Δεν είναι ρητορικό, ούτε θρησκευτικό το ερώτημα. Ίσως να ενέχει μια περισσότερο υπαρξιακή διάσταση. Και για μένα, αλλά κυρίως για τον Barack Obama, που προχώρησε στην έκδοση του πρώτου τόμου της αυτοβιογραφίας του, με αυτό τον τίτλο. Αρχίζοντας την ανάγνωση του βιβλίου, νιώθεις προσκεκλημένος σ’ ένα ταξίδι. Όχι ταξίδι αναμνήσεων μόνο, αλλά ένα ταξίδι σε μια πολιτική εποχή που πέρασε, πιθανώς ανεπιστρεπτί, και σίγουρα ήταν καλύτερη στην επικοινωνία απ’ ό,τι στο αποτέλεσμα. Άλλωστε μετά, ήρθε η βίαιη εποχή του αγοραίου Τραμπισμού, που είχε σίγουρα κομμάτια αποτύπωσης της κοινωνικής πραγματικότητας.
Όλα εμπίπτουν σ’ ένα ευρύτερο πλάνο: ο Obama ξέρει να χτίζει ένα δικό του σύμπαν και να σε βάζει μέσα σ’ αυτό, τάχα σαν ισότιμο.
Το βιβλίο του 44ου προέδρου της Αμερικής καταδεικνύει την ουσία των θεσμών: ρομαντικό, αλλά και μετρημένο, γεμάτο καλές προθέσεις αλλά χωρίς πραγματική παραδοχή λαθών, με μία αγιοποίηση του ρόλου του προέδρου – και άρα και του φέροντα τον ρόλο. Έχουν διαρρεύσει αρκετά αποσπάσματα, αλλά το πιο χαρακτηριστικό όλων είναι η εισαγωγή. Ειδικότερα το σημείο όπου περιγράφει τη διαδρομή από την προεδρική κατοικία στο γραφείο του. Δεν είναι μόνο ο λυρισμός, αλλά και η θεματική σημαντικοποίηση του ασήμαντου: μια διαδρομή λίγων λεπτών που ήταν ο μοναδικός ελεύθερος χρόνος για να δει τι είχε να κάνει (όταν πήγαινε το πρωί) και να κάνει απολογισμό (όταν γύρναγε το βράδυ). Η σημασία του αέρα, του βαδίσματος, της εποχής – ακόμα και της συνοδείας.
Αυτό είναι το μεγάλο ατού και δέλεαρ του βιβλίου: η μαγεία της γραφής, η διανθισμένη εξιστόρηση της δικής του αλήθειας, μαζί με σημαντικά γεγονότα που αντιμετωπίζει με μια αφοπλιστική ειλικρίνεια. Αυτή η δική του ειλικρίνεια, η παιδεία, η ευγένεια, αλλά και η εμμονή στην άψογη επικοινωνιακή διαχείριση των πάντων τον καθιστούν αγαπητό, προσιτό και συγχρόνως κομμάτι της γυαλιστερής Αμερικής που αγαπάμε. Μιας Αμερικής που έχει και Εlla Fitzeralnd και ραπ, soul και gospel. Μιας Αμερικής που ενώνει και ενσωματώνει σε μια βιτρίνα τα θετικά, σε αντίθεση με μια πιο γκροτέσκα Αμερική που έχει ενόπλους, θυμωμένους, τοξικούς τύπους που κραυγάζουν διαβάζοντας συνωμοσίες.
Η πολιτική Obama πάντα ήταν κεντρώα. Ταυτόχρονα όμως, χαϊδεύοντας την ποπ κουλτούρα, γινόταν ο ίδιος μέρος της. Έμπαινε ως αφίσα σε νεανικά δωμάτια, γέμιζε στάδια και “στόλιζε” χέρια και σώματα νέων ανθρώπων ως tattoo. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ερωτήθηκε πρόσφατα σε συνέντευξη αν θα ήθελε να τον υποδυθεί ο Drake σε μια κινηματογραφική μεταφορά της ζωής του, απάντησε: “είναι ένας ταλαντούχος, πολύ ταλαντούχος αδερφός. Αν λοιπόν έρθει η ώρα και είναι έτοιμος, ξέρετε…”, προσθέτοντας ότι οι κόρες του, και οι δύο φαν του ράπερ, θα ενθουσιαστούν ακόμη περισσότερο. “Νομίζω πως ο Drake έχει το πιο σημαντικό: την έγκριση της οικογένειάς μου”, είχε πει γελώντας.
Όμως και ο γνωστός καλλιτέχνης είχε πει στο περιοδικό Paper ότι παρακολουθεί τον Obama με τέτοια θρησκευτική ευλάβεια που νιώθει ήδη έτοιμος να τον υποδυθεί με πιστή ακρίβεια σε μια ταινία. “Κάθε φορά που τον βλέπω στην τηλεόραση δεν αλλάζω το κανάλι, σίγουρα δίνω προσοχή και ακούω τις αλλαγές στη φωνή του. Οπότε, όταν έρθει η μέρα να τον υποδυθώ, δεν θα παλεύω να μάθω να μιλάω όπως εκείνος.” Δεν είναι τυχαίο ότι ο Drake ήταν στην επετειακή λίστα στο Spotify για την έκδοση του βιβλίου. Όλα εμπίπτουν σ’ ένα ευρύτερο πλάνο: ο Obama ξέρει να χτίζει ένα δικό του σύμπαν και να σε βάζει μέσα σ’ αυτό, τάχα σαν ισότιμο.
Σήμερα έλαβα ένα μήνυμα από τον πρώην πρόεδρο. Όχι προσωπικό. Ήταν στο πλαίσιο της αλληλογραφίας που παίρνουν όλοι όσοι έχουν γραφτεί στη λίστα του Obama Foundation. To θέμα έλεγε “This Giving Tuesday, invest in a brighter tomorrow” και σε προετοίμαζε για κάτι οραματικό. Στην ουσία, επρόκειτο για μήνυμα που ζητούσε οικονομική στήριξη για το ίδρυμα, τόσο επικοινωνιακά καίρια γραμμένο, που σε κάνει να βάλεις το χέρι στην τσέπη. Στον αντίποδα, διαβάζεις ότι ο πρόεδρος Trump συζήτησε με τον νομικό του σύμβουλο Rudy Jiuliani να δώσει χάρη στον εαυτό του και εκεί που θα έδινες 50 δολάρια στο ίδρυμα Obama, δίνεις αυτόματα τα διπλάσια.
Εν κατακλείδι, το βιβλίο του Obama είναι μια χολιγουντιανή εκδοχή πολιτικής βιογραφίας που φλερτάρει με την αγιοποίηση. Αξίζει, όμως, να το διαβάσεις, έστω και μόνο για τη μαγεία της αφήγησης. Και για το πώς οι λέξεις σαν ακροβάτες ισορροπούν στην πραγματικότητα και την “αυτοεκπληρούμενη προφητεία” ενός ταλαντούχου ηγέτη. Μπορεί να μην έχουμε τη δυνατότητα για “4 ακόμη χρόνια”, όμως σίγουρα ο δεύτερος τόμος, το σίκουελ του βιβλίου, αναμένεται με περίσσια αγωνία.
