Σε μια εποχή που τα υλικά μιας χρήσης κυριαρχούν και η ανακύκλωση έχει γίνει επιτακτική ανάγκη, λίγα αντικείμενα μπορούν να υπερηφανεύονται ότι ενσαρκώνουν τόσο αυθεντικά την ιδέα της κυκλικής οικονομίας όσο ένα δρύινο βαρέλι κρασιού.
Από το πρώτο του γέμισμα με φρέσκο κρασί έως την τελευταία του χρήση ως έπιπλο ή γαστρονομικό αρωματιστή, το βαρέλι δεν είναι απλώς ένα δοχείο, είναι φορέας μνήμης δεκαετιών.
Αν ανατρέξουμε στην ιστορία των βαρελιών του κρασιού, θα ανακαλύψουμε την αναπάντεχα μακρόβια ζωή τους και το έντονο και θετικό τους αποτύπωμα στη γεύση, στον πολιτισμό αλλά και στο περιβάλλον.
Τα βαρέλια κρασιού ξεκινούν τη ζωή τους μέσα στους ήχους και τις μυρωδιές ενός βαρελοποιείου.
Η δρυς, συνήθως η λευκή, έχει επιλεγεί όχι μόνο για την αντοχή και την ευκολία στην επεξεργασία της, αλλά και για τις γοητευτικά γευστικές νότες που μεταφέρει, από βανίλια και καραμέλα μέχρι σοκολάτα και πικάντικες πινελιές, σε κάθε γουλιά. Χρησιμοποιούνται ωστόσο κι άλλα ξύλα για την παραγωγή βαρελιών, όπως ακακία, καστανιά, ακόμα και εξωτικά είδη, τα οποία αποδίδουν πιο ιδιαίτερα γευστικά προφίλ.
Σκεφτείτε ένα φακελάκι τσαγιού, κάπως έτσι λειτουργεί ένα βαρέλι: η πρώτη χρήση του αφήνει έντονο αποτύπωμα, ενώ κάθε επόμενη χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αποδώσει τα αρώματά του και να επηρεάσει τη γεύση. Όμως το βαρέλι, ακόμη κι όταν γεράσει αρκετά, προσφέρει. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παλαίωση μελιού, σοκολάτας, καφέ, ακόμη και μπίρας, εμπλουτίζοντας καθετί που φιλοξενεί με τις αναμνήσεις των προηγούμενων ζωών του.
Όταν πρόσφατα επισκέφθηκα το Μέγα Σπήλαιο, ανάμεσα στα υπόλοιπα βαρέλια, υπήρχαν και δύο μεγάλα… επώνυμα, τα βαρέλια «Αγγελής» και «Σταμάτης». Καθένα από αυτά χωρούσε 12 τόνους και ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την παραγωγή οίνου. Αλλά το αξιοσημείωτο ήταν ότι οι άνθρωποι του κτήματος και της μονής μιλούν γι’ αυτά σαν να αναφέρονται σε ζωντανούς οργανισμούς και σίγουρα σαν να κουβαλούν ένα ενεργό κομμάτι της ιστορίας του Μέγα Σπηλαίου, καθώς υπάρχουν εκεί τουλάχιστον έναν αιώνα.
Επίσης, εντύπωση μου έκανε στο Κτήμα Χατζημιχάλη η έκθεση για την ιστορία του τελευταίου βαρελοποιείου Ηρακλείου Κρήτης, του Γεωργίου Δ. Φαρσάρη, μια ματιά στη λαογραφική παράδοση της χώρας μας, με τα μισοτελειωμένα βαρέλια, τα στεφάνια, αλλά και τα εργαλεία κατασκευής βαρελιών, όπως ακριβώς ήταν τότε. Την έκθεση πλαισιώνουν ασπρόμαυρες φωτογραφίες-κειμήλια που δείχνουν τον Γιώργο Φαρσάρη επί το έργον και προσθέτουν μια συναισθηματική πινελιά στην εμπειρία της περιήγησης του οινοποιείου.
Αέναη Μεταμόρφωση
Η συναρμολόγηση του βαρελιού είναι τέχνη. Χωρίς κόλλα ή καρφιά, μόνο ξύλο και μεταλλικά στεφάνια. Κάθε βαρέλι στήνεται με χειρωνακτική επιδεξιότητα μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό. Τα πριονίδια δεν πετιούνται, αλλά αξιοποιούνται με διάφορους βιώσιμους τρόπους, ανάλογα με την ποιότητα και το είδος του ξύλου. Επαναχρησιμοποιούνται για καύσιμο, υπόστρωμα σε στάβλους ή κάπνισμα τροφίμων. Τα βαρέλια αποστέλλονται επίπεδα, ώστε να μην έχουν τεράστιο όγκο, και συναρμολογούνται ξανά στον τελικό τους προορισμό, σε διαφορετικές γωνιές του κόσμου, ένα ξύλινο παζλ που συνεχώς ξαναστήνεται για νέες αποστολές.
Τα βαρέλια κρασιού, οπτικά γερασμένα, με λεκέδες κρασιού, παραμορφωμένα, αλλά γεμάτα χαρακτήρα, συνεχίζουν να ταξιδεύουν, να μεταμορφώνονται και να δίνουν ζωή σε αποστάγματα, σε γεύσεις, σε αφηγήσεις. Είναι ξύλινοι αφηγητές μιας βιομηχανίας που, μέσα από αυτά, θυμάται να σέβεται το περιβάλλον, τον χρόνο και την τέχνη της αναμονής.
Το βαρέλι είναι ίσως το πιο διακριτικό, αλλά ουσιαστικό, σύμβολο μιας κυκλικής, βιώσιμης φιλοσοφίας παραγωγής. Κάθε γρατζουνιά του μαρτυρά το πέρασμά του μέσα από διαφορετικές κουλτούρες και γαστρονομίες. Είναι το διακριτικό και αθόρυβο εργαλείο πίσω από αρωματικά εκλεπτυσμένα κρασιά, φλογερά bourbon και αποστάγματα ή γλυκές μπίρες.
Σε μια εποχή όπου η συνειδητή κατανάλωση είναι ζητούμενο, το βαρέλι είναι υπενθύμιση πως τα υλικά μπορούν και πρέπει να έχουν πολλές ζωές. Κάθε σταγόνα που πέρασε από τα τοιχώματά του είναι μια ιστορία που αξίζει να τη γευτούμε και να τη σεβαστούμε.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
#BraveNewMobility: Πράσινη Μετάβαση στη Βιομηχανία Κινητικότητας
