O Andrew Bostock προτείνει βιβλία στους αναγνώστες της εφημερίδας Guardian ως «παράθυρα» στις ομορφιές και στον πολιτισμό της Ελλάδας αλλά και ως έναυσμα για ταξίδια μελλοντικά. Kι εμείς, από σελίδα σε σελίδα, ταξιδεύουμε σε πόλεις και χωριά, αυτή τη φορά μέσα από τη δική του ματιά. Προτείνει μυθιστορήματα, αλλά στην εισαγωγή του ξεχωρίζει και τα non fiction του Patrick Leigh Fermor και του Henry Miller.
Πριν περιηγηθούμε στις βιβλιοεπιλογές του για τα «νοερά» ταξίδια στην ελληνική γη, μπαίνουμε στον πειρασμό να αποδώσουμε κι εμείς ένα μικρό φόρο τιμής στο βιβλίο του Henry Miller «Ο Κολοσσός του Μαρουσιού – Και Πρώτες Εντυπώσεις από την Ελλάδα», έτσι, για να «γλεντήσουμε» λίγο με όλες μας τις αισθήσεις την ωραία γραφή:
«Ό,τι και αν κοιτάξεις είναι σαν να το βλέπεις για πρώτη φορά: δεν θα το σκάσει, δεν θα κατεδαφιστεί σε μια νύχτα: δεν θα αποσυντεθεί ούτε θα λιώσει ούτε θα επαναστήσει. Το κάθε πράγμα που υπάρχει, φτιαγμένο είτε από τον Θεό είτε από τον άνθρωπο, είτε καρποφόρο είτε φυτεμένο, εξέχει σαν κάστανο σ’ ένα φωτοστέφανο λάμψης, χρόνου και χώρου. Ο θάμνος είναι ίσος με το γάιδαρο: ένας τοίχος είναι το ίδιο μ’ ένα κωδωνοστάσι: ένα πεπόνι είναι τόσο καλό όσο ένας άνθρωπος».
Όσο για τις επιλογές του Guardian, ξεκινούν –με τι άλλο;– με Όμηρο. Είναι που ο χρόνος και ο τόπος μερικές φορές σε αυτή τη χώρα αλληλοπεριχωρούνται με τρόπο θαυμαστό.
Η Οδύσσεια του Ομήρου
«Κάποιοι θα υποστήριζαν ότι αυτό δεν είναι μυθιστόρημα», γράφει ο συντάκτης του άρθρου, «εγώ θα έλεγα ότι είναι ένα από τα πρώτα. Ποτέ δεν έχω σταθεί στο κατάστρωμα ενός ελληνικού πλοίου, βλέποντας τα νησιά να περνούν, χωρίς να σκεφτώ τον υπέροχο, ευμετάβλητο χαρακτήρα του Οδυσσέα. Και οι περιγραφές της Ελλάδας! “Η ροδοδάχτυλη αυγή” είναι αναμφισβήτητη».
Προτείνει τη μετάφραση του Lattimore, του Fagles και του Fitzgerald, αλλά και της Emily Wilson, της πρώτης γυναίκας που μετέφρασε την Οδύσσεια στα αγγλικά, κερδίζοντας μάλιστα βραβείο.
Ο Bασιλιάς Πρέπει να Πεθάνει | Mary Renault | Εκδόσεις Κάκτος
Ο συντάκτης αναφέρει πως διάβασε τα βιβλία της Mary Renault στα πρώτα του εφηβικά χρόνια, αλλά η προσέγγισή της στους ελληνικούς μύθους εξακολουθεί να είναι σταθερά η αγαπημένη του.
Είναι ένα ρομαντικό ιστορικό μυθιστόρημα του 1958, για την πρώιμη ζωή και τις περιπέτειες του Θησέα σε διάφορες τοποθεσίες στην αρχαία Ελλάδα –Τροιζήνα, Κόρινθος, Ελευσίνα, Αθήνα, Κνωσός, Νάξος–, που είχαν συνδεθεί με τις ιστορίες του. Η Renault έγραψε επίσης το σίκουελ «Ο Ταύρος από τη Θάλασσα» (κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Κάκτος), το 1962.
«Αν σας άρεσε το “Game of Thrones”, η Renault ίσως είναι το επόμενο βήμα σας», αναφέρει ο συντάκτης.
Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι | Louis de Bernières | Εκδόσεις Ψυχογιός
Από την ταινία «Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι».
Όταν ο συντάκτης του άρθρου ρωτούσε άλλους για το ποιο είναι το κατεξοχήν μυθιστόρημα που τους φέρνει στον νου εικόνες και μυρωδιές της Ελλάδας, το «Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι» ήταν η πιο δημοφιλής απάντηση.
Η υπόθεση, στην οποία έχει βασιστεί και η ομότιτλη ταινία, διαδραματίζεται στην Κεφαλονιά, με κεντρική ηρωίδα την Πελαγία, κόρη του γιατρού, το σπίτι των οποίων επιτάσσεται το 1940 από τους Ιταλούς για να μείνει εκεί ο λοχαγός Κορέλι, ο έτερος κεντρικός ήρωας. Η Πελαγία συγκινείται από τον Κορέλι, έναν χαρούμενο άνθρωπο, που ασχολείται πιο πολύ με το μαντολίνο του παρά με τον πόλεμο, αν και αρραβωνιασμένη με ένα νεαρό ψαρά που έχει μπει στην Αντίσταση.
Το βιβλίο είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις όταν κυκλοφόρησε για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει την Αντίσταση στην Ελλάδα. Σίγουρα, όμως, η ανάδειξη μιας Κεφαλονιάς που χάνεται είναι πολύ όμορφη.
Μικρές Ατιμίες | Πάνος Καρνέζης | Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Η τοποθεσία του ανώνυμου χωριού στη συλλογή διηγημάτων «Μικρές Ατιμίες» δεν δίνεται, όμως οι χαρακτήρες του, οι άνθρωποι που ζουν εκεί –ο παπάς, ο κουρέας, η πόρνη, ο γιατρός, η μοδίστρα, ο δήμαρχος– αλλά και κάποια ζώα, ένας Κένταυρος, ένας παπαγάλος που απαγγέλλει Όμηρο κι ένα άλογο που λέγεται Ιστορία, δεν θα μπορούσαν να βρίσκονται εκτός Ελλάδας. Μια μικρή κοινωνία όπου σχεδόν όλοι γνωρίζουν τα μυστικά των άλλων – τα αποσιωπημένα εγκλήματα, τα μυστήρια, τις μικρές ατιμίες που δεν παύουν να διαπράττονται.
Ο συντάκτης του άρθρου λέει πως του αρέσει να φαντάζεται αυτό το ανώνυμο χωριό κάπου στην Πελοπόννησο, ίσως επειδή είναι μια περιοχή που γνωρίζει καλύτερα. Σε ένα περιβάλλον βαθιά οικείο για τον ίδιο, θεωρεί πως ακόμα και οι μυθολογικές πινελιές βγάζουν νόημα, καθώς πάντα περιμένεις στην Ελλάδα έναν Κένταυρο να εμφανιστεί με κάποιον τρόπο και να σε εμπλέξει σε συζήτηση!
Η Οικογένειά μου και Άλλα Ζώα | Gerald Durrell | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
Από την τηλεοπτική σειρά «Οικογένεια Ντάρελ»
Στο βιβλίο, ο Gerald Durrell περιγράφει με μοναδικό χιούμορ τα τέσσερα χαρούμενα παιδικά χρόνια που έζησε στην Κέρκυρα του Μεσοπολέμου. Εκτός από την ιδιόρρυθμη οικογένειά του, στις σελίδες του παρελαύνουν οι εκκεντρικοί φίλοι τους, τα σκυλιά τους και μια πολύχρωμη συλλογή από ζώα που κουβαλάει σπίτι του ο μικρός Τζέρυ για να τα μελετήσει καλύτερα.
Καρακάξες, κουκουβάγιες, νερόφιδα, σκορπιοί και σαμιαμίδια, χελώνες, περιστέρια, ακόμα κι ένας γλάρος κρύβονται σε γωνιές και σε σπιρτόκουτα, πετούν ελεύθερα από δωμάτιο σε δωμάτιο και αναστατώνουν τη ζωή της οικογένειας σ’ αυτό το γεμάτο ήλιο χρονικό που οι κριτικοί το χαρακτήρισαν «θεότρελο», «έξοχο», «μαγικό» και οι αναγνώστες το αγάπησαν φανατικά.
Πρόκειται σαφώς περισσότερο για αυτοβιογραφία, αναφέρει ο συντάκτης του άρθρου, αλλά πολλά από αυτά που εξιστορούνται περιλαμβάνουν στοιχεία μυθοπλασίας. Ένας φίλος του, που το είχε διαβάσει στην παιδική του ηλικία, λέει πως ακόμα μπορεί να ακούσει τα τζιτζίκια και να δει τις σαύρες να τρέχουν πάνω στα λουσμένα από τον ήλιο βράχια».
Μα ποιος δεν θα ήθελε να ζήσει, έστω λίγες μέρες, με τη θεότρελη οικογένεια Ντάρελ στην Κέρκυρα –που χάρη στο βιβλίο και αργότερα στην τηλεοπτική σειρά «Οικογένεια Ντάρελ»– έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο, λέμε εμείς!
Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ | Απόστολος Δοξιάδης | Εκδόσεις Καστανιώτη
«…Είναι καλό να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας ότι οι Έλληνες είναι επίσης διάσημοι για την επιστήμη, τα μαθηματικά και τη λογική. Όχι ότι αυτό το βιβλίο δεν στερείται συναισθημάτων», διαβάζουμε στο άρθρο του Guardian.
Ο θείος Πέτρος του βιβλίου είναι ένας μαθηματικός που ταπεινώθηκε από ένα άλυτο πρόβλημα και γενικά θεωρείται αποτυχημένος. Μόνο ο «ανώνυμος» ανιψιός του εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να λυτρωθεί.
Kατανοητό ακόμα και σε αστοιχείωτους στα μαθηματικά, πρόκειται ουσιαστικά για τη μελέτη μιας ανθρώπινης σχέσης. Εδώ δεν έχουμε εξωτικές εικόνες της ελληνικής επαρχίας, αλλά την αποτύπωση μιας Αθήνας με παλιά σπίτια και διαμερίσματα, κήπους και ατμόσφαιρα «κομψής παρακμής».
Ο Καπετάν Μιχάλης (Ελευτερία ή Θάνατος) | Νίκος Καζαντζάκης | Εκδόσεις Διόπτρα
Δεν θα μπορούσε να λείπει κάποιο από τα βιβλία του Καζαντζάκη από μια λίστα βιβλίων που προσπαθεί να «διαβάσει» την Ελλάδα.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα 1889, στην Κρήτη, όταν οι Έλληνες επιχειρούν με έναν νέο ξεσηκωμό να ελευθερωθούν από τον τουρκικό ζυγό. Ένας ξεσηκωμός, μια ατέρμονη αναζήτηση της ελευθερίας, ακόμα κι αν τελικά το τίμημα είναι ο θάνατος. Στον «Καπετάν Μιχάλη» απεικονίζεται καθαρά η ορμή του ανθρώπου προς τη δικαιοσύνη ενάντια στην τυραννία, συνθέτοντας ένα ψηφιδωτό από πρόσωπα και κουλτούρες που συγκρούονται και ταυτόχρονα προσπαθούν να βρουν κοινό έδαφος.
«Ελευτερία ή θάνατος, ε κακομοίρηδες Κρητικοί! Ελευτερία και θάνατος! Αυτό πρέπει να γράψω εγώ στο μπαϊράκι μου· αυτό ’ναι το αληθινό μπαϊράκι του κάθε αγωνιστή! Ελευτερία και θάνατος!»
«Όλα καταλήγουν σε μια κανονική σαιξπηρική τραγωδία», γράφει ο συντάκτης του άρθρου, «ενώ παράλληλα φανερώνουν τη βαθιά αγάπη των χαρακτήρων αλλά και του συγγραφέα για το νησί τους».
Ο Σκοτεινός Λαβύρινθος | Lawrence Durrell | Εκδόσεις Κανάκη
Παλιά έκδοση του «Λαβύρινθου».
Περιγράφοντας με μεγάλη μαστοριά το μεσογειακό τοπίο και τους ανθρώπους του, ο Lawrence Durrell (ο μεγαλύτερος αδερφός του φυσιοδίφη και συγγραφέα Gerald Durrell) τοποθετεί τον «Σκοτεινό Λαβύρινθο» στην Κρήτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου μια περίεργη ομάδα Άγγλων ταξιδιωτών αποβιβάζεται από ένα κρουαζιερόπλοιο για να εξερευνήσει το νησί και συγκεκριμένα έναν επικίνδυνο λαβύρινθο.
Ο συντάκτης του άρθρου σχολιάζει: «Τα σπήλαια είναι σημαντικά για την Ελλάδα […]. Ένα από αυτά ήταν και ο λαβύρινθος του Θησέα. Κάποτε κατέβηκα από μια σιδερένια σκάλα σε μια βαθιά σπηλιά στα κρητικά βουνά. Στο βάθος υπήρχε ένα μάλλον μακάβριο ιερό για έναν τοπικό άγιο, που φωτιζόταν μόνο από τον αδύναμο φακό μου. Έπαθα μια απόλυτη κρίση πανικού και το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης το ρίχνω σε αυτό το βιβλίο, ένα ενδιαφέρον μείγμα ιστορίας περιπέτειας, μυθολογίας και τρόμου. Δεν είναι αριστούργημα –τα non fiction του Durrell για την Ελλάδα είναι καλύτερα–, αλλά αποτυπώνει αυτό το χθόνιο συναίσθημα που αναπαύεται ακριβώς κάτω από τον γαλάζιο ουρανό και τα νερά της Ελλάδας».
Τα Ονόματα | Don DeLillo | Εκδόσεις Εστία
Ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας έγραψε τα «Ονόματα» μια περίοδο κατά την οποία ζούσε στην Ελλάδα και η ματιά του είναι διεισδυτική και πολύτιμη. Εν μέρει η υπόθεση διαδραματίζεται στη Μάνη, «ένα βραχώδες και συχνά άγονο τμήμα της νότιας ηπειρωτικής χώρας, όπου η οικογένειά μου έζησε για αρκετά χρόνια», γράφει ο συντάκτης που το προτείνει.
«Πρόκειται για μια άκρως όμορφη περιοχή, διάσπαρτη με πυργόσπιτα και μικρά βυζαντινά εκκλησάκια, όμως πάντα κάτι υποβόσκει στο τοπίο. […]». Υπερθεματίζει για τις περιγραφές του DeLillo, λέγοντας πως οποιοσδήποτε έχει επισκεφτεί αυτό το μέρος θα αναγνωρίσει τις εικόνες που ξεπηδούν ανάγλυφες από τις σελίδες του.
Αττικός ο Παραμυθάς, 100 Μύθοι από την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία | Lucy Coats – Anthony Lewis | Εκδόσεις Πατάκη
Ο συντάκτης κλείνει το άρθρο με ένα βιβλίο που ίσως είναι τα αγαπημένο του, λέει, καθώς με αυτό έχει περάσει πολλά βράδια διαβάζοντάς το στα παιδιά του. «Οι ελληνικοί μύθοι μπορεί να είναι βαθιά παράξενοι και μπερδεμένοι», αναφέρει, «αλλά τα παιδιά φαίνεται να τους αντιμετωπίζουν πολύ πιο διαισθητικά από ό,τι οι ενήλικες».
Ο Αττικός, ένας παραμυθάς, ξεκινά από το σπίτι του στην Κρήτη με προορισμό έναν τόπο κοντά στην Τροία, διασχίζοντας έτσι μεγάλο μέρος της Ελλάδας. Στη διαδρομή, με αντάλλαγμα φαγητό, διαμονή και μεταφορά, αφηγείται τους μύθους που ταιριάζουν σε κάθε περιοχή, ξεκινώντας από τη γέννηση του Δία και καταλήγοντας στον Τρωικό Πόλεμο (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη).
«Πρόκειται φαινομενικά για ένα παιδικό βιβλίο, αλλά θα το διάβαζα ευχαρίστως κι εγώ, και μεγάλο μέρος των γνώσεών μου για την ελληνική μυθολογία στηρίζεται σε αυτό», λέει ολοκληρώνοντας ο συντάκτης το άρθρο του.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Συνέντευξη με τον Ιωάννη Τσίγκα | Γραφιστική, Βραβεία για Εξώφυλλα και η Κάπα Εκδοτική
