Όταν η 19χρονη τότε Maria Schneider υποχρεώθηκε να γυρίσει μια σκηνή σοδομισμού χωρίς καν να έχει ενημερωθεί εκ των προτέρων, όχι μόνο δεν κατάφερε να ψελλίσει τι ένιωθε, αλλά βρέθηκε αντιμέτωπη με τη χλεύη εντός πλατό από τον σκηνοθέτη της ταινίας Bernardo Bertolucci και τον μεγάλο και τρανό Marlon Brando, οποίος μάλιστα, αδιαφορώντας πλήρως για τα συναισθήματα της πρωτόβγαλτης και σχεδόν 30 χρόνια μικρότερής του ηθοποιού, λέγεται ότι κατέφυγε σε «ρυπαρές» λύσεις για να διευκολύνει την τεχνική πλευρά της σκηνής.
«Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι», η ταινία που άλλαξε τα κινηματογραφικά ερωτικά ήθη των 70s, η ταινία που δημιούργησε τη φήμη της με την περιβόητη σκηνή «με το βούτυρο», το φιλμ με την τολμηρή σκηνοθετική ματιά και τη σπαρακτική ερμηνεία του πρωταγωνιστή της, ήθελε να δείξει τη σκοτεινή πλευρά της σεξουαλικής επανάστασης, εξερευνώντας το σεξ και την ψυχολογική βία μεταξύ δύο ανθρώπων, ενός ξεπεσμένου 45χρονου άνδρα, του οποίου η γυναίκα μόλις είχε αυτοκτονήσει, και μιας νεαρής γυναίκας, σε ένα παρισινό διαμέρισμα.
Από καλλιτεχνικής πλευράς, τα κατάφερε. Από ηθικής, όμως, ξεπέρασε κάθε όριο. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που κατέστρεψε ανεπανόρθωτα την ψυχική υγεία της Schneider.
Από το 1972 στο 2024
Από τότε, το 1972, έχει κυλήσει πολύς χρόνος και για το σινεμά και για την κοινωνία. Έχουν μεσολαβήσει φεμινιστικές δράσεις, σωρεία καταγγελιών για βιασμούς και απόπειρες, δημοσιοποίηση κακοποιητικών, σεξιστικών συμπεριφορών, το #ΜeΤoo –που άλλοι εκθειάζουν και άλλοι υποτιμούν–, η woke κουλτούρα – που ορισμένοι τη θεωρούν δικαίωση και άλλοι την οικτίρουν. Έχουν καταδικαστεί και φυλακιστεί κατά συρροή βιαστές –με γνωστότερο όλων τον Harvey Weinstein–, έχουν γίνει μικρά ή μεγαλύτερα βήματα σε ό,τι αφορά όχι την έμφυλη ισότητα γενικώς –εκεί ο δρόμος είναι μακρύς–, αλλά, έστω –και μόνο στις δυτικές κοινωνίες–, σε ό,τι αφορά το δικαίωμα των γυναικών να ορίζουν το σώμα τους και στην αδιαπραγμάτευτη υποχρέωση όλων, ανδρών και γυναικών, να ερωτοτροπούν, να φλερτάρουν, να κάνουν σεξ υπό τον απαράβατο όρο της κοινής συναίνεσης.
Η Συναίνεση στα Κινηματογραφικά Πλατό
Η συναίνεση όμως, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι δυσεφάρμοστη έννοια, όρος που επειδή κάποιοι –και μάλλον είναι πολλοί– αρνούνται να τον αποδεχθούν ωσάν να το δικαιούνται, παρερμηνεύεται, κακοποιείται, ακυρώνεται, παραλείπεται από νομοθετικά περί βιασμού πλαίσια, από διαπροσωπικές σχέσεις.
Κι όμως, τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι απλούστερα εάν υπήρχε πραγματική διάθεση να είναι απλούστερα. Στον κόσμο του θεάματος, για παράδειγμα, υπάρχουν οι intimacy coordinators. Eίναι μέλη ενός κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού συνεργείου, οι οποίοι διασφαλίζουν την ευημερία των ηθοποιών που συμμετέχουν σε σεξουαλικές σκηνές ή ιδιαίτερες σκηνές που απαιτούν μεγάλη οικειότητα μεταξύ των ηθοποιών, στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεοπτική παραγωγή.
Είναι οι άνθρωποι που συνεργάζονται άμεσα με τον σκηνοθέτη, τον χορογράφο, τον κινησιολόγο του έργου ώστε, ακόμη και η πιο ερωτική σκηνή που περιγράφει το σενάριο, να μη φέρει σε δύσκολη θέση τους ηθοποιούς. Παρότι η ειδικότητα αυτή υπάρχει από παλιά στο θέατρο, στο Χόλιγουντ και στις πλατφόρμες ροής απέκτησε ουσιαστικό ρόλο μετά το σκάνδαλο Weinstein.
Το 2016, ιδρύθηκε ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Intimacy Directors International από την Alicia Rodis, την Tonia Sina και τη Siobhan Richardson. Τον Οκτώβριο του 2018, το τηλεοπτικό δίκτυο HBO υιοθέτησε μια πολιτική χρήσης intimacy coordinators για όλες τις σειρές και τις ταινίες για τις οποίες κρινόταν απαραίτητη η συμμετοχή ενός τέτοιου επαγγελματία. Την πρακτική του HBO άρχισαν να υιοθετούν και άλλα δίκτυα, όπως το Netflix, το Starz, το Hulu και το Amazon.
Και καθώς αυτός ο νέος άνεμος εφαρμογής της συναίνεσης «δροσίζει» όλο και πιο συχνά τα κινηματογραφικά/τηλεοπτικά πλατό, το 30ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας φέτος φιλοξένησε το «Intimacy Coordination Workshop με την Elle McAlpine», η οποία μετρά, ανάμεσα στις πολλές συνεργασίες της, το «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου και την τηλεοπτική σειρά «Baby Reindeer». Στο πλαίσιο αυτού του workshop και αφού η Elle McAlpine εξήγησε βήμα βήμα ποια είναι η δουλειά ενός intimacy coordinator, με τη βοήθεια της σκηνοθέτιδας Ασημίνας Προέδρου και τριών ηθοποιών, των Romanna Lobach, Michael Edwards και Μαρίας Μαραγκού, στήθηκε μια ερωτική σκηνή. Όταν ολοκληρώθηκε, ο Michael Edwards είπε: «Το #ΜeΤoo δεν είναι μόνο για τις γυναίκες, ούτε ο φεμινισμός είναι κάτι που ασπάζονται μόνο οι γυναίκες. Κι εμείς είμαστε φεμινιστές –όπως όλοι οι ακέραιοι άνθρωποι πρέπει να είναι–, κι εμείς θέλουμε να εξαλείψουμε την οποιαδήποτε κακοποίηση από τη ζωή και τη δουλειά μας. Όταν μια τέτοια συνθήκη στο σετ εξηγεί, επικοινωνεί, εκπαιδεύει το πώς προχωράμε, είναι ανακουφιστική. Εγώ, ως άντρας, νιώθω ότι με διευκολύνει και με πάει μπροστά…».
Επομένως, λύσεις υπάρχουν. Στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να ξεκινούν από το σινεμά.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Τα Κορίτσια Ελπίζουν, η Ζωή τα Απελπίζει
