Πρόσφατα συμμετείχα σε μiα συνάντηση κατοίκων της Θεσσαλονίκης με αφορμή ένα άτυπο κάλεσμα-συζήτηση για την αστική καθημερινότητα, τους νέους και τις επαγγελματικές ευκαιρίες. Κάτι σαν «ψυχοθεραπεία» ενεργών πολιτών, που προσπαθούν μέσα από τη δημιουργική τους ανησυχία να διαμορφώσουν το μέλλον της πόλης.
Όταν τέθηκε το ερώτημα «Τι θα θέλαμε να κάνουμε για την πόλη;», η Δήμητρα –γύρω στα 30, μηχανικός με δική της εταιρεία– είπε: «Εγώ θα ήθελα να γίνω night mayor». Στην ερώτησή μου γιατί θεωρεί πως δεν μας είναι αρκετός ο δήμαρχος που έχουμε το πρωί, η Δήμητρα αναφέρθηκε σε πρακτικές ευρωπαϊκών πόλεων σχετικά με την οικονομική διαχείριση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τη νύχτα, που στόχο έχουν βιώσιμες και ανθεκτικές πόλεις, εξηγώντας πως «η ζωή στις πόλεις συνεχίζεται ακόμα και μετά το σκοτάδι».
Το θέμα μου κίνησε το ενδιαφέρον με αφορμή τη μεγάλη συζήτηση για την αλλοίωση ή ακόμη και εξάλειψη της νυχτερινής ζωής που παρουσιάζει η πόλη της Θεσσαλονίκης σήμερα.
Πέφτει η Nύχτα στη Θεσσαλονίκη
Κάθε πρωί διαβάζουμε για συλλήψεις ιδιοκτητών έπειτα από ελέγχους της αστυνομίας εξαιτίας της παραβίασης του ορίου έντασης μουσικής. Ο έλεγχος με ντεσιμπελόμετρο είναι πλέον καθημερινότητα, με τους ιδιοκτήτες γνωστών νυχτερινών μαγαζιών και μπαρ της πόλης να δίνουν ραντεβού κάθε βράδυ… στα κρατητήρια. Το ντεσιμπελόμετρο καταγράφει την ένταση της μουσικής, αλλά και την ένταση της φωνής των θαμώνων. Όταν αυτή ξεπεράσει τα 80 ντεσιμπέλ, που είναι το προβλεπόμενο όριο, από όπου κι να προέρχονται, τον λόγο μετά έχει η ελληνική δικαιοσύνη.
Στη Θεσσαλονίκη, μια μεγάλη φοιτητική πόλη, η νυχτερινή ζωή αποτελεί κίνητρο επιλογής για τις σπουδές, προσφέρει θέσεις εργασίας, ενώ, παραδοσιακά, η οικονομία της αποτελεί πεδίο έκφρασης για την ελληνική μουσική σκηνή, έχοντας αναδείξει, επί πολλές δεκαετίες, μουσικά σχήματα και καλλιτέχνες που ξεχώρισαν.
Σήμερα, για παράδειγμα, η περιοχή στα Άνω Λαδάδικα με τα μπαρ των φοιτητικών μας χρόνων έχει αλλάξει αισθητά. Χώροι διασκέδασης μετατρέπονται σε χώρους πρωινού και brunch, ενώ οι καλοκαιρινές ταράτσες βάζουν λουκέτο, μια και οι συχνές παρεμβάσεις της δημοτικής αστυνομίας δεν μπορούν να τις καταστήσουν οικονομικά βιώσιμες. Οι ιδιοκτήτες κάνουν λόγο για μετατροπή όλων των βιομηχανικών χώρων και γραφείων σε χώρους βραχυχρόνιας μίσθωσης-Airbnb, αλλοιώνοντας έτσι τη μέχρι πρότινος ταυτότητα της γειτονιάς.
Ήρθε η στιγμή μιας δημόσιας συζήτησης για το μέλλον της νυχτερινής ζωής της πόλης. Γιατί όμως αυτό είναι τόσο σημαντικό για τη βιώσιμη ανάπτυξη μιας πόλης, που παράλληλα θέλει να παραμείνει τουριστικά ελκυστική; Στο debate αυτό την απάντηση μπορούν να δώσουν οι «δήμαρχοι της νύχτας», δηλαδή οι night mayors.
Because the Night Belongs to Mayors
Όταν πέσει το φως του ήλιου, αναπτύσσεται μια άλλη οικονομία. Ένας χώρος που παραδοσιακά χαρακτηρίζεται από έντονη αστυνόμευση και επιτήρηση. Μια βιομηχανία πολιτισμού και διασκέδασης που παρέχει θέσεις εργασίας, ψυχαγωγίας, αλλά και που εκτελεί εργασίες απαραίτητες για τη λειτουργία μιας πόλης 24 ώρες τo 24ωρο. Καλύπτει διάφορους τομείς, όπως η κινητικότητα, η ψυχαγωγία, η φιλοξενία, οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, η ασφάλεια, η επιτήρηση κ.λπ.
Σε πολλές πόλεις δημιουργήθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός μηχανισμού «διακυβέρνησης» όλων αυτών των υπηρεσιών με στόχο τη διαχείριση της νυχτερινής οικονομίας. Έτσι, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, από το 2001, σε περισσότερες από 80 πόλεις έχουν διοριστεί νυχτερινοί δήμαρχοι ή άτομα υπεύθυνα για τη διατήρηση της «νυχτερινής ζωντάνιας», οι οποίοι μεσολαβούν μεταξύ εκείνων που επιθυμούν να εργαστούν, να διασκεδάσουν ή να κοιμηθούν.
Έρευνες έδειξαν πως, αν και οι πόλεις διαφέρουν πολύ στην προσέγγισή τους ως προς τις νυχτερινές υποδομές και ρυθμίσεις, φαίνεται να υπάρχει αυξανόμενη συναίνεση για την ανάγκη για μόνιμες δομές «νυχτερινής διακυβέρνησης». Η άνοδος των νυχτερινών δημάρχων, των νυχτερινών γραφείων και των νυχτερινών επιτροπών έρχεται να ρίξει φως στην εξέλιξη των τοπικών συζητήσεων σχετικά με τη νυχτερινή οικονομία και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις όσον αφορά τη ρύθμιση και τον συντονισμό των νυχτερινών τους δραστηριοτήτων.
Tι Είναι ο Δήμαρχος Νύχτας;
Είναι ένα αξίωμα, ένα πρόσωπο που διορίζεται από τον δήμαρχο (τον «πρωινό») ή ένα ειδικό γραφείο υποστήριξης, με στόχο να διασφαλίζει την ασφάλεια, να ενισχύει την πολιτιστική ζωντάνια και να οδηγεί με στρατηγικές και συνεργασίες στην οικονομική ανάπτυξη κατά τις νυχτερινές ώρες.
Η πρώτη φορά που ενεργοποιήθηκε ένας τέτοιος ρόλος ήταν (φυσικά) στην Ολλανδία. Ο διορισμένος εκπρόσωπος του Δήμου κατά τη διάρκεια της νύχτας συντονίζει και επικοινωνεί μεταξύ του δημάρχου, του Δημοτικού Συμβουλίου και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τις νυχτερινές ώρες.
Photo credit: NightTime.org
Με βάση τον χάρτη καταγραφής «Night Mayors & Night Advocacy Offices» του οργανισμού Nighttime.org, η πλειονότητα συγκεντρώνεται σε πόλεις της Ολλανδίας, καθώς και στη Βουδαπέστη, την Πράγα αλλά και στα γειτονικά Τίρανα, όπου ο συγγραφέας Rezart Cenaj είναι διορισμένος από τον Δήμο να διαχειρίζεται τη νυχτερινή οικονομία σε συνδυασμό με την τουριστική και οικονομική ανάπτυξη.
Στην Ελλάδα, ο Δήμος Πειραιά είναι ένα από τα μέλη-εταίρους του ευρωπαϊκού έργου Cities After Dark, μέσω της χρηματοδότησης του προγράμματος URBACT, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Παράλληλα, ένα ενεργό παγκόσμιο δίκτυο διοργανώνει τα Night Economy Summits, με ενδιαφέρουσες συζητήσεις, ενώ έχει εκδοθεί και ο Παγκόσμιος Οδηγός Αποκατάστασης και Διατήρησης της Νυχτερινής Ζωής, ένας δυναμικός οδηγός διαχείρισης των προκλήσεων της νυχτερινής οικονομίας.
Στο Βερολίνο, από το 2001 το Club Commission, με μέλη 350 διαχειριστές κλαμπ και χρηματοδότηση από διάφορα κυβερνητικά τμήματα και περιφέρειες, οργανώνει πρωτοβουλίες για την υποστήριξη έως και ηχομόνωση κλαμπ και χώρων διασκέδασης, αλλά και την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ψυχική υγεία των εργαζομένων τη νύχτα. Στο Λονδίνο, ο «τσάρος της νύχτας» επικεντρώνεται στον ολιστικό σχεδιασμό και τη χάραξη πολιτικής, με τη συμμετοχή διαφόρων τομέων και κοινοτήτων.
Night Mayor Freek Wallagh | Photo by Eva Plevier
Στη Βιέννη υπάρχει το Club Commission, το οποίο υποστηρίζεται από εθελοντές και έχει ετήσιο προϋπολογισμό 300.000 ευρώ, που προέρχεται από διάφορους επιχειρηματικούς τομείς. Το Άμστερνταμ (φυσικά) έχει εκδώσει στρατηγική τριετίας, με κάλεσμα στους κατοίκους να συμβάλλουν και να ανταλλάξουν απόψεις. Ο δήμαρχος νύχτας της πόλης είναι ο Freek Wallagh, ποιητής, διοργανωτής εκδηλώσεων και πολιτικός επιστήμονας.
Στη νέα μορφή διαχείρισης που έχει αναπτυχθεί, αυτή δηλαδή που αναγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η νυχτερινή οικονομία στην ανάπτυξη ενός τόπου, προκύπτει το ερώτημα κατά πόσο ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένες οι υπηρεσίες των δήμων σήμερα μπορεί να οδηγήσει στον σχεδιασμό πολιτικών ώστε να γίνει συνεργατική και αποτελεσματική η διαχείριση της ακμάζουσας αυτής οικονομίας. Μπορεί, για παράδειγμα, ο ρόλος του αντιδημάρχου Δημοτικής Αστυνομίας, Δημοτικών Κοινοτήτων και Γειτονιών να εμπλουτιστεί;
Ο προβληματισμός είναι μεγάλος και η πρόκληση για τη διοικούσα αρχή να βρει μια ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της νυχτερινής ζωής και την ποιότητα της ζωής των κατοίκων έχει έρθει. Σε περίπτωση, πάντως, που επιθυμεί ο Δήμος Θεσσαλονίκης να ακολουθήσει σύγχρονες πολιτικές και πρακτικές, η Δήμητρα είναι διαθέσιμη!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Beside The West Wall: Η Δύναμη της Δημιουργικής Κοινότητας
Πειραιάς: Λιμάνι Ιστορίας, Φιλοξενίας, Γεύσεων και Χαλάρωσης
#BraveNewCities: Αναζητώντας την Πόλη του Μέλλοντος
