Τον τελευταίο καιρό, τα σκάνδαλα ξεσπούν με τέτοια συχνότητα στην Τουρκία, ώστε να αμβλύνεται κάθε αίσθημα έκπληξης. Αυτή η συχνότητα, όπως ένα άρρωστο σώμα που εκκρίνει συνεχώς πύον, είναι ένα σημάδι ότι η λοίμωξη στο κράτος και στην κοινωνία έχει καταστεί χρόνια.
Πρόσφατα ένα ακόμα σκάνδαλο που προστέθηκε στον μακρύ αυτό κατάλογο έχει δημοσιευτεί σε κάθε ειδησεογραφική πύλη της αντιπολίτευσης, από κουρδική έως γκιουλενιστική και κοσμική. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, από τους λογαριασμούς Χ (πρώην Τwitter) του Erdoğan, του υπουργού Δικαιοσύνης και ορισμένων βουλευτών κοινοποιήθηκαν φωτογραφίες όσων συμμετείχαν στην 97η επέτειο από την ίδρυση της MIT (της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών) στις 10 Ιανουαρίου, όπου ο Erdoğan εκφώνησε ομιλία, στις οποίες εκτέθηκαν και οι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών. Οι φωτογραφίες διαγράφηκαν γρήγορα από τους λογαριασμούς, αλλά η Τουρκία πρόλαβε να κερδίσει τον τίτλο του πρώτου κράτους που αποκάλυψε δημόσια και συλλογικά την ταυτότητα των αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών της.
Εκτός του ότι η αποκάλυψη αυτή θέτει σε κίνδυνο τη ζωή αυτών των ανθρώπων, αντίκειται σαφώς και στη λειτουργία της υπηρεσίας. Στην Τουρκία, σύμφωνα με το άρθρο 27 του νόμου της MIT, η ποινή για την αποκάλυψη των προσώπων που εργάζονται σε αυτή είναι φυλάκιση από δύο έως οκτώ έτη – το 2020, τρεις δημοσιογράφοι που δημοσίευσαν τη φωτογραφία ενός αποθανόντος μέλους της MΙT φυλακίστηκαν για δύο χρόνια βάσει αυτού του νόμου.
Έτσι λοιπόν, το τουρκικό κράτος χάρισε με το δικό του χέρι κάτι που οι υπηρεσίες αντικατασκοπείας δεν θα μπορούσαν να επιτύχουν με προσπάθειες ετών. Παρά το κολοσσιαίο αυτό σκάνδαλο ασφαλείας, ο Kalın, ο επικεφαλής της MIT, παραμένει αμετακίνητος στην καρέκλα του.
Αυτό το τελευταίο σκάνδαλο έχει μειώσει τη σοβαρότητα του τουρκικού κράτους στο επίπεδο των «μπουζουκιών». Όπως έλεγε ο μακαρίτης Βασίλης Καρράς, όλα «χύμα στο κύμα».
Έλεγα ότι δεν εκπλήσσομαι πλέον με τις «τρελές» ειδήσεις που φτάνουν από την Τουρκία, αλλά, κακά τα ψέματα, όταν διάβασα για τη συγκεκριμένη υπόθεση έμεινα άναυδος. Και συνειδητοποίησα ότι είχα αδικήσει τα πανηγύρια, συγκρίνοντας την κατάσταση της τουρκικής δικαιοσύνης με αυτά σε προηγούμενο άρθρο μου. Τα πανηγύρια είναι μια μακρόχρονη παράδοση και έχουν τη δική τους χάρη και τους δικούς τους τρόπους να επιβιώνουν στον χρόνο. Αυτό το τελευταίο σκάνδαλο έχει μειώσει τη σοβαρότητα του τουρκικού κράτους στο επίπεδο των «μπουζουκιών». Όπως έλεγε ο μακαρίτης Βασίλης Καρράς, όλα «χύμα στο κύμα».
Επέλαση σε Όλους τους Θεσμούς
Ένα δεύτερο σκάνδαλο που ξέσπασε είχε στο επίκεντρο τη διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας. Η κυρία αυτή, που «μεταγράφηκε» από το εξωτερικό πριν από λίγους μήνες, διαφημίστηκε ως το χρυσό παιδί που θα έσωζε την τουρκική οικονομία. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι από την πρώτη μέρα της θητείας της «μετακόμισαν» στην Κεντρική Τράπεζα και οι γονείς της. Στον μπαμπάκα της έδωσε το γραφείο του υποδιοικητή, ωστόσο ο ίδιος φέρεται λες και είναι ο διευθυντής.
Το σκάνδαλο ξέσπασε όταν έκανε επίσημη καταγγελία η υπάλληλος που «απέλυσε» ο μπαμπάκας. Ευτυχώς, η απολυμένη υπάλληλος είναι μαντιλοφορούσα και έτσι η αίτησή της δεν αγνοήθηκε. Διαφορετικά, η διαμαρτυρία της θα θεωρούνταν ότι εναντιωνόταν στο καθεστώς και θα είχε ήδη βρει τον μπελά της με αγωγές για συκοφαντική δυσφήμιση.
Η ίδια υπάλληλος ισχυρίστηκε επίσης ότι ο μπαμπάκας χαστούκισε έναν συνάδελφό της και ότι κυκλοφορεί με το υπηρεσιακό όχημα και τους σωματοφύλακες της κόρης του. Υπάρχουν επιπλέον σοβαρές φήμες ότι η διοικήτρια έκανε μεγάλη σκηνή όταν η μαμάκα της παρήγγειλε κοτολέτες στην καφετέρια της Τράπεζας και, καθώς δεν ήταν διαθέσιμο το συγκεκριμένο φαγητό, το αίτημά της δεν μπόρεσε να ικανοποιηθεί.
Όταν ήρθε στην εξουσία το ΑΚΡ, άρχισε να τοποθετεί τους δικούς του ανθρώπους σε όλους τους θεσμούς, αξιοποιώντας μια αφήγηση θυματοποίησης, με κυρίαρχο σύμβολο αυτής τη «μαντίλα», εναντίον μιας ελίτ που ήλεγχε όλα τα νευραλγικά σημεία του κρατικού μηχανισμού.
Μάλλον, μπορούμε να τοποθετήσουμε τις περιπέτειες της διοικήτριας της Κεντρικής Τράπεζας κατά ένα τσακ… σε ανώτερη κατηγορία, αυτή των πανηγυριών, σε σχέση με το σκάνδαλο της ΜΙΤ. Ωστόσο, αυτά τα δύο σκάνδαλα, που ξέσπασαν μόλις την περασμένη εβδομάδα αποτελούν πλέον κοινό τόπο – κι έτσι το πύον που εκκρίνεται είναι όλο και περισσότερο. Και πριν από το ΑΚΡ, δηλαδή το κόμμα του Erdoğan, κάθε υψηλόβαθμος αξιωματούχος χρησιμοποιούσε το γραφείο του/της σαν να ήταν το δικό του/της τσιφλίκι, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που επιδεικνύεται μια τόσο απερίσκεπτη συμπεριφορά.
Όταν ήρθε στην εξουσία το ΑΚΡ, άρχισε να τοποθετεί τους δικούς του ανθρώπους σε όλους τους θεσμούς, αξιοποιώντας μια αφήγηση θυματοποίησης, με κυρίαρχο σύμβολο αυτής τη «μαντίλα», εναντίον μιας ελίτ που ήλεγχε όλα τα νευραλγικά σημεία του κρατικού μηχανισμού. Το μοναδικό κριτήριο πρόσληψης ήταν η σωστή απάντηση στο ερώτημα «είσαι από εμάς ή από αυτούς;», όχι η αξιοκρατία. Είκοσι χρόνια αργότερα, ο μετασχηματισμός αυτός έχει πλέον ολοκληρωθεί, έτσι και ο Χατζηαβάτης και ο Καραγκιόζης, και η σάρα και η μάρα να έχουν κάνει κατάληψη πια στο γονίδιο του κράτους, από τη χαμηλότερη μέχρι την υψηλότερη θέση.
Ως ακαδημαϊκός, μπορώ εύκολα να πω ότι στην Τουρκία άνθρωποι που δεν θα μπορούσαν να είναι ούτε επιστάτες σε ένα πανεπιστήμιο σήμερα γίνονται καθηγητές. Ντρέπομαι εκ μέρους τους όταν διαβάζω τις διδακτορικές τους διατριβές, αλλά οι πενταμελείς επιτροπές «καθηγητών» δεν ντρέπονται να τις εγκρίνουν και να ανοίγουν τις πόρτες της ακαδημίας σ’ αυτούς τους ανάξιους ανθρώπους.
Μάλλον μόνο το Υπουργείο Εξωτερικών αποτελεί εξαίρεση. Δεν μπορούν να διώξουν τους διπλωμάτες –αν και ο Erdoğan, που τους αποκαλεί mon cher, θα το ήθελε πολύ– επειδή δεν έχουν ανθρώπους με τη μόρφωση, τις δεξιότητες και τις γλωσσικές ικανότητες για να τους αντικαταστήσουν.
Η Τουρκία στην οποία μεγάλωσα και ξέρω ποτέ δεν υπήρξε χώρα ελευθερίας. Ωστόσο, υπήρχε στη χώρα μια παράδοση κράτους και μηχανισμών ελέγχου. Πλέον, υπάρχει μια γραφειοκρατία που λέει και κάνει αυτά που θέλει να ακούσει ή να δει ο «αρχηγός».
Η Δύναμη του Απρόβλεπτου και Αδίστακτου
Η αλλαγή καθεστώτος κοστίζει ακριβά στην Τουρκία και δεν ξέρω εάν «αυτά τα χάλια» θα πρέπει να προκαλούν ανακούφιση και μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας ή ανησυχία στις γειτονικές χώρες της. Μάλλον δεν θα έπρεπε να χαίρονται, καθώς αυτή η κατάσταση καθιστά το τουρκικό κράτος περισσότερο απρόβλεπτο και αδίστακτο παρά αδύναμο.
Θυμηθείτε τη συζήτηση του Erdoğan με τους στρατηγούς που έχει αποκαλυφθεί από τη Die Welt το καλοκαίρι του 2020, όταν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν πάλι πολύ τεταμένες. Η γερμανική εφημερίδα, επικαλούμενη στρατιωτικές πηγές, ανέφερε ότι ο Erdoğan ζήτησε από τους στρατηγούς να βυθίσουν ένα ελληνικό πολεμικό πλοίο χωρίς όμως να πάθουν κακό οι Έλληνες στρατιώτες. Όταν οι στρατηγοί απέρριψαν το αίτημα λέγοντας ότι δεν ήταν δυνατό, κάποιος άλλος στην παρέα πρότεινε να καταρρίψουν ένα ελληνικό στρατιωτικό αεροσκάφος, υποστηρίζοντας ότι ο πιλότος θα μπορούσε να διαφύγει χρησιμοποιώντας το εκτινασσόμενο κάθισμα, πρόταση που επίσης απορρίφθηκε από τους στρατηγούς, αναφέροντας την αδυναμία του.
Ήταν από τους κόλπους «ανήσυχων» Τούρκων αξιωματικών που διέρρευσαν αυτές τις πληροφορίες στον Τύπο και ίσως έτσι ματαίωσαν τα σχέδια του Erdoğan. Δεν ξέρω αν έχει απομείνει πλέον στρατηγός στον τουρκικό στρατό που να ενεργεί αυτοβούλως και να εκφράζει την αντίρρησή του όταν χρειάζεται.
Επομένως, για τους λόγους αυτούς, θα ήθελα να επαναλάβω για άλλη μια φορά ότι θεωρώ εξαιρετικά θετική την αποκλιμάκωση μεταξύ των δύο χωρών, ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά των ηγετών και των καθεστώτων. Οι εποχές δεν σηκώνουν εντάσεις.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Fatih Terim: Γιατί Ήρθε στην Ελλάδα ο Αδαής Νταής των Γηπέδων;
