– Μαμά, θα πάω με τα παιδιά στον Άρη, δε θ’ αργήσω!
– Εντάξει… Ζακέτα να πάρεις!
Φανταστείτε, σε όχι και τόσο πολλά χρόνια, να κάνετε αυτή τη συζήτηση με τα παιδιά σας. Να παίρνουν το διαστημικό λεωφορείο που κάνει το δρομολόγιο Γη-Άρης μέσω της Αρειανής οδού, και να πηγαίνουν για μπιλιάρδο στο μπαρ του θείου Άρη. Πιθανό σενάριο ή επιστημονική φαντασία;
Η εποίκηση του διαστήματος και η μελετημένη αλλαγή των συνθηκών που επικρατούν σε γειτονικούς πλανήτες, με σκοπό να μπορεί να ζήσει το ανθρώπινο είδος εκεί δεν είναι απλά μια ιδέα. Τα μέχρι τώρα διαστημικά ταξίδια, οι αποστολές -επανδρωμένες και μη- σε Σελήνη, τα ρομποτικά οχήματα στην επιφάνεια του Άρη και η συνεχής ανάλυση δεδομένων που παίρνουμε από τις διαστημικές αποστολές έχουν σαφή σκοπό: να κατανοήσουμε το περιβάλλον αυτό και να μας δώσουν τη δυνατότητα να ξεφύγουμε από τα όρια της Γης – να κτίσουμε πολιτείες σε άλλους πλανήτες και να τους γεωποιήσουμε. Πριν μας αφήσει, ο πασίγνωστος Stephen Hawking προειδοποίησε την ανθρωπότητα ότι ο μόνος δρόμος για να επιβιώσει είναι η εποίκηση άλλων πλανητών, να φύγει δηλαδή από τα όρια της Γης. Και μας έδωσε 100 χρονάκια…
Είναι όμως εφικτή αυτή η επιθυμία ή μάλλον αυτή η ανάγκη; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να ταξιδέψει ένας άνθρωπος σε ένα πλανήτη, όπως τον Άρη, για παράδειγμα και να μείνει εκεί. Να έχει σπίτι, δουλειά, να πηγαίνει για καφέ και φαΐ, να έχει ρουτίνα και ζωή;
Σίγουρα είναι ένα μεγάλο όραμα για το μέλλον της ανθρωπότητας, με χώρες και εταιρείες να συναγωνίζονται στο ποια θα πρωτοστατήσει στην εποίκηση πλανητών εκτός Γης. Όπως για παράδειγμα η SpaceX του Elon Mask, που θέλει να στείλει το πρώτο εμπορικό φορτίο στον Άρη μέχρι το 2022, με στόχο να κτίσει διαστημική βάση. Γενικά, υπάρχει μια έντονη κινητικότητα όσον αφορά την εποίκηση του διαστήματος, με χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ιαπωνία, μεταξύ άλλων, να ανακοινώνουν μελλοντικά σχέδια για διαστημικές βάσεις στη Σελήνη, με σκοπό την απόκτηση τεχνογνωσίας ώστε να πραγματοποιηθεί η εποίκηση του πλανήτη Άρη.
Πριν μας αφήσει, ο πασίγνωστος Stephen Hawking προειδοποίησε την ανθρωπότητα ότι ο μόνος δρόμος για να επιβιώσει είναι η εποίκηση άλλων πλανητών, να φύγει δηλαδή από τα όρια της Γης. Και μας έδωσε 100 χρονάκια…
Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 2018 η NASA ανακοίνωσε την πρόθεσή της για επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη μέχρι το 2020 (η τελευταία ήταν το 1972 με το Απόλλων 17). Επίσης, το Δεκέμβριο του 2018, η Κίνα έγραψε ιστορία με την πετυχημένη προσγείωση του ρομποτικού μη επανδρωμένου οχήματος Chang’e-4 στη “σκοτεινή” πλευρά της Σελήνης – την πλευράς που δε βλέπουμε ποτέ από τη Γη, καθώς Γη και Σελήνη έχουν συγχρονισμένες περιστροφές, σα να χορεύουν ένα αέναο βαλς. Ένας από τους στόχους ήταν να ευδοκιμήσει το πρώτο φυτό σε ουράνιο σώμα εκτός της Γης. Ο σπόρος βαμβακιού από την Κίνα βλάστησε στη Σελήνη σε θερμοκρασία 20 βαθμών Κελσίου, αλλά δυστυχώς δεν επιβίωσε, λόγω των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια της νύχτας. Σαφώς είναι ένα τεράστιο πρώτο βήμα για την γεωποίηση πλανητών, καθώς μια αποτυχημένη αποστολή δημιουργεί πολλές επιτυχημένες!
Πόσο εύκολο όμως είναι ένα ταξίδι στον Άρη; Εταιρίες όπως η SpaceX του Elon Mask και η Virgin Galactic του Sir Richard Branson έχουν στόχο να φέρουν στην καθημερινότητα του ανθρώπου γρήγορες πτήσεις και διαστημικές κρουαζιέρες. Πρόσφατα μάλιστα, στα μέσα Δεκεμβρίου 2018, η Virgin Galactic πραγματοποίησε την πρώτη πτήση της σε ύψος 82,7 χιλιομέτρων, βγαίνοντας επίσημα στο διάστημα -εκτός ατμόσφαιρας της Γης- πραγματοποιώντας όμως μια πορεία που δε βάζει το όχημα σε τροχιά γύρω από τη Γη, αλλά σε υποτροχιακή πτήση.
Για παράδειγμα, σήμερα η πτήση από το Λονδίνο στο Λος Άντζελες έχει διάρκεια 10 ώρες και 30 λεπτά, ή 4-5 ταινίες και 2-3 γεύματα. Με ένα όμως διαστημικό αεροπλάνο, όπως αυτά της Space X, η πτήση θα διαρκεί μόνο 32 λεπτά! Σα να πηγαίνεις Αθήνα-Θεσσαλονίκη ένα πράμα. Ούτε μια ταινία δε θα προλάβεις να δεις, αλλά θα κερδίσεις σε χρόνο και σε μίλια!
Αλλά τα σχέδια τους δεν περιορίζονται σε υποτροχιακές πτήσεις. Ο Yusaku Maezawa είναι ο πρώτος ιδιώτης επιβάτης που θα πετάξει στο διάστημα με την SpaceX και θα κάνει το γύρο της Σελήνης το 2023. Και δεν είναι ο μόνος που θέλει να πάει στο διάστημα για μια κρουαζιέρα. Κι εμένα θα μ’ άρεσε! Και όσον αφορά την εποίκηση πλανητών, σχέδια υπάρχουν και γι’ αυτό! Παράδειγμα, η 17χρονη Alyssa Carson, που κέρδισε μια θέση στο 7μελές πλήρωμα του Mars One, το οποίο έχει στόχο τη δημιουργία της πρώτης ανθρώπινης αποικίας στον Άρη το 2030.
Σίγουρα, πλέον, τα διαστημικά ταξίδια δε φαντάζουν επιστημονική φαντασία, αλλά είναι θέμα χρόνου! Το ίδιο και η εποίκηση του Άρη. Το δύσκολο σημείο βέβαια είναι πώς μετατρέπεις έναν πλανήτη που είναι μια απέραντη έρημος και θανατηφόρος για το ανθρώπινο είδος, σε έναν παράδεισο με τρεχούμενα νερά και ατμόσφαιρα, με μικρές μεταβολές στη θερμοκρασία από μέρα σε νύχτα και με βλάστηση. Η γεωποίηση του Άρη, ή η μεταμόρφωση του σε μια Γη, είναι δύσκολη. Εκτός των άλλων, βασικό στοιχείο είναι μια ατμόσφαιρα σαν της Γης.
Ο πλανήτης Άρης είναι σίγουρα φαβορί. Βρίσκεται μέσα στη ζώνη βιωσιμότητας, μια ζώνη στα αστρικά συστήματα σαν το δικό μας που ευνοεί τη δημιουργία ζωής. Όμως, παρόλο που βρίσκεται σχετικά κοντά και έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τη Γη, όπως η διάρκεια της ημέρας (24,6 ώρες), του λείπει το πιο βασικό: η ατμόσφαιρα.
Στη Γη, η ατμόσφαιρα μας προστατεύει από πολλά: κοσμική ακτινοβολία, μετεωρίτες και μετεωρόλιθους, καθώς και από τις ακραίες μεταβολές στη θερμοκρασία από μέρα σε νύχτα. Ο Άρης κάποτε είχε κι αυτός ατμόσφαιρα. Κάποτε… πριν 4 δισεκατομμύρια χρόνια, μα για κάποιο λόγο την έχασε. Οι επιστήμονες συνδέουν αυτή την απώλεια της ατμόσφαιρας με την απώλεια του μαγνητικού του πεδίου. Ό,τι ατμόσφαιρα του έχει απομείνει, διαφεύγει λόγω του ηλιακού ανέμου. Έχασε λοιπόν το μαγνητικό του πεδίο, έχασε την ατμόσφαιρά του και επακολούθως έχασε το νερό που κυλούσε στην επιφάνειά του. Όσο δε διέφυγε απορροφήθηκε από το πορώδες υπέδαφος του Άρη και βρίσκεται κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια. Παγωμένο.
Πώς μπορούμε λοιπόν να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα, να εμφανίσουμε το νερό και να δημιουργήσουμε συνθήκες κατάλληλες για το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη Άρη, ώστε να μπορούμε να αναπνέουμε τον Αρειανό αέρα; Μερικά σενάρια μιλούν για δημιουργία φαινομένου του θερμοκηπίου. Του ίδιου που θερμαίνει το δικό μας πλανήτη και ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή, στον Άρη προβλέπεται να είναι πολύ χρήσιμο για τη δημιουργία ατμόσφαιρας. Η μηδαμινή ατμόσφαιρα του Άρη αποτελείται ως επί το πλείστον από διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο μπορεί να κρατήσει ζεστή την επιφάνειά του. Σαν αποτέλεσμα, οι μεταβολές της θερμοκρασίας από μέρα σε νύχτα θα είναι μικρές, πιο γήινες. Και στο τέλος, θα υπάρχει μια ατμόσφαιρα που θα μπορούμε να αναπνεύσουμε. Αυτή η διαδικασία, δυστυχώς, δεν είναι σύντομη, με προβλέψεις να κάνουν λόγο για 100.000 χρόνια για να γίνει αναπνεύσιμη η ατμόσφαιρα του.
Πώς μπορούμε λοιπόν να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα, να εμφανίσουμε το νερό και να δημιουργήσουμε συνθήκες κατάλληλες για το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη Άρη, ώστε να μπορούμε να αναπνέουμε τον Αρειανό αέρα;
Πες όμως ότι δουλεύει το πλάνο. Το πιο σημαντικό είναι να προστατεύσεις την ατμόσφαιρα από το να διαφύγει στο διάστημα. Πώς; Ένα σενάριο είναι η μαγνητική ασπίδα που θα περιβάλλει τον πλανήτη και θα εμποδίζει τον ηλιακό άνεμο να παρασύρει την ατμόσφαιρά του στο εξωπλανητικό χώρο. Άλλα σενάρια συμπεριλαμβάνουν αποικίες που είναι σφραγισμένες και έχουν το δικό τους κλίμα, ευνοϊκό για τον άνθρωπο. Κάτι που ακούγεται πιο υλοποιήσιμο, ένα περιβάλλον ελεγχόμενο με κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να ζουν μια αρμονική Αριανή ζωή.
Εκτός από τα θέματα σχετικά με την ατμόσφαιρα, εξίσου προβληματική για τον άνθρωπο είναι η βαρυτική έλξη του Άρη, η οποία είναι στο 38% αυτής στη Γη. Ανησυχίες λοιπόν υπάρχουν στις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό που προκαλούνται από την έλλειψη βαρύτητας (απώλεια μυϊκής και οστικής μάζας). Και άλλα πολλά.
Οι άγνωστες παράμετροι όσον αφορά την εποίκηση πλανητών είναι πολλές και ακόμα δεν έχουμε απαντήσεις για τα περισσότερα ζητήματα. Είμαστε στη φάση της δοκιμής και της απόκτησης τεχνογνωσίας. Παρόλα αυτά, με τον άνθρωπο εδώ και πολλές δεκαετίες να θέλει ενεργά να βγει έξω από τα όρια της Γης και να το έχει καταφέρει, και με την αστείρευτή του περιέργεια για το άγνωστο, είναι βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσουν σταθμό στη εγκαθίδρυση του ανθρώπινου είδους ως πολίτη του διαστήματος.
– Γύρισες παιδί μου; Πώς περάσατε;
– Καλά… Πάλι άργησε το λεωφορείο και δεν κάτσαμε πολύ. Αλλά νίκησα στο μπιλιάρδο! Καληνύχτα μαμά.
– Μπράβο Άρη μου! Καληνύχτα.
Πηγές:
- Σελήνη
- SpaceX – Mars
- VirginGalactic.com
- Virgin Galactic
- Nasa’s Exploration Campaign Back to the Moon and on to Mars
- Alyssa Carson
- China on Far Side of the Moon
- China’s Chang’e-4
- Πλανήτης Άρης
- Νερό στον Άρη, Βαρδουλάκη
- Terraforming of Mars
- Χόκινγκ: 100 Χρόνια Περιθώριο για Εποίκηση
- Climate Change
- Ζώνη Βιωσιμότητας
