Συγραφέας, μεταφραστής, κειμενογράφος, με χρόνια ενασχόλησης στο δημιουργικό κομμάτι της διαφήμισης αλλά και εισηγητής σεμιναρίων δημιουργικής γραφής. Ο Βαγγέλης Προβιάς γεννήθηκε στον Βόλο αλλά ζει στην Αθήνα, όπου διεκδικεί την ψήφο των δημοτών στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές με τον συνδυασμό «Αθήνα Ψηλά». Την εβδομάδα της συνέντευξης… τριγυρνούσε στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως, όχι ασκόπως, αλλά συμμετέχοντας σε δύο παρουσιάσεις. Ευκαιρία για συνέντευξη λοιπόν!
Βαγγέλη, συμμετέχεις στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως με δύο παρουσιάσεις, η μία για το «Μπάμπιτ» του Sinclair Lewis που έθεσε, ήδη από το 1922, τα ζητήματα της επιτυχίας, της πόλης, ενός αμερικανικού ονείρου που είχε ανατείλει (λίγο πριν από την κρίση του 1929), και η άλλη για τον Edgar Allan Poe και τις 21 «Καλύτερες Ιστορίες» του, τις οποίες διάλεξες, επιμελήθηκες και συν-μετέφρασες. Τι σε τραβάει στην αμερικανική λογοτεχνία και-αναρωτιέμαι-αν συνδέονται με κάποιο τρόπο μέσα σου ο Lewis και ο Poe.
Η αμερικανική λογοτεχνία είναι οι –τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, σε καθετί σχεδόν (θέματα, αφηγηματικές τεχνικές, ύφος), εκτός προφανώς από τη γλώσσα– συγγραφείς της: η Ursula Le Guin και ο Hemingway. Η Marilynne Robinson και ο John Updike. Η Toni Morrison και ο Lovecraft. Ο McCarthy and η Lucia Berlin.
Ίσως αυτή η ποικιλομορφία να είναι και το συγκριτικό πλεονέκτημα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Για να δώσουμε μιαν άλλη διάσταση, η λογοτεχνία των ΗΠΑ είναι ένα αμάλγαμα της λογοτεχνίας των άλλων χωρών, δηλαδή του Παλαιού Κόσμου, άρα και ημών… – ίσως εκεί να κρύβεται και το μυστικό της επιτυχίας της, της επινοητικότητάς της, του ρυθμού με τον οποίο ανανεώνεται.
Ο Poe είναι γεννήτορας αυτής της λογοτεχνίας και δημιουργός πολλών αρχέτυπων και μεθόδων της (όπως επίσης και μεθόδων του κινηματογράφου). Αν και έζησε μόνο 40 χρόνια, τροφοδοτούνται ακόμα όλοι οι Αμερικανοί λογοτέχνες από τη σκιά του, από την ανεξάντλητη πηγή ιδεών που έφτιαξε. Άρα και ο Lewis, με την αφοπλιστικά ειλικρινή αφήγηση του ήρωά του, Μπάμπιτ, ακολουθεί τα χνάρια του μεγάλου Edgar.
Το φεστιβάλ επέστρεψε στο Πεδίον του Άρεως. Αλήθεια –για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου– έχουν νόημα τα φεστιβάλ αυτού του είδους στην εποχή της ηλεκτρονικής παραγγελίας και των ομάδων στο Facebook όπου η πληροφορία ρέει ακατάπαυστα; Συμφωνείς με τη μεταφορά από το Ζάππειο, ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο έγινε;
Το διάβασμα είναι μια μοναχική διαδικασία, ναι, αλλά το βιβλίο είναι ένα κανάλι επικοινωνίας και συνύπαρξης. Θα απαντήσω ως αναγνώστης. Είναι σημαντικό ότι στο φεστιβάλ θα δω τα πρόσωπα πίσω από αγαπημένους εκδοτικούς οίκους, αφού πολλοί εκδότες και συγγραφείς και μεταφραστές βρίσκονται στο περίπτερό τους.
Είναι σπουδαίο ότι θα αποκτήσω γνώση της συνολικής εικόνας που έχει ο κατάλογος ενός οίκου, και το ότι θα παρατηρήσω –και γιατί όχι;– θα γνωρίσω και άλλους αναγνώστες που έχουν την ίδια αγάπη για έναν συγκεκριμένο συγγραφέα… Όλα αυτά έχουν πολύ μεγάλο νόημα. Το κουβαλάμε αυτό το βίωμα, το μη διαμεσολαβημένο από κάποια οθόνη, και μετά, όταν διαβάζουμε μόνοι μας ένα νέο μυθιστόρημα! Το βιβλίο δεν είναι μόνο η αγορά του ή η ενημέρωση για αυτό.
Νομίζω πως το Πεδίον του Άρεως είναι πολύ πιο ευρύχωρο από το Ζάππειο – επιπλέον είναι και ο παραδοσιακός χώρος της έκθεσης, οπότε, ναι, συμφωνώ με την επαναφορά. Επισκέφτηκα ήδη την έκθεση και ο περίπατος εκεί ήταν απόλαυση. Θα ξαναπάω!
Σε πάω πίσω στον Poe… Τι το μαγικό έχει αυτός ο τόσο παράξενος τύπος; Έζησε 40 χρόνια, άφησε μυστήρια πίσω του, μισοτελειωμένα βιβλία, τον περιβάλλουν αστικοί μύθοι…
Για τον Poe μπορεί κανείς να μιλά επί ώρες. Αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον επινοήσουμε. Και εμείς, εδώ, όχι μόνο οι Αμερικανοί! Έχει καθορίσει την αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία με τρόπο που είναι αναγνώσιμος μέχρι σήμερα – έκανε το μυστηριώδες απτό, έκανε το αρρωστημένο και απολαυστικό αλλά και κατεστημένο.
Μας έμαθε να αξιοποιούμε την πάθηση και τη σκοτεινιά μας, όποια και αν είναι αυτή, για να δημιουργήσουμε ομορφιά. Επινόησε μερικά από τα πιο επιτυχημένα αρχέτυπα της σύγχρονης λογοτεχνίας (αλλά και του κινηματογράφου). Μας έμαθε την τέχνη της υποβολής, όχι μόνο να την κατασκευάζουμε, αλλά και να την απολαμβάνουμε. Και κυρίως, μας σαγηνεύει και μας συγκινεί σε κάθε σελίδα, σε κάθε παράγραφο.
Έχεις γράψει τις δικές σου ιστορίες, έχεις συμμετάσχει σε συλλογικούς τόμους, διδάσκεις σε εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Τι είναι για εσένα όλη αυτή η υπέροχη διαδικασία της κατασκευής ιστοριών και της συγγραφής, αλλά και ποια είναι η συγγραφική σου ρουτίνα, αν υπάρχει;
Το γράψιμο είναι ένα διασκεδαστικό παιχνίδι δημιουργίας εφήμερων αλλά και –γιατί όχι;– αιώνιων κατασκευών με τα υλικά της ζωής. Είναι ακόμη ένας εξαιρετικός τρόπος εξερεύνησης του εαυτού μου και του κόσμου, επικοινωνία και έκφραση, διαχείριση και δύναμη, φιλοδοξία και ταπεινότητα, δουλειά και χαρά, απογοήτευση και επιμονή… Με άλλα λόγια, είναι ζωή, πλήρης και πλατιά!
Η συγγραφική μου ρουτίνα είναι ένα προσωπικό τρίπτυχο: πρώτον, πάρα πολύ διάβασμα (ό,τι είναι η εισπνοή στην εκπνοή είναι το διάβασμα στο γράψιμο), δεύτερον, καθημερινή δουλειά (έστω και μια σελίδα, ή και μια γραμμή) και, τέλος, γράψιμο με το χέρι, σε χαρτί, μέχρι η ιστορία να είναι έτοιμη, οπότε μετά τη γράφω στον υπολογιστή. Απλά πράγματα που, όμως, κάπως δημιουργούν μια ασφαλή ιεροτελεστία.
Είσαι παράλληλα υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο της Αθήνας με τον συνδυασμό του Κώστα Μπακογιάννη. Εδώ οφείλω να πω ότι, από τη μία, επικροτώ τη συμμετοχή στα κοινά, από την άλλη, μου μένει αυτή η αίσθηση ότι γέμισε ο κόσμος υποψήφιους/ες. Ποια ανάγκη σε οδήγησε να συμμετάσχεις στο ψηφοδέλτιο;
Ναι, η αλήθεια είναι πως είμαστε πολλοί οι υποψήφιοι… Αλλά θα συμφωνείτε πως είναι υπέρ της πόλης ένα δημοτικό συμβούλιο και ένας συνδυασμός με δημιουργικούς και επιτυχημένους ανθρώπους που προερχόμαστε από διαφορετικούς πολιτικούς και επαγγελματικούς χώρους.
Μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχω στα κοινά, ναι. Ήταν μεγάλη έκπληξη η πρόταση, εκτός από τιμή. Πριν το αποφασίσω, αναρωτήθηκα: τι μπορώ να κάνω για την αγαπημένη μου γειτονιά, το Παγκράτι, αλλά και συνολικά για την πόλη; Πώς θα μπορούσα να υποστηρίξω το βιβλίο και τη θέση του στην πόλη, ώστε να ωφεληθούμε όλοι από το πώς εμπλουτίζει τη ζωή μας; Πώς μπορούμε να κάνουμε την Αθήνα ακόμη πιο συμπεριληπτική και ανοιχτή και ασφαλή σε κάθε εκδοχή της ζωής; Πώς η γειτονιά μας μπορεί να συνεισφέρει στο να έχουμε καλύτερη ψυχική υγεία;
Όπως είπε κάποιος, οι καλές ερωτήσεις είναι το μισό της διαδρομής προς καλές απαντήσεις… Δεν ξέρω αν ισχύει αυτό, πάντως είμαι επίμονος, εργατικός και αποτελεσματικός, οπότε, αν όλα πάνε καλά και εκλεγώ, θα κάνω ό,τι χρειαστεί για να λύσω τις απορίες μου και να συμβάλλω ενεργά στη βελτίωση της ζωής μας στις γειτονιές της Αθήνας.
Τι είναι αυτό που κάνουμε τόσο λάθος στις ελληνικές πόλεις; Είναι η έλλειψη αισθητικής; Είναι η αδιαφορία μας για τον δημόσιο χώρο; Είναι η νοοτροπία μας συνολικά;
Είναι σίγουρα όλα αυτά, αλλά θα εστιάσω σε μια ακόμη σημαντική διάσταση: πιστεύω πως ένας λόγος για τον οποίο γίνονται λάθη σε πολλά, μεταξύ αυτών και στο πώς σχεδιάζουμε τις πόλεις μας, είναι ότι δεν έχουμε πλήρη, δεν έχουμε ακριβή εικόνα του εαυτού μας. Μου φαίνεται πως συχνά ακολουθούμε πρότυπα που δεν πηγάζουν από εμάς.
Η σκέψη μου είναι πως χρειάζεται να αποκτήσουμε γνώθι σαυτόν, να μάθουμε τι είμαστε πραγματικά, τι μπορούμε –ρεαλιστικά– και τι μας ταιριάζει, χωρίς ωραιοποιήσεις αλλά και χωρίς περιττή αυστηρότητα. Τότε θα υλοποιούμε στρατηγικές ζωής αλλά και αισθητική, τέχνη, συμπεριφορά, σκέψη, λόγο που θα είναι πιο διαχρονικά και πιο αποτελεσματικά. Που θα καλυτερεύσουν την καθημερινότητά μας.
Για να γίνω λίγο πιο πρακτικός, νομίζω πως η Αθήνα θα γινόταν αμέσως καλύτερη αν υπήρχε περισσότερη συνεργασία και συναίνεση από όλους. Και, κάτι κρίσιμο, αν δείχναμε αγάπη και θαυμασμό για την πόλη μας, μια πόλη που είναι αξιοζήλευτη σε όλο τον κόσμο και εμείς συχνά θεωρούμε δεδομένη.
Για το τέλος, θα μας πεις τα επόμενα συγγραφικά σου πλάνα;
Θα ήθελα σε αυτή τη φάση να γράψουμε μια νέα ιστορία για την Αθήνα μας στο… δημοτικό συμβούλιο! (Ναι, μόλις σας προώθησα το βασικό μου προεκλογικό σύνθημα, ομολογώ! Είμαι αποφασισμένος!)
Πέρα από αυτό τον αγώνα, που είναι τόσο πρόκληση όσο δεν φανταζόμουν, έπεται η κυκλοφορία κάποιων μεταφράσεων, που αφορούν συναρπαστικά βιβία σχετικά με την ψυχική υγεία, και έπειτα, σύντομα ελπίζω, το επόμενο μυθοπλαστικό βήμα – που ομολογουμένως έχει καθυστερήσει. Αλλά εύχομαι και πιστεύω ότι κάθε εμπειρία μας κάνει καλύτερους… και συγγραφείς και πολίτες και ζώντες ανθρώπους. Από τη ζωή μας βγαίνουν τα ωραία βιβλία, όχι;
Το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου, στις 20:30, ο Βαγγέλης Προβιάς παρουσιάζει το βιβλίο «Οι Καλύτερες Ιστορίες» του Edgar Allan Poe, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός, στη σκηνή Μαρία Πολυδούρη, στο 51ο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως.
Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τον Βαγγέλη Προβιά εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Σπύρος Πέγκας: «Όραμά μου μια Καθαρή, Πράσινη Θεσσαλονίκη, σε Διαρκή Εξωστρέφεια»
Βασίλης Καραμητσάνης | Όνειρό μου Είναι η Ανάδειξη της Αθήνας σε Βιώσιμο Τουριστικό Προορισμό
