Κτίριο της Χρονιάς: Η Περίπτωση του LocHal στο Τίλμπουρχ
