Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις μέρες μας είναι πλέον συχνό φαινόμενο και πάντα μετά από μία επίθεση νιώθουμε πόνο, στεναχώρια και αλληλεγγύη για τα θύματα και τις οικογένειές τους. Παράλληλα, ένα μεγάλο ερωτηματικό γεννιέται για το πώς είναι δυνατόν, ενώ εμείς νιώθουμε έτσι, άλλοι άνθρωποι να μπορούν να δολοφονούν εν ψυχρώ ανθρώπους που δεν έχουν αντικρίσει ποτέ στη ζωή τους, με τόση -φαινομενικά τουλάχιστον- ευκολία.
Τις απαντήσεις συνήθως τις ψάχνουμε στα κίνητρα αυτών των ανθρώπων, που μπορεί να είναι οικονομικά ή δεοντολογικά. Μήπως όμως υπάρχει κάτι ακόμα στη συμπεριφορά τους που πρέπει να μελετηθεί;
Σε μία έρευνα που διεξήγαγε η ερευνητής Sandra Baez και οι συνεργάτες της, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Human Behaviour το Μάιο του 2017, οι ερευνητές μελέτησαν 66 έγκλειστους Κολομβιανούς τρομοκράτες, μέσα από ερωτηματολόγια που εξέταζαν τη νοημοσύνη τους, την επιθετικότητά τους, την αναγνώριση συναισθήματος και τα ηθικά τους κριτήρια.
Σε σύγκριση με 66 συμμετέχοντες Κολομβιανής καταγωγής στην ομάδα ελέγχου, οι τρομοκράτες έδειξαν διαφορές στα επίπεδα επιθετικότητας, τα οποία ήταν αυξημένα (ένα αναμενόμενο αποτέλεσμα), αλλά και στη δυνατότητά τους να αναγνωρίσουν συναισθήματα όπως λύπη, θυμό και αηδία. Το πιο σημαντικό όμως εύρημα, ήταν η διαφορετική ματιά τους όσον αφορά τα ηθικά τους κριτήρια σε 24 διαφορετικά σενάρια πρόκλησης θανάτου ή σωματικής βλάβης.
Οι τρομοκράτες έδειξαν να θεωρούν πιο επιτρεπτό ένα σενάριο π.χ. απόπειρας δηλητηρίασης που όμως απέτυχε, παρά τη δηλητηρίαση ενός ανθρώπου από λάθος, αμέλεια, που οδήγησε στο θάνατό του. Τα ηθικά τους κριτήρια δείχνουν να βασίζονται περισσότερο στο τελικό αποτέλεσμα παρά στην αρχική πρόθεση του ατόμου που προκαλεί ή όχι το θάνατο, όπως εξίσου έδειξαν μέσα από τα ερωτηματολόγια να θεωρούν την απόπειρα σωματικής βλάβης ή/και θανάτου με πρόθεση, πιο αποδεκτή για εκείνους ηθικά, από ένα ατύχημα.
Όπως αναφέρει η Baez, το φαινόμενο της εστίασης στο αποτέλεσμα και όχι στην πρόθεση παρατηρείται στην παιδική ηλικία, κάτι που θεωρείται αναπτυξιακά φυσιολογικό, αλλά και σε ανθρώπους με συγκεκριμένα νευρολογικά προβλήματα. Όχι όμως σε ενήλικες που έχουν τη γνωσιακή ικανότητα να ζυγίζουν τις συνέπειες των προθέσεών τους πριν τις κάνουν πράξη.
Ο τρόπος που μεγαλώνουν οι άνθρωποι αυτοί, το περιβάλλον τους, αλλά και οι ανάγκες τους σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, φαίνεται να επηρεάζουν τα ηθικά τους κριτήρια από τη βάση τους.
Από την έρευνα προκύπτουν κρίσιμα και επίκαιρα ερωτήματα. Πόσο ρόλο παίζει τελικά η κουλτούρα μέσα στην οποία μεγαλώνει ένας τρομοκράτης Ισλαμιστής; Μπορεί, όπως και οι Κολομβιανοί τρομοκράτες, οποιοσδήποτε άνθρωπος, από οποιαδήποτε κουλτούρα να μυηθεί τελικά σε αυτό τον τρόπο σκέψης/κρίσης και να επιφέρει το ίδιο λυπηρό αποτέλεσμα στον κόσμο γύρω του;
Πηγή: On Psychological Tests Comparing 66 Terrorists With Controls, One Key Difference Stood Out | Research Digest / Christian Jarrett.
