Σήμερα το πρωί, καθώς άφηνα τον γιο μου στο σχολείο, άκουγα τον παρουσιαστή του ραδιοφώνου να λέει με ενθουσιασμό: αύριο θα δούμε ένα ματωμένο φεγγάρι στον νυχτερινό ουρανό! Πράγματι, τη νύχτα της 13ης προς 14η Μαρτίου, οι παρατηρητές του ουρανού στη βόρεια και νότια Αμερική, καθώς και σε περιοχές της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ωκεανίας, θα έχουν την ευκαιρία να δουν ένα «ματωμένο φεγγάρι» ή μια «ματωμένη Σελήνη».
Όμως, είναι όντως ματωμένη η Σελήνη; Γιατί γίνεται ξαφνικά κόκκινη;
Το φαινόμενο που παρατηρείται έχει να κάνει με την ολική έκλειψη Σελήνης και δεν θα πρέπει να μας τρομάζει στο ελάχιστο!
Για να έχουμε έκλειψη Σελήνης, πρέπει να έχουμε Πανσέληνο και αυτή να βρίσκεται μέσα στη σκιά της Γης, με αποτέλεσμα να σκοτεινιάζει.
Γύρω Γύρω Όλοι στο Σύμπαν
Ας το πάρουμε όμως από την αρχή. Όλοι έχουμε ακούσει για τις εκλείψεις, τις ακούμε, μάλιστα, συχνά. Ο υπεύθυνος, η Σελήνη, ο φυσικός δορυφόρος της Γης, περιφέρεται γύρω από τη Γη περίπου μια φορά τον μήνα. Και με τη σειρά της η Γη, μαζί με τη Σελήνη, περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Όταν λοιπόν η Σελήνη περνά ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο, έχουμε έκλειψη Ηλίου και όταν διασχίζει τη σκιά της Γης έχουμε έκλειψη Σελήνης.
Και εδώ γεννάται το ερώτημα: αφού η Σελήνη κάνει μια περιφορά γύρω από τη Γη μια φορά το μήνα και επομένως περνά ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη, γιατί δεν έχουμε έκλειψη Ηλίου κάθε μήνα;
Ας κάνουμε μια αναλογία. Φανταστείτε ότι είστε καθισμένοι σε μια ξαπλώστρα στην παραλία και απολαμβάνετε το ηλιοβασίλεμα, πίνοντας απολαυστικά ένα δροσιστικό κοκτέιλ. Μπροστά σας δύο παιδιά παίζουν βόλεϊ και πετάνε την μπάλα από τη μια μεριά στην άλλη. Όταν πετάνε την μπάλα αρκετά ψηλά, η σκιά της δεν πέφτει πάνω σας. Όταν η μπάλα πέφτει κάτω, ανάμεσα τους, και κατρακυλά, πάλι δεν σας καλύπτει η σκιά της. Η σκιά της πέφτει στο πρόσωπό σας μόνο όταν βρεθεί στην ίδια ευθεία με το κεφάλι σας και τον Ήλιο, και τότε τον κρύβει!
Αυτό ακριβώς είναι το κλειδί, η απάντηση στην ερώτηση «γιατί δεν έχουμε έκλειψη Ηλίου κάθε μήνα». Γιατί η Γη, η Σελήνη και ο Ήλιος δεν βρίσκονται πάντα στην ίδια νοητή γραμμή. Και αυτό έχει να κάνει με τη Σελήνη, η οποία πότε βρίσκεται λίγο πιο πάνω και πότε λίγο πιο κάτω από το μέσο επίπεδο περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο. Η Σελήνη «παίζει» τη δική της μπάλα και «ανεβοκατεβαίνει» περίπου 5 μοίρες σε σχέση με την εκλειπτική, το επίπεδο περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο.
Τώρα που θέσαμε τις βάσεις, ας πούμε γιατί συμβαίνει τέλος πάντων αυτό το «ματωμένο φεγγάρι».
Τα Οπτικά Φαινόμενα Έχουν Ενίοτε και μία Ρομαντική Πλευρά
Δεν είναι παρά μια λαϊκή έκφραση που έχει προέλθει από ένα φυσικό φαινόμενο. Για να έχουμε έκλειψη Σελήνης, πρέπει να έχουμε Πανσέληνο και αυτή να βρίσκεται μέσα στη σκιά της Γης, με αποτέλεσμα να σκοτεινιάζει. Ας φανταστούμε τον Ήλιο στα αριστερά, τη Γη στη μέση και τη Σελήνη στα δεξιά, με τα τρία αντικείμενα στην ίδια νοητή γραμμή. Εδώ να τονίσουμε ότι η Γη έχει σφαιροειδές σχήμα και μια παχιά ατμόσφαιρα. Τι συμβαίνει;
Το φως του Ήλιου μπαίνει στην ατμόσφαιρα, το μπλε μέρος του φωτός διασκορπίζεται παντού και κάνει τον ουρανό μπλε, αλλά το κόκκινο μέρος του φωτός αρχίζει να ταξιδεύει πιο μακριά και να περνάει από τις άκρες της Γης, δεξιά και αριστερά, πάνω και κάτω, και φτάνει μέχρι την πίσω πλευρά, αυτή που δεν βλέπει ο Ήλιος, αυτή που έχει νύχτα με Πανσέληνο. Το φως λοιπόν αυτό, το κόκκινο, ανακλάται πάνω στη Σελήνη που βρίσκεται μέσα στη σκιά της Γης και τη «χρωματίζει» κόκκινη. Την κάνει να φαίνεται κόκκινη, χωρίς στην πραγματικότητα να αλλάζει το χρώμα της Σελήνης.
Έτσι το κόκκινο φως της Σελήνης κατά τη διάρκεια μιας ολικής έκλειψης Σελήνης είναι ένα οπτικό φαινόμενο. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει όταν έχουμε πολλή σκόνη στην ατμόσφαιρα.
Σίγουρα πολλοί από εμάς, λάτρεις του ηλιοβασιλέματος, αλλά και των κοκτέιλ, έχουμε παρατηρήσει ότι ο Ήλιος είναι πιο κόκκινος όταν δύει, αλλά και όταν ανατέλλει (μην ξεχνάμε και τους πρωινούς ρομαντικούς). Έτσι και η Σελήνη, όταν ανατέλλει και δύει φαίνεται κοκκινωπή. Αυτό έχει να κάνει με την ατμόσφαιρα της Γης και το ότι κοντά στον ορίζοντα έχουμε και περισσότερα στρώματα ατμόσφαιρας και περισσότερη σκόνη και ρύπανση. Και εδώ φυσικά, πρωταγωνιστής είναι η ατμόσφαιρά μας, που όχι μόνο μας προστατεύει από επικίνδυνες ακτινοβολίες αλλά μας χαρίζει πολλές ρομαντικές στιγμές.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Kαι ο Ουρανός Έγινε Κόκκινος! Γιατί Όμως;
