Το «Ιστορικό Αιμοδότη» Ορθώς Αλλάζει

Με μεγάλη χαρά ενημερώθηκα πως υπογράφηκε στις 10 Ιανουαρίου από τον υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη και την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας Μίνα Γκάγκα η απόφαση για το νέο έντυπο «Ιστορικό Αιμοδότη». Μια πολυαναμενόμενη απόφαση, όχι μόνο για το υπουργείο και τον εκσυγχρονισμό της εικόνας του, αλλά ευρύτερα για την «ανοικτότητα» και την, κατά συνέπεια, λειτουργικότητα του συστήματος υγείας της χώρας μας. 

Η ειδοποιός διαφορά της ανανεωμένης του μορφής συγκριτικά με την προηγούμενη αφορά, κατ’ εμέ, την αφαίρεση ολόκληρης της παραγράφου με τίτλο «ΠΡΟΣΟΧΗ! ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΑΙΜΑ».

Και το λέω αυτό επειδή έτυχε να δώσω αίμα αρκετά πρόσφατα. Οι όροι της προαναφερθείσας παραγράφου με είχαν ξενίσει τόσο, που τους φωτογράφισα για να υπάρχουν στο αρχείο μου. Αντίθετα με το έντυπο που ανακυκλώνεται στον Τύπο αυτές τις ημέρες, η σχετική ενότητα στο έγγραφο που υπέγραψα εγώ περιείχε τις εξής έξι ρήτρες: 

1. 1. Όποιος έχει έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977.
   2. Όποιος/α έχει κάνει κάποτε ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών. 
   3. Όποιος/α είχε πολλούς/ές ερωτικούς/ές συντρόφους χωρίς τη συστηματική χρήση προφυλακτικών μέσων κατά την τελευταία δεκαετία. 
   4. Ερωτικοί/ές σύντροφοι πολυμεταγγιζόμενων ατόμων.
   5. Οποιος/α είχε τους τελευταίους 12 μήνες σεξουαλική επαφή με σύντροφο που πληρωνόταν είτε με χρήματα είτε με ναρκωτικά για να κάνει αι- (δυστυχώς η λέξη δεν ήταν τυπωμένη ολόκληρη στο έγγραφο. Η πρώτη λέξη που μου ήρθε εμένα είναι «αιτήματα», αλλά πιο πιθανό είναι η ρήτρα να κάνει λόγο για επί πληρωμή αιμοδοσίες).
   6. Γενικά όποιος/α νομίζει ότι υπάρχει πιθανότητα να έχει εκτεθεί στον ιό που προκαλεί AIDS. 

Και υποσημείωση: 

«Αν κάτι από τα παραπάνω σας απασχολεί, μπορείτε να το συζητήσετε με τον/την ιατρό της αιμοδοσίας. ΜΗΝ ΓΙΝΕΤΕ ΟΜΩΣ ΑΙΜΟΔΟΤΗΣ/ΑΙΜΟΔΟΤΡΙΑ». 

Όπως ελπίζω να είναι ξεκάθαρο από τα παραπάνω, η αλλαγή της απόφασης από το υπουργείο δεν ήταν απαραίτητη μόνο για να ζητωκραυγάζουμε για το ότι επιτρέπεται πλέον και στους ομοφυλόφιλους η εθελοντική αιμοδοσία, αλλά επειδή ήταν όλα, μα όλα λάθος. Τόσο λάθος, που οριακά άξιζε να το γράψω κι εγώ «λάθως». Αλλά ας τα πιάσουμε ένα ένα: 

1. Αξιοσημείωτη στον συγκεκριμένο όρο η αποκλειστική χρήση του αρσενικού γένους σε αντίθεση με τους παρακάτω. Υποδηλώνει πως οι λεσβίες και οι ετεροφυλόφιλοι ή άτομα άλλων σεξουαλικών προτιμήσεων αποκλείεται να έχουν εκτεθεί στον ιό. Για το 1977 δεν θα μπω στον κόπο — αλλά πολύ θα ήθελα να μάθω γιατί όχι ’76 ή ’78. Τι ήταν καθοριστικό για την επιλογή του ’77 συγκεκριμένα; 
2. Από το ’77 στο «κάποτε», γενικά και αόριστα, όταν στην προκειμένη αυτό που μας ενδιαφέρει πραγματικά αφορά το μέσο: ήταν σίγουρα ασφαλής η βελόνα;
3. Εδώ εντοπίζονται δύο υπαινιγμοί: α) πως δεν είναι πολύ πιθανό να είσαι «καθαρός» και να διατηρείς «πολλές» (πόσες δηλαδή;) ερωτικές σχέσεις χωρίς τη συστηματική χρήση προφυλακτικών μέσων, και β) πως η συστηματική χρήση προφυλακτικών μέσων εξασφαλίζει αυτό το ενδεχόμενο. Αν υπήρχε μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στην Ελλάδα, ίσως μπορούσε να συνοψιστεί και τούτη σε αυτά τα δύο σημεία. 
4. Το κύριο θέμα με αυτή τη ρήτρα –που σε μεγάλο βαθμό θα έλυνε και την προβληματικότητα της προηγούμενης– είναι η έλλειψη αναφοράς σε κατάλληλους διαγνωστικούς ελέγχους. 
5. Δεν θα αναφερθώ στην εντύπωση που δημιουργεί ένα επίσημο έντυπο το οποίο δεν έχει δακτυλογραφηθεί/τυπωθεί σωστά, αλλά στο ότι σε αυτή την περίπτωση δεν παίζει πλέον ρόλο η χρήση προφυλακτικών μέσων, ενώ η χρονική ισχύς των σεξουαλικών επαφών είναι 12μηνη. Άραγε όμως τι συμβαίνει στις περιπτώσεις που οι σύντροφοι πληρώνονται σε άλλα είδη; Και τι μας λέει αυτό γενικότερα για το state του sex work στην Ελλάδα, όπου η αγορά και πώληση υπηρεσιών σεξ είναι νόμιμη και –υποτίθεται– ρυθμισμένη; 
6. Ίσως και το πιο ανησυχητικό από όλα τα παραπάνω, καθώς δημιουργεί αμφιβολίες για τους ποιοτικούς ελέγχους που θεωρούμε πως ακολουθούν την αιμοδοσία κάθε εθελοντή. Από αυτό και μόνο φαίνεται πως η αιμοδοσία στην Ελλάδα υπήρξε ως τώρα μια αδιαφανής και κλειστή διαδικασία. Ενώ σε ένα ιδανικό σύστημα υγείας θα μπορούσαν να χαρίζονται στους εθελοντές-αιμοδότες που πληρούν τα κριτήρια αιμοδοσίας μια απλή και μιας τέταρτης γενιάς εξέταση αίματος ως δώρα για την πολύτιμη προσφορά τους. Win-win. 

Είναι αδιαμφισβήτητα ένα μεγάλο βήμα προς τα μπροστά το ότι απαλείφθηκε όλη αυτή η παράνοια από το έντυπο του «Ιστορικού Αιμοδότη». Μετά τους σχετικούς εορτασμούς, σας καλώ ένα βήμα παραπέρα όμως, όπου ο –όποιος– σεξουαλικός προσανατολισμός δεν θα έχει κανέναν απολύτως λόγο αναφοράς και όπου οι αρμόδιοι δεν θα λαμβάνουν αποφάσεις για να παύουν αποκλεισμούς ατόμων πάσης φύσεως. H κοινωνική ενσωμάτωση είναι σίγουρα χρήσιμη για την εξέλιξη μιας ανοιχτής και διαφανούς κοινωνίας – αρκεί να είναι το μέσο αυτής και όχι ο αυτοσκοπός. 

Κάπου εδώ να αναφέρω #shamelessly πως, όταν έδωσα αίμα, πήγα μαζί με έναν από τους ομοφυλόφιλους κολλητούς μου φίλους. Παρά το αρχικό μας σκάλωμα, αποφασίσαμε με μια ματιά πως θα έδινε και αυτός αίμα, ασυζητητί. Γιατί, παρόλο που τον αφορούσε η πρώτη ρήτρα, δεν μας «απασχολούσε» καθόλου ούτε αυτή ούτε καμία άλλη. Πάνω από όλα ήθελε και ήξερε ότι μπορεί να γίνει αιμοδότης. 

Κάτι τελευταίο: αν γνωρίζει κάποιος από πότε και γιατί το μορφωτικό επίπεδο που αναφέρεται στο νέο έντυπο είναι απαραίτητο να συμπληρώνεται ως στοιχείο στο πεδίο ταυτότητας (και όχι στα στατιστικά), παρακαλώ πολύ ας με ενημερώσει και εμένα.