«Περπατάει ξυπόλυτη όποτε γουστάρει, φοράει τζιν Levi’s στο μάθημα για να αισθάνεται πιο άνετα και κουβαλάει παντού το autoharp της [σ.σ. φορητό έγχορδο μουσικό όργανο που θυμίζει το κανονάκι] σε περίπτωση που θελήσει να τραγουδήσει. Το όνομά της είναι Janis Joplin».
Με αυτή την περιγραφή και υπό τον τίτλο «Τολμά να είναι διαφορετική», η εφημερίδα The Daily Texan τoυ Πανεπιστημίου του Όστιν (ΤΧ) δημοσίευσε το 1962 ένα προφίλ της 19χρονης –τότε– φοιτήτριας του ιδρύματος.
Η Αταίριαστη
Γεννημένη στο Τέξας το 1943, η Joplin ήδη από την εφηβεία της ένιωθε «παράταιρη». Ελαφρώς υπέρβαρη και με έντονη ακμή, είχε να αντιμετωπίσει το bullying των συμμαθητών της αλλά και τη δική της επαναστατική φύση. «Ήμουν αταίριαστη. Διάβαζα, ζωγράφιζα, σκεφτόμουν… Δεν μισούσα τους μαύρους», είχε δηλώσει, ενώ ήταν από τότε φανερό πως έβρισκε τρόπο έκφρασης και ύπαρξης στη μουσική.
If You Go to San Francisco…
Ήταν γεννημένη τραγουδίστρια. Κι αυτό δεν άργησε να φανεί: εγκατέλειψε πολύ γρήγορα τις πανεπιστημιακές σπουδές και, επηρεασμένη από θρύλους των blues, καλλιτέχνες όπως οι Leadbelly, Bessie Smith και Big Mama Thornton, και τους ποιητές τους κινήματος Beat, πήρε τον δρόμο προς το Σαν Φρανσίσκο. Eκεί, παρέα με τον Jorma Kaukonen στην κιθάρα και τη σύζυγό του, Margareta, στη… γραφομηχανή, κάνει την πρώτη της ηχογράφηση, που αργότερα αποτέλεσε το περίφημο bootleg «Typewriter Tapes».
Προσπαθώντας να συνέλθει από τις κραιπάλες, τις «ουσίες» και τις υπερβολές της έντονης ζωής στη διάσημη Haight Ashbury του Σαν Φρανσίσκο ξαναγυρίζει στη γενέτειρά της, γράφεται στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστήμιου Lamar, υιοθετεί κυριλέ look και προσπαθεί να ζει φυσιολογικά. Όχι για πολύ. Η Καλιφόρνια την καλεί στην αστραφτερή αγκαλιά της, όπου επιστρέφει το 1966. Εκεί συμμετέχει στο ψυχεδελικό ροκ συγκρότημα Big Brother and the Holding Company και συστήνεται για πρώτη φορά ως frontwoman τραγουδίστρια.
…Be Sure To Wear Flowers In Your Hair
Εμφανίζεται με φουντωτά μαλλιά, φοράει φανταχτερά ρούχα, παράξενα γυαλιά και χίπικα αξεσουάρ. Στη σκηνή είναι συναρπαστική! Εκρηκτική παρουσία με μια απίστευτη φωνή: βραχνή, εκφραστική, γήινη όσο και εξωγήινη. Δίνεται ολοκληρωτικά σε κάθε στίχο, σε κάθε μελωδία. Τραγουδά με πρωτόγνωρο συναισθηματικό βάθος και ένταση.
Κουμαντάρει τα blues, διασκεδάζει με soul, λυτρώνεται με gospel, φλερτάρει ασύστολα με την country και τη rock, χάνεται στην ψυχεδέλεια. Εξουσιάζει τη μουσική ορμητικά και άφοβα. Οι ηφαιστειώδεις εμφανίσεις της άφηναν το κοινό εμβρόντητο, ενώ ο ερωτισμός της, η κοσμοπολίτικη συμπεριφορά και το επιδεικτικό της στιλ κατέρριψαν κάθε στερεότυπο για τις γυναίκες καλλιτέχνιδες, εφευρίσκοντας το πρότυπο της «rock mama».
Cheap Thrills
Χάρη στην Joplin η φήμη του συγκροτήματος απογειώνεται. Κυκλοφορούν το ντεμπούτο άλμπουμ τους («Big Brother and the Holding Company») το 1967. Στις live εμφανίσεις τους είναι μαγικοί. Λίγο αργότερα υπογράφουν στη μεγάλη δισκογραφική εταιρεία Columbia και κυκλοφορούν τον δίσκο «Cheap Thrills» (1968), ο οποίος πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα σε ένα μήνα, ενώ το φανταστικό τραγούδι «Piece of my Heart» εκτοξεύεται αμέσως στο Νο1!
Η Joplin γράφει ιστορία. Κερδίζει διθυραμβικούς επαίνους στα ΜΜΕ και η εμφάνισή της στο The Dick Cavett Show αφήνει άναυδο το κοινό, που δεν έχει ξαναζήσει τέτοια φλογερή ένταση σε γυναίκα rock τραγουδίστρια.
Kozmic Blues
Η αποχώρησή της από τους Big Brother ήταν αναπόφευκτη. Το 1969 στήνει τη δική της μπάντα, την Kozmic Blues Band, κυκλοφορεί το άλμπουμ «I Got Dem Ol’ Kozmic Blues Again Mama!», το οποίο έγινε χρυσό, και την ίδια χρονιά εμφανίζεται στο θρυλικό φεστιβάλ του Woodstock, όπου οι ωμές και δυνατές ερμηνείες της, η χαρακτηριστική φωνή και το συναισθηματικό στιλ της την καθιέρωσαν πια ως την επιδραστικότερη τραγουδίστρια της εποχής.
Το 1970 συγκροτεί τη Full Tilt Boogie Band, με την οποία ακολουθεί μια πιο ήρεμη μουσική κατεύθυνση, όπως αντικατοπτρίζεται στο τελευταίο της στούντιο άλμπουμ «Pearl», από το οποίο ξεχωρίζει η πολυαγαπημένη country μπαλάντα του Kris Kristofferson «Μe and Bobby McGee».
Στον ίδιο δίσκο συμπεριλαμβανόταν και το παραπονιάρικο a cappella «Mercedes Benz», το οποίο ήταν και το τελευταίο τραγούδι που ηχογράφησε, μαζί με ένα τηλεφωνικό μήνυμα με ευχές για τα γενέθλια του John Lennon.
This is the End, Beautiful Friend
Δυστυχώς το κορίτσι με το κοφτερό μυαλό, το γλυκό χαμόγελο και το απίστευτο ταλέντο δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει το αίσθημα απομόνωσης και την επιθυμία να γίνει αποδεκτή. Παρά τις επιτυχίες της, πάλευε με την κατάθλιψη, τον εθισμό και την κατάχρηση ουσιών καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της, γεγονός που οδήγησε στον θάνατό της τον Οκτώβριο του 1970. Ανήκει κι αυτή στο καταραμένο «club» των 27χρονων καλλιτεχνών της rock που έφυγαν πρόωρα στην ίδια ηλικία (Jimi Hendrix, Jim Morrison, Kurt Cobain, Amy Winehouse κ.ά.).
Little Girl Blues
Το «Pearl» κυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα, το 1971. Το τετραπλά πλατινένιο άλμπουμ είχε τις περισσότερες πωλήσεις στην καριέρα της Joplin και, το 2003, κατατάχθηκε στη θέση 122 των «500 καλύτερων άλμπουμ όλων των εποχών» του περιοδικού Rolling Stone.
Η μουσική της Joplin αντανακλούσε την ταραχώδη ζωή της, τα πάθη και τα λάθη της, τις επιθυμίες, τις ανάγκες, τις μάχες, τις νίκες και τις ήττες της. Εκτός από το μουσικό της χάρισμα, η Joplin υπήρξε επίσης πρωτοπόρος: σε μια ανδροκρατούμενη βιομηχανία ανέβηκε άφοβα στη σκηνή, αρνήθηκε να επισκιαστεί από τους άνδρες συναδέλφους της και απόλαυσε τη γυναικεία φύση της.
Στα χρόνια που ακολούθησαν οι αναφορές στο πρόσωπό της εδραίωσαν τη θέση της ως ειδώλου, εμπνέοντας καλλιτέχνες και μουσικούς οπαδούς. Μεταξύ πολλών άλλων, το ντοκιμαντέρ «Janis: Little Girl Blues» της Amy Berg, η εισαγωγή της στο Rock and Roll Hall of Fame το 1995 και η απονομή –μετά θάνατον–του βραβείου Grammy Lifetime Achievement Award το 2005 απλώς επιβεβαίωσαν αυτό που οι μουσικόφιλοι ήδη γνώριζαν: ότι ήταν από τις εμβληματικότερες και σημαντικότερες τραγουδίστριες στην ιστορία της rock μουσικής.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Γιώργος Παλούμπης: «Ξορκίζω τις Αδιανόητες Νοοτροπίες Που Είχα Πάντα Γύρω μου»
Η Ειρήνη Σκυλακάκη και ο Danton Supple Μιλούν για το Nέο Άλμπουμ «Hydra»
Ο «Ασυμβίβαστος Πρίγκιπας» Παύλος Σιδηρόπουλος
