Περπατάς στην Παλιά Πόλη της Ξάνθης και βλέπεις ανθρώπους, σκηνές και χρώματα που σε κάνουν να νιώθεις πως βρίσκεσαι σε μιαν άλλη χώρα. Τριγυρνάς ανάμεσα σε μαγαζιά και παλιά αρχοντικά και νιώθεις την ιστορία της να σε διαπερνά.
Η Ξάνθη είναι σχετικά νεότερη πόλη, με παρελθόν που δεν αποκαλύπτεται εύκολα. Χρειάζεται να το ψάξεις ή να σου το αφηγηθούν: να μάθεις για τους Αρμένιους, τους Εβραίους, τους Γάλλους, τους Οθωμανούς, τους Πόντιους, τους Σαρακατσάνους, τους Κρήτες, τους Καππαδόκες. Για δεκαετίες, η ανθρωπογεωγραφία της άλλαζε συνεχώς – μια ζωντανή ιστορία, αποτυπωμένη σε αρχεία και ξεθωριασμένες φωτογραφίες.
Οι πληγές από τις δύο βουλγαρικές κατοχές άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους. Κι όμως, μέσα από αυτές αναδύεται και μια άλλη εικόνα: η εποχή της ευημερίας από το εμπόριο του καπνού. Εκείνος ο κοσμοπολιτισμός, η αίγλη μιας άλλης εποχής, ζωντανεύει σήμερα στο Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο, που στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό αρχοντικό στην καρδιά της Παλιάς Πόλης. Εκεί συγκεντρώνεται η κληρονομιά του Πασχάλη Ξανθόπουλου, ενός Ξανθιώτη που με ασίγαστο πάθος για τον πολιτισμό και την ανάδειξη της ιστορίας της πόλης έχει προσφέρει πολλά.
Τα καλντερίμια και τα αρχοντικά σε αυτό το κομμάτι της πόλης μοιάζουν με σκηνικό θεάτρου. Από τη μία πλευρά, το ποτάμι λειτουργεί σαν φυσικό σύνορο, σαν γραμμή που χωρίζει αλλά και ενώνει την παλιά με τη σύγχρονη Ξάνθη.
Αν θέλετε να βιώσετε την πόλη στις πιο ζωντανές της στιγμές, έχετε δύο μοναδικές ευκαιρίες: στο ξακουστό καρναβάλι και στις Γιορτές της Παλιάς Πόλης. Όμως, η Ξάνθη είναι προορισμός για όλο τον χρόνο.
Με πλούσια γαστρονομία, μαγαζιά για όλα τα γούστα και διαλεχτά τοπικά προϊόντα, έχει όλα όσα χρειάζεται για να σε κερδίσει. Μα πάνω απ’ όλα, αυτό που την κάνει ακαταμάχητη είναι οι άνθρωποί της: φιλόξενοι και αυθεντικοί, κουβαλούν στο DNA τους τη σύγχρονη ιστορία των τελευταίων δύο αιώνων – μια ιστορία που συνεχίζει να γράφεται κάθε μέρα.
Στις Όχθες του Νέστου
Κοντά στην πόλη, στα 13 χιλιόμετρα, βρίσκεται το χωριό Τοξότες. Από εκεί ξεκινά ένα πετρόχτιστο παραποτάμιο μονοπάτι που οδηγεί –όσους έχουν διάθεση για περπάτημα– στη Σταυρούπολη. Είναι μια εμπειρία μοναδική. Βαδίζοντας ακούς τον κυματισμό του Νέστου να σε συνοδεύει κι έχεις την αίσθηση πως, κάποια στιγμή, θα ξεπροβάλει και το τρένο, εκείνο που κάποτε διέσχιζε τις στοές που τώρα στέκουν μόνο ως αξιομνημόνευτο τοπίο για τα κλικ της φωτογραφικής μηχανής. Ήταν μία από τις ωραιότερες διαδρομές με τρένο στην Ευρώπη. Αλλά η διαδρομή, ακόμα κι έτσι, εξακολουθεί να μαγεύει.
Γίνονται πολλές υπαίθριες δραστηριότητες στις όχθες του Νέστου, αλλά και μέσα στο ποτάμι. Τους ζεστούς μήνες γεμίζει με κολυμβητές – δυστυχώς, και με σκουπίδια, αφήνοντάς μας με την απορία πως γίνεται να μη σέβεσαι αυτόν τον παράδεισο.
Στον διπλανό οικισμό Γαλάνη, υπάρχει η Καντίνα, όπου θα βρείτε όλα όσα θα χρειαστείτε για ένα πικ νικ ή για να περάσετε χρόνο μετά τις βόλτες και τις βουτιές.
Δύο Γαστρονομικές Στάσεις
Ο Παπαπαρασκευάς δεν είναι απλώς ένα ζαχαροπλαστείο, είναι προορισμός. Κι είναι σχεδόν αδύνατον να φύγεις χωρίς να γεμίσεις μια βαλίτσα με κουτιά: κουραμπιέδες που λιώνουν στο στόμα, πουράκια αλλιώτικα από όσα έχεις δοκιμάσει, καριόκες σταθερής ποιότητας και απαράμιλλης γεύσης, σαραγλί και τσουρέκι που μοσχοβολάει βούτυρο.
Στο εργαστήριο, βλέποντας τους πάνω από 30 εργαζόμενους να δουλεύουν με προσήλωση, καταλαβαίνεις αμέσως τι κάνει τη διαφορά στα πεντανόστιμα γλυκά: η αγάπη για το προϊόν, η επιμονή στην εξαιρετική πρώτη ύλη και η πίστη στην παράδοση. Χρησιμοποιούν δικό τους βούτυρο, που «ακούγεται» κυριολεκτικά στο στόμα, δική τους σοκολάτα και συνταγές που κρατούν εδώ και δεκαετίες.
Πριν από τα Χριστούγεννα, παράγουν κυριολεκτικά τόνους από κουραμπιέδες, καριόκες και τσουρέκια, τα οποία ταξιδεύουν παντού. Η ζήτηση, ωστόσο, κρατά όλο τον χρόνο και όποιος δοκιμάσει τα γλυκά του γίνεται φανατικός οπαδός τους.
Δεύτερη στάση, τα Αλλαντικά Απόστολος Παπαδόπουλος. Σε έναν τόπο με τόσο πλούσιες πολιτισμικές επιρροές, η διατροφή δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο εκπρόσωπο. Τα κρέατά τους είναι πασίγνωστα σε όλη την περιφέρεια, ενώ τα συσκευασμένα αλλαντικά τους βρίσκονται σε βιτρίνες καλών κρεοπωλείων ανά την Ελλάδα. Η οικογένεια πίσω από την επιχείρηση κυριολεκτικά ζει για αυτό που κάνει: έξι πρώτα ξαδέλφια –πέντε Απόστολοι και ένας Θωμάς– έχουν μοιράσει ρόλους, συνεργάζονται αρμονικά και έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα μοντέλο οικογενειακής επιχείρησης που πραγματικά λειτουργεί. Η θετική ενέργεια που αποπνέουν είναι τόσο ισχυρή, που αναρωτιέσαι μήπως μπορούν να τη συσκευάσουν και αυτή ως «συνταγή» και να τη μοιραστούν με άλλες επιχειρήσεις.
Θα βρείτε τα αλλαντικά τους σχεδόν σε όλα τα μαγαζιά εστίασης του νομού – η έντονη αλληλοστήριξη μεταξύ των επαγγελματιών της περιοχής πραγματικά εντυπωσιάζει. Ο παστουρμάς τους, για παράδειγμα, έχει γίνει πηγή έμπνευσης για τους chef, που τον ενσωματώνουν και σε πιάτα εκτός της παραδοσιακής γαστρονομικής κουλτούρας, ενώ τα λουκάνικά τους έχουν ποιοτικά χαρακτηριστικά που δεν συναντάς συχνά.
Αξίζει να επισκεφθείτε και το κρεοπωλείο τους στη Δημοτική Αγορά. Ο χώρος δείχνει ταλαιπωρημένος και παραμελημένος, όμως είναι ζωντανός: γεμάτος κίνηση, ανθρώπους, μυρωδιές και στιγμές. Εκεί, το κατάστημα Παπαδόπουλου έχει «τα πάντα» – και πολλά από αυτά αντέχουν και το ταξίδι, γι’ αυτό δεν είναι λίγοι εκείνοι που τα παίρνουν μαζί τους όταν φεύγουν – ένα μικρό κομμάτι Ξάνθης στη βαλίτσα τους.
Με Όχημα την Τέχνη
Ο Τριαντάφυλλος Βαΐτσης είναι ένας καλλιτέχνης που παίζει με το φως – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Με υλικά που δεν θα περίμενε κανείς, δημιουργεί γλυπτά που, όταν φωτιστούν σωστά, μεταμορφώνονται σε εικόνες γεμάτες νοήματα και συμβολισμούς. Χρησιμοποιεί την τέχνη ως μέσο για να εκφράσει σκέψεις, ανησυχίες και αξίες, να μιλήσει για έννοιες όπως η ενσυναίσθηση, η διορατικότητα, η αγάπη και η μοιρασιά. Και το κάνει με μοναδικό, ευρηματικό τρόπο.
Ένας Λαρισαίος που κατάφερε, με την καινοτόμα δουλειά του, να κάνει το εργαστήριό του τοπόσημο στην Ξάνθη, με επισκέπτες απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένα εξωτερικό γλυπτό του, ήδη έτοιμο, περιμένει απλώς να βρει τον χώρο του. Πολλές πόλεις το διεκδικούν – κι όχι άδικα. Ένα έργο που θα γίνει η χαρά του ινσταγκράμερ, μα και αφορμή για βαθύτερη σύνδεση με την τέχνη και το μήνυμά της.
«Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη στην Ξάνθη…»
Στο σπίτι του Μάνου Χατζηδάκι, ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο σήμερα, στολίδι μεγάλης αξίας για τη Ξάνθη, γίνονται επίσης πολλά – εκθέσεις, μουσικές εκδηλώσεις, ξεναγήσεις. Ένας ακόμη πόλος έλξης για επισκέπτες που έχουν τη διάθεση να δουν κάτι που να παραπέμπει στην αισθητική κουλτούρα και την αύρα του μεγάλου Έλληνα συνθέτη. Σε αυτό συνδράμει και ο Πασχάλης Ξανθόπουλος, διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής της Κομοτηνής.
Μια Πόλη σε Κίνηση
Η Ξάνθη κρύβει εκπλήξεις που μας θύμισαν Άμστερνταμ ή Βερολίνο. Μαγαζιά με ιδιαίτερη αισθητική, urban προσέγγιση και έξυπνη αξιοποίηση χώρων που παλιότερα είχαν εντελώς διαφορετική χρήση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Μπαχάμες, χώρος-τοπόσημο της νέας αστικής ταυτότητας της πόλης. Σε μια μεγάλη πλατεία με είσοδο από δύο διαφορετικούς δρόμους, έχει διαμορφωθεί ένας πολυλειτουργικός χώρος. Το πρωί βρίσκεις καταφύγιο για καφέ, το μεσημέρι μπορείς να δουλέψεις χαλαρά με ένα σνακ στο πλάι, το απόγευμα να απολαύσεις ένα ποτήρι κρασί και το βράδυ να επιστρέψεις για ποτό – αλλάζοντας απλώς σημείο μέσα στον ίδιο χώρο.
Η Ξάνθη έχει και «παραλία» — χωρίς θάλασσα, μα γεμάτη ζωή. Μια περιοχή γεμάτη μαγαζιά, που κάποιες ώρες και μέρες σφύζει από κόσμο και ενέργεια. Και φυσικά, υπάρχουν κι εκείνες οι μικρές «τρύπες» στα στενά: καλά κρυμμένα μυστικά που, αν τα ανακαλύψεις, μπορεί να γίνουν το αγαπημένο σου στέκι.
Δεν λείπουν, βέβαια, και τα φοιτητομάγαζα –πολλά και διαφορετικά– που στεγάζουν όνειρα για μια ζωή χαλαρή, διασκεδαστική, γεμάτη παρέες και εμπειρίες – τουλάχιστον όσο δεν υπάρχει εξεταστική! Οι χιλιάδες φοιτητές της πόλης γεμίζουν κάθε γωνιά με ζωντάνια, αλλά δεν είναι μόνοι: έρχονται και από τις γειτονικές πόλεις για να ενισχύσουν την κίνηση και να μεγαλώσουν τις δεξαμένες άντλησης… πιθανού φλερτ.
Σε τέτοιες πόλεις, κάτι εφαρμογές γνωριμιών δεν έχουν μεγάλη τύχη. Εδώ, οι γνωριμίες γίνονται από κοντά. Στο μπαρ, στο τραπέζι δίπλα, στο τυχαίο βλέμμα. Υπάρχουν πιο αυθεντικές και σίγουρες λύσεις.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Νάουσα: Ο Τόπος Πίσω από Ένα Ποτήρι Ξινόμαυρο
