Με αφορμή το πρόσφατο installation της γκαλερί Ζουμπουλάκη για την προώθηση του βιβλίου Yayoi Kusama: From Here to Infinity, by MoMA, βρήκα την ευκαιρία να γράψω γι’ αυτή την τόσο σημαντική καλλιτέχνιδα, η οποία θεωρείται διεθνώς η πριγκίπισσα των polka dots!
Η Yayoi Kusama, το έργο της οποίας είναι αναγνωρίσιμο μέσα από τις βούλες που εκτείνονται στο άπειρο, θεωρείται μία από τους τοπ avant-garde καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε το 1929 στο Matsumoto City της Ιαπωνίας και άρχισε να ζωγραφίζει ήδη από την ηλικία των 10 ετών. Λόγω της συντηρητικής κοινωνίας της Ιαπωνικής επαρχίας, η μητέρα της της είχε απαγορέψει τη ζωγραφική, καθώς θεωρούσε ότι ο σκοπός της ζωής της έπρεπε να είναι ένας πλούσιος γάμος με την ίδια στο ρόλο της νοικοκυράς.
Παρά τις προσπάθειες της οικογένειάς της να εξαφανίσει κάθε υλικό δημιουργίας, καθώς επίσης και τα έργα που είχε δημιουργήσει στην παιδική της ηλικία, η Kusama, πιστή στο στόχο της, δραπέτευσε για τη Νέα Υόρκη το 1957, σε ηλικία 28 ετών. Εκεί, υποσχέθηκε στον εαυτό της πως θα κατακτήσει τον κόσμο, με το πάθος της για τις τέχνες και με τον τεράστιο όγκο δημιουργικής ενέργειας που έκρυβε μέσα της. Έτσι λοιπόν, κατάφερε να γίνει αναγνωρίσιμη και σεβαστή, γεγονός ιδιαίτερα δύσκολο μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο.
Στα πρώτα στάδια της δημιουργίας της, η Kusama άρχισε να ζωγραφίζει “δίκτυα” καθημερινά, ξεχνώντας την έννοια του “χρόνου”, ώσπου τελικά οι καμβάδες της έφτασαν να μετρούν τα 10 μέτρα περίπου. Το μοτίβο του “δικτύου” δεν περιοριζόταν στα στενά πλαίσια του καμβά, αλλά εκτεινόταν πέρα απ’ αυτόν, μέχρι που γέμιζε το πάτωμα και ο τοίχος. Το αποτέλεσμα ήταν ένα παραισθησιογόνο περιβάλλον που την κατέκλυζε. Η καλλιτέχνις, με τον τρόπο αυτό έγινε, άθελά της ίσως, environmental artist, σπάζοντας τα όρια της έννοιας του “χώρου”.
Η Kusama συνέχισε τη δημιουργία της τα επόμενα χρόνια, ζωγραφίζοντας εμμονικά επαναλαμβανόμενες βούλες (polka dots / spots) σε ανθρώπους, σε ζώα, σε καμβάδες. Απλώνοντας το χαρακτηριστικό της σύμβολο στο χώρο, διαχειρίζεται και εκφράζει τις εμμονές της, οι οποίες είναι το κύριο θέμα της τέχνης της. Έχει κατορθώσει να χρησιμοποιήσει με μοναδικό τρόπο τις φοβίες και τις τραυματικές εμπειρίες της παιδικής της ηλικίας, για να δημιουργήσει μία απίστευτα παραγωγική τέχνη. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα happenings με τις εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν καθρέπτες και φώτα, πολλαπλασιάζοντας τις βούλες στο άπειρο. Η Yayoi Kusama προσκαλεί τον επισκέπτη να μπει μέσα στο ίδιο το έργο και να βιώσει τα δικά του παραισθησιογόνα συναισθήματα. Σήμερα, σε ηλικία 89 ετών, η καλλιτέχνις διαμένει οικειοθελώς σε ψυχιατρική κλινική στο Τόκιο και συνεχίζει να εργάζεται καθημερινά στο στούντιό της, που βρίσκεται κοντά στο Yayoi Kusama Museum.
Για να κατανοήσετε περισσότερο την τέχνη της Kusama, σας προτείνω να δείτε το βίντεο της Tate Modern Yayoi Kusama – Obsessed with Polka Dots, όπου η καλλιτέχνιδα μιλάει για τη ζωή της, ενώ για να πάρετε μία ιδέα της ξεχωριστής εμπειρίας που προσφέρει το έργο της, μη διστάσετε να παρακολουθήσετε το project Obliteration Room που διοργανώθηκε από την Tate Modern το 2012 για την αναδρομική έκθεση “Yayoi Kusama”, καθώς επίσης και στιγμιότυπα / βίντεο από την έκθεση Infinity Mirrors, που πραγματοποιήθηκε στο Seattle Art Museum το 2017. #MustKnow
