Το Bollywood είναι πολύχρωμο και λαμπερό. Είναι δημοφιλέστατο και εκ των πλέον κερδοφόρων βιομηχανιών. Έχει αισθητική που αιχμαλωτίζει το βλέμμα, κέφι και μπρίο, τραγούδι και χορό, χιούμορ και δράση, ό,τι χρειάζεται δηλαδή το θέαμα που είναι φτιαγμένο για διασκέδαση. Ό,τι λάμπει, όμως, δεν είναι χρυσός. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις αποδεικνύεται όχι απλώς άνθρακας ο θησαυρός αλλά και ιδιαιτέρως επικίνδυνος -για ποιους άλλους;- τις γυναίκες και την LGTBQ+ κοινότητα.
Ο κινηματογράφος Χίντι -που είναι ευρέως γνωστός ως Bollywood και αποτελεί μέρος μόνο της μεγαλύτερης βιομηχανίας ινδικού κινηματογράφου- κυριαρχεί στο ινδικό box office. Πέρυσι, για παράδειγμα, σημείωσε περί τα 1,36 δισεκατομμύρια δολάρια κέρδη. Κάθε χρόνο παράγει εκατοντάδες ταινίες και έχει αναρίθμητους Ινδούς -και όχι μόνο- θεατές παγκοσμίως.
Αυτά τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων παρακολουθούν -και πιθανώς επικροτούν- πρότυπα που ακόμη και το αντίπαλον δέος, το Hollywood, επιχειρεί, ενίοτε έστω, να αποδομήσει ή να παρουσιάσει με πιο στρογγυλεμένες γωνίες. Αυτά τα δισεκατομμύρια θεατών διασκεδάζουν βλέποντας ένα αδιαμφισβήτητα σεξιστικό σινεμά, όπου ο πρωταγωνιστής κάθε ταινίας είναι απαραιτήτως άνδρας που ανήκει στην ανώτερη κάστα, είναι μυώδης, επιβλητικός και αρέσκεται σε σεξιστικά «αστεία», τα οποία αποδέχεται στωικά η γυναίκα/ηρωίδα που παίζει πλάι του και είναι, απαραιτήτως, αδύνατη, όμορφη, φιλόξενη και ταπεινή, εκφράζει τη συγκατάθεσή της με χειρονομίες και όχι με λόγια, φοράει μοντέρνα ρούχα που αφήνουν γυμνά σημεία του σώματός της, ενώ, συχνά, ανήκει σε κατώτερη κάστα.
Το Σεξιστικό Bollywood…
Ο σεξισμός του Bollywood έχει βρεθεί στο στόχαστρο της κριτικής πολλές φορές. Πολλές ταινίες του κινηματογράφου Χίντι έχουν επικριθεί ως οπισθοδρομικές και έχουν κατηγορηθεί για προώθηση του μισογυνισμού. Ο βαθμός επιρροής των προτύπων που προβάλλει αυτού του είδους το σινεμά είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Ωστόσο, όπως λέει ο καθηγητής και επικεφαλής μιας μελέτης-ορόσημο για την εκπροσώπηση και τα στερεότυπα φύλου Lakshmi Lingam, «Στην Ινδία, όπου οι οικογένειες και τα σχολεία σπάνια διδάσκουν για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τη συναίνεση, όλες οι πεποιθήσεις μας επηρεάζονται από τα βιβλία και τον κινηματογράφο».
Άρα, τι θα έπρεπε να γίνει; Να απαγορευτεί αυτού του είδους το σινεμά, το οποίο -μην το παραβλέπουμε- αποφέρει δισεκατομμύρια; Να επιβάλλουμε στο πολυπληθές κοινό του να απορρίψει αυτό που τον διασκεδάζει; Μπορεί άραγε η επιδίωξη για έναν συμπεριληπτικό και έμφυλα ισότιμο κόσμο να χωρέσει αποκλεισμούς και εξαναγκασμούς; Υπάρχει λογοκρισία που να συνάδει με τη δημοκρατική πρακτική;
…Και η Διέξοδος!
Τα ερωτήματα είναι ρητορικά. Το πρόβλημα του σεξισμού, ωστόσο, παραμένει. Στην περίπτωση του Bollywood, τουλάχιστον, υπάρχει διέξοδος. Οι αντι-Bollywood ταινίες. Ταινίες όπως η υπέροχη «Όλα Όσα Φανταζόμαστε ως Φως» της Payal Kapadia, ή η «Αστυφύλακας Σαντός» της Sandhya Suri, ή η «Για Πάντα Κορίτσια» της Shuchi Talati. Ταινίες που ασχολούνται με την αληθινή υπόσταση της γυναίκας, που καταγράφουν το οδοιπορικό της γυναικείας χειραφέτησης, που βάζουν σε πρώτο πλάνο μια γυναίκα Dalit (από την κατώτερη κάστα της ινδικής κοινωνίας), γυναίκες που σχετίζονται ερωτικά με αλλόθρησκους. Ταινίες που, αν και για την ώρα τουλάχιστον, κάνουν εισιτήρια κυρίως στην Ευρώπη, ανοίγουν μια μικρή χαραμάδα στη φωτεινή πλευρά της κινηματογραφικής αλλά και της πραγματικής ζωής στην Ινδία – και στον κόσμο ολόκληρο.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Υγιείς Αφετηρίες, Ελπιδοφόρο Μέλλον, Απογοητευτικό Παρόν
