Mε την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, τα WhatsApp groups των γονιών πήραν φωτιά με την πρωτοβουλία της Αλεξάνδρας Σιγάλα και το perimenoume.gr. Η Αλεξάνδρα, όπως κι εγώ, έχουμε παιδιά σε ηλικίες δημοτικού και ένα από τα ερωτήματα που μας απασχολούν έντονα, ειδικά όσο πλησιάζουν στις μεγαλύτερες τάξεις, είναι ποια θα ήταν η σωστή ηλικία για να αποκτήσει ένα παιδί δικό του κινητό τηλέφωνο/smartphone.
Το δίλημμα είναι μεγάλο, καθώς από τη μια πλευρά ανησυχούμε ότι με το να αποκτήσουν κινητό τα παιδιά μας στερούνται την ανεμελιά του «ελεύθερου» παιχνιδιού και από την άλλη διστάζουμε να απομονώσουμε το παιδί μας από το κοινωνικό σύνολο.
Tο «Περιμένουμε ως το Γυμνάσιο» απευθύνεται σε γονείς που θα προτιμούσαν να μη δώσουν πρόσβαση σε smartphones/social media στα παιδιά τους, αλλά διστάζουν: ανησυχούν ότι τα παιδιά τους θα αποκλειστούν κοινωνικά, αφού θα είναι «τα μόνα» που δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στην online κοινωνική ζωή του σχολείου.
Στόχος του «Περιμένουμε ως το Γυμνάσιο» είναι να ενημερώσει τους γονείς για τις επιστημονικές έρευνες που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και να τους ενισχύσει στην προσπάθειά τους να φτιάξουν για τα παιδιά τους μια παιδική ηλικία που δεν θα είναι βασισμένη στις οθόνες, αλλά θα τους δίνει τα ερεθίσματα που χρειάζονται για να μεγαλώσουν σωστά, δηλαδή να έχουν ποιοτικό χρόνο με φίλους και οικογένεια, για άθληση και για χόμπι.
Υπογράφοντας, λοιπόν, στην ειδική πλατφόρμα, κάθε γονέας δεσμεύεται να μη δώσει στο παιδί του smartphone μέχρι το γυμνάσιο (ιδανικά, ως το λύκειο) εφόσον τουλάχιστον το 30% των οικογενειών της τάξης του παιδιού αυτού δεσμευτεί το ίδιο. Για παράδειγμα, αν η Γ′ Δημοτικού ενός σχολείου έχει 100 μαθητές, από τη στιγμή που τουλάχιστον 30 οικογένειες δεσμευτούν να περιμένουν, η δέσμευση αυτή είναι εν ισχύ για όλη την τάξη. Οι γονείς που έχουν υπογράψει θα λάβουν mail όταν η δέσμευση ενεργοποιηθεί και, εφόσον το επιθυμούν, θα τους δοθεί η δυνατότητα να ανταλλάξουν στοιχεία επικοινωνίας μεταξύ τους.
Η εκστρατεία ενημέρωσης «Περιμένουμε ως το Γυμνάσιο» αποσκοπεί στο να κανονικοποιήσει μια παιδική ηλικία χωρίς smartphones και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Να είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να ζουν ελεύθερα από smartphones, κάθε παιδί να γνωρίζει άλλα παιδιά χωρίς smartphones και κάθε γονέας να γνωρίζει άλλους γονείς που μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες για τα smartphones. Επιδιώκει να ενεργοποιήσει ανήσυχους γονείς σε όσα περισσότερα σχολεία γίνεται, γνωρίζοντας ότι η κοινωνική αλλαγή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με τη συνεργασία πολλών μαζί.
Η Αλεξάνδρα Σιγάλα είναι ψυχοθεραπεύτρια και σύμβουλος ζευγαριού. Έχει εργαστεί ως στέλεχος ιδιωτικών επιχειρήσεων και από το 2021 διατηρεί το γραφείο της ως ψυχοθεραπεύτρια στη Φιλοθέη. Eπικοινωνήσαμε μαζί της και μας απάντησε στα ερωτήματά μας σχετικά με τη νέα πλατφόρμα perimenoume.gr, αλλά και τους προβληματισμούς των γονέων για τη χρήση smartphones και social media.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του perimenoume.gr;
Η ιδέα του perimenoume.gr γεννήθηκε από προσωπικές ανησυχίες (είμαι μητέρα δύο παιδιών 9 και 7 ετών). Παρακολουθώ εδώ και χρόνια τη δουλειά του Jonathan Haidt, ο οποίος έχει εντοπίσει ότι από το 2012 που επιτράπηκε η είσοδος των παιδιών στα social media ξεκίνησε αυτό που περιγράφει ως «mental health epidemic» στα παιδιά και στους εφήβους, με δραματική αύξηση των ψυχολογικών προβλημάτων σε αυτές τις ηλικίες, κυρίως άγχος και κατάθλιψη. Παράλληλα, ως ψυχοθεραπεύτρια, βλέπω από πρώτο χέρι στην πράξη αυτά που περιγράφει ο Haidt: περιστατικά με εφήβους, νέους κάτω των 30 και γονείς εφήβων που αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της υπερβολικής και πρόωρης έκθεσης στα social media.
Ως γονείς, προβληματιζόμαστε έντονα για το πώς θα χειριστούμε το θέμα, γιατί, ενώ μας είναι ξεκάθαρο ότι οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι από τα οφέλη, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι δύσκολο για τα παιδιά το να είναι κοινωνικά αποκλεισμένα από την online ζωή των συμμαθητών τους – ο μόνος τρόπος είναι να δράσουμε ομαδικά και συντονισμένα. Έτσι έχουν κάνει και άλλοι γονείς ανά τον κόσμο: αυτή τη στιγμή τρέχουν παρόμοιες πρωτοβουλίες σε πολλές χώρες, με πιο γνωστές το WaitUntilthe8th στις ΗΠΑ και το DelaySmartphones στο ΗΒ, που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για το perimenoume.gr.
Είναι πολλοί οι γονείς που βρίσκονται αντιμέτωποι με το δίλημμα αν και πότε είναι «σωστό» να αποκτήσουν τα παιδιά τους δικό τους κινητό τηλέφωνο. Υπάρχει τελικά ο κατάλληλος χρόνος;
Η κατάλληλη ηλικία για να αποκτήσει ένα παιδί το δικό του κινητό εξαρτάται από την ψυχική και συναισθηματική του ωριμότητα. Ο εγκέφαλος των παιδιών και των εφήβων συνεχίζει να αναπτύσσεται έως και την ηλικία των 25 ετών και η πρώιμη έκθεση στην τεχνολογία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά αυτή τη διαδικασία. Τα smartphone προσφέρουν αμέτρητες δυνατότητες, αλλά και προκλήσεις: οι διαδικτυακοί κίνδυνοι, το διαδικτυακό bullying και ο εθισμός είναι μόνο μερικά παραδείγματα.
Γι’ αυτό οι ειδικοί συστήνουν να περιμένουμε έως την ηλικία του λυκείου, όταν τα παιδιά είναι πιο έτοιμα να διαχειριστούν αυτούς τους κινδύνους. Πριν από αυτή την ηλικία, η υπερβολική έκθεση μπορεί να περιορίσει την ικανότητά τους να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και να συμμετέχουν σε δημιουργικές και σωματικές δραστηριότητες που προάγουν την ανάπτυξή τους. Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε τα χρόνια του δημοτικού, δεσμευόμενοι ως το γυμνάσιο, και στη συνέχεια να δούμε αν μπορούμε να περιμένουμε και ως το λύκειο. Η δική μου άποψη είναι: όσο αργότερα τόσο καλύτερα.
Οι γονείς μπορεί να αποφασίσουν ότι δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα, όμως είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν την έντονη αντίδραση του παιδιού. Ποια θεωρείς κατάλληλα επιχειρήματα ώστε να το καταλάβουν και να μη νιώσουν αποκομμένοι από τον περίγυρό τους;
Είναι φυσικό τα παιδιά μας να διαμαρτύρονται όταν νιώθουν ότι τους στερούμε κάτι στο οποίο συμμετέχουν πολλοί συμμαθητές τους. Είναι κρίσιμο να κάνουμε μια ειλικρινή και ανοιχτή συζήτηση μαζί τους, εξηγώντας τους κινδύνους των smartphone και των social media και εστιάζοντας στα οφέλη του να περιμένουμε πριν τους δοθεί πρόσβαση σε αυτά. Το βασικό επιχείρημα είναι ότι, ως γονείς, ο ρόλος μας είναι να τα προστατεύουμε από τα πράγματα που θεωρούμε ότι είναι επικίνδυνα για αυτά.
Στον φυσικό κόσμο έχουμε συμφωνήσει, ως κοινωνία, ότι κάποια μέρη δεν επιτρέπονται στα παιδιά, ότι είναι μέρη ακατάλληλα για ανηλίκους. Στον ψηφιακό κόσμο, μέσω των smartphone, αποκτούν στην πράξη πρόσβαση σε οποιοδήποτε τέτοιο μέρος, 24 ώρες το 24ωρο, χωρίς την επίβλεψη των γονιών τους. Συγκεκριμένα για τα social media, γνωρίζουμε πια τις καταστροφικές συνέπειες που έχουν στην ψυχολογία των παιδιών, καθώς προάγουν την κοινωνική σύγκριση και προβάλλουν ψευδή πρότυπα, φτιαγμένα για να πάρουν καρδούλες και likes.
Η αξία πρωτοβουλιών όπως το perimenoume.gr είναι πως μπορούμε να τους τονίσουμε ότι δεν είναι «τα μόνα παιδιά» που δεν έχουν πρόσβαση, αλλά ότι υπάρχουν πολλοί γονείς που κάνουν την ίδια επιλογή, με το ίδιο σκεπτικό.
Μήπως τελικά έχουμε χάσει το παιχνίδι, αφού η πλειονότητα των γονιών επιτρέπει στα παιδιά της να έχουν πρόσβαση σε κάποιο τάμπλετ ή κινητό αρκετή ώρα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες;
Η πραγματικότητα είναι ότι η τεχνολογία έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής μας ζωής, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν τα παιδιά έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Παρόλο που μπορεί να φαίνεται ότι έχουμε χάσει το παιχνίδι, μπορούμε να αναστρέψουμε την κατάσταση. Το κλειδί είναι η ισορροπία: τα παιδιά χρειάζονται καθοδήγηση και δομή στη χρήση της τεχνολογίας.
Αντί να καταργήσουμε εντελώς τις οθόνες, μπορούμε να περιορίσουμε τον χρόνο που περνούν μπροστά τους, να τα κατευθύνουμε προς εκπαιδευτικές εφαρμογές και να τα ενθαρρύνουμε να εμπλακούν σε άλλες δραστηριότητες που προάγουν την ανάπτυξή τους, όπως ο αθλητισμός, η δημιουργικότητα, η διά ζώσης αλληλεπίδραση και το ελεύθερο παιχνίδι με φίλους. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και με σαφείς κανόνες, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν υγιή σχέση με την τεχνολογία.
Υπάρχει και η άποψη ότι ένα κινητό και η πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσα από αυτό μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο σε ένα παιδί. Από την άλλη, πολλοί γονείς δεν θέλουν να απομονώσουν τα παιδιά τους από την έξυπνη τεχνολογία, ενώ παράλληλα νιώθουν και μεγαλύτερη ασφάλεια αν το παιδί τους κυκλοφορεί πάντα με το κινητό τηλέφωνο. Ποια είναι η άποψή σου;
Για τους γονείς που θέλουν το παιδί τους να κυκλοφορεί πάντα με κινητό τηλέφωνο υπάρχει και η λύση των απλών κινητών (όχι smartphones), που είναι πολύ πιο περιορισμένα σε λειτουργίες και αποσπούν λιγότερο την προσοχή των παιδιών. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο, όταν είναι ελεγχόμενη και περιορισμένη, μπορεί πράγματι να επιφέρει εκπαιδευτικά οφέλη, ωστόσο είναι διαφορετικό να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο π.χ. στον οικογενειακό υπολογιστή που βρίσκεται σε κάποιο κοινόχρηστο μέρος του σπιτιού και διαφορετικό π.χ. να ξενυχτούν μόνα τους στο δωμάτιό τους με το smartphone τους.
Έχει ανοίξει μια τεράστια συζήτηση γύρω από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, μοιάζει το perimenoume.gr να έφτασε την κατάλληλη στιγμή, ώστε οι γονείς να αποκτήσουν και μεγαλύτερη σιγουριά λειτουργώντας ομαδικά. Ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις;
Με έχει εκπλήξει ευχάριστα το πώς έχει αγκαλιάσει ο κόσμος το perimenoume.gr! Στην πρώτη εβδομάδα «πιάσαμε» τον στόχο του 30% στις περισσότερες τάξεις των σχολείων όπου κυκλοφόρησε, και δεχτήκαμε πολλά αιτήματα και από άλλα σχολεία που θέλουν επίσης να συμμετέχουν. Δέχομαι καθημερινά πολλά email από γονείς που μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες και χαίρονται που υπάρχει πια μία πλατφόρμα που τους βοηθάει να συντονιστούν και να μη νιώθουν μόνοι σε αυτήν την προσπάθεια.
Θα είναι χαρά μας όποιος γονιός ενδιαφέρεται να φέρει την πρωτοβουλία σε σχολεία που δεν περιλαμβάνονται ήδη, να μας στείλει email στο perimenoume@gmail.com.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Που Πάνε Μικροί και Μεγάλοι τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα
Ο Jerry Seinfeld ή η Ανεκτίμητη Αξία της Low Stakes Διασκέδασης
