Δεν είμαι αντικειμενικός. Δεν θα μπορούσα να είμαι αντικειμενικός. Ήταν σχεδόν πριν από 12 χρόνια όταν, με πρόταση του Σπύρου Ριζόπουλου, με δέχτηκε η τότε Υφυπουργός Τουρισμού στο γραφείο της για να εξερευνήσουμε το ενδεχόμενο να ενταχθώ στην ομάδα της. Δεν είμαι και δεν ήμουν πολιτικό στέλεχος. Απόψεις είχα και έχω, αλλά η πρόταση μού έγινε χάρη στην ιδιότητά μου ως στελέχους της αγοράς. Κομματικός, όμως, δεν έγινα ποτέ. Δεν το μετανιώνω.
Όπως δεν μετανιώνω για το ότι ήμουν μέλος εκείνης της ηρωικής ομάδας με προϊστάμενο και εμψυχωτή τον καθηγητή Διονύση Πάνο, ο οποίος, με την αγάπη του, τη γνώση του και τη διάθεση για προσφορά, μας έδωσε τη δυνατότητα να τα βάλουμε με θεριά και να νικήσουμε.
Σήμερα, η Άντζελα Γκερέκου είναι Πρόεδρος του ΕΟΤ, μια δυναμική γυναίκα που δεν «μάσησε» από το bullying που δέχτηκε για την αψεγάδιαστη ομορφιά της, αλλά κυρίως για την ωραία ψυχή της.
Ως υφυπουργός, πριν από 10 και πλέον χρόνια μιλούσατε για την έννοια του sustainable tourism. Tώρα το ανακάλυψαν όλοι. Και σίγουρα αποτελεί επιταγή. Πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε στην Ελλάδα;
Είναι αλήθεια, χρόνια τώρα πιστεύω και υποστηρίζω, πως και για τον τουρισμό, όπως συνολικά στην οικονομία της φιλοξενίας, ο δρόμος προς τη βιωσιμότητα είναι μονόδρομος. Τώρα βέβαια, η αειφόρος ανάπτυξη είναι το μεγάλο διακύβευμα σε όλη τη διεθνή κοινότητα, με δεδομένη την επέλαση της κλιματικής αλλαγής.
Στο επίκεντρο της Διάσκεψης της Γλασκώβης ήταν οι κρίσιμοι μετασχηματισμοί που υπολογίζεται ότι θα έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στην προσπάθεια ανάσχεσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη: Ενέργεια, Παραγωγή Τροφίμων, Αστική Ανθεκτικότητα/Βιώσιμες Μετακινήσεις. Οι τομείς αυτοί συγκεντρώνουν εντυπωσιακή επιχειρηματική καινοτομία, αλλά και στήριξη από το καταναλωτικό κοινό, που αντιλαμβάνεται άμεσα τις αλλαγές στην καθημερινότητά του. Αποτελούν εξαιρετική ευκαιρία για επενδύσεις σε νέα επιχειρηματικότητα αλλά και για μετασχηματισμούς στην υφισταμένη, και ειδικά στον τομέα της οικονομίας της φιλοξενίας.
Με βάση αυτό το πλαίσιο αρχών, τα 2,5 τελευταία χρόνια το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης στην πατρίδα μας επανασχεδιάζεται με βάση τις αρχές της αειφορίας. Ο πρωθυπουργός, η ελληνική κυβέρνηση, το Υπουργείο Τουρισμού, ο ΕΟΤ και εγώ προσωπικά είμαστε αποφασισμένοι για την αναγέννηση της ελληνικής φιλοξενίας, με σεβασμό στις αρχές της βιωσιμότητας, της κοινωνικής συνοχής και της ισόρροπης εδαφικά ανάπτυξης.
Kαι για τον τουρισμό, όπως συνολικά στην οικονομία της φιλοξενίας, ο δρόμος προς τη βιωσιμότητα είναι μονόδρομος.
Αυτή τη στιγμή, πέρα από τις κυβερνητικές αποφάσεις, το πιο σημαντικό είναι ότι και ο κόσμος του τουρισμού κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Το επιχειρείν με αειφόρο πρόσημο είναι, βλέπετε, και έξυπνο επιχειρείν. Όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι η επιτυχής ανάκαμψη του κλάδου απαιτεί νέα αφηγήματα και επιχειρηματικές πρακτικές, καθώς και επενδύσεις που ενθαρρύνουν πλήρη αλλαγή αλλά και νέους κανόνες. Αυτό ζητά ο σύγχρονος, ευαισθητοποιημένος επισκέπτης, αλλά και ο επενδυτής στον κλάδο μας, και με πιο ESG friendly πολιτικές. Αυτό απαιτεί και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης προκειμένου να προχωρήσει σε χρηματοδοτήσεις.
Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στην Ελλάδα γίνεται πράξη, γιατί όλα τα έργα υποδομών στη χώρα, που αγγίζουν αναπόφευκτα και τον τουρισμό, αλλά και όλες οι νέες τουριστικές επενδύσεις οφείλουν να τηρούν τις αρχές της βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης.
H βιωσιμότητα αφορά μόνο το περιβάλλον;
Όχι, η βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο την προστασία του περιβάλλοντος, συχνά υπάρχει παρεξήγηση γύρω από αυτό θέμα. Συμπορεύεται με την κοινωνική συνοχή και την ισόρροπη εδαφικά ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα δηλαδή των τοπικών κοινωνιών και οικονομιών και τη διατήρηση του αυθεντικού χαρακτήρα τους.
Σε αυτή την κατεύθυνση, εσείς γνωρίζετε την πάγια πεποίθησή μου ότι η οικονομία της φιλοξενίας οφείλει να είναι αλληλένδετη με την πρωτογενή παραγωγή. Η ελληνική μεσογειακή διατροφή και τα αυθεντικά, ποιοτικά ελληνικά προϊόντα πρέπει να βρίσκονται σε όλα τα στάδια της ταξιδιωτικής εμπειρίας του επισκέπτη. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Υπουργείο Τουρισμού και ο ΕΟΤ είμαστε σε στενή συνεργασία προς αυτή την κατεύθυνση.
Η σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου ευνοεί ιδιαίτερα θεματικές τουριστικές μορφές ήπιας έντασης.
Γνωρίζετε την αγάπη μου για τον πολιτισμό και την πίστη μου πως στην Ελλάδα τουρισμός και πολιτισμός πρέπει να πορεύονται χέρι χέρι. Η σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου ευνοεί ιδιαίτερα θεματικές τουριστικές μορφές ήπιας έντασης. Παράλληλα, διατηρούν ζωντανή την αυθεντική φυσιογνωμία ενός τόπου και βεβαίως ενισχύουν την τοπική κοινωνία και τις βιώσιμες προοπτικές της.
Μια άλλη στρατηγική που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή στη χώρα, με στόχο τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, είναι ο καταμερισμός των τουριστικών ροών στον χώρο και στον χρόνο. Με αυτό τον τρόπο, στοχεύουμε στην ισόρροπη, εδαφικά, τουριστική ανάπτυξη όλων των περιοχών της Ελλάδας και στη βιώσιμη λειτουργία των επιχειρήσεων κάθε εποχή του χρόνου.
Εδώ θα μιλήσω με την ιδιότητά μου ως Προέδρου του ΕΟΤ και θα σας πω πως αυτά τα 2,5 χρόνια η επικοινωνιακή μας στρατηγική εστιάζεται μεταξύ άλλων:
- στην προβολή και προώθηση νέων, λιγότερο προβεβλημένων, πιο παρθένων και εξίσου πανέμορφων ελληνικών προορισμών, και
- στην προώθηση της χώρας ως προορισμού αυθεντικών βιωματικών εμπειριών όλο τον χρόνο.
Φέτος, η καμπάνια χειμερινού τουρισμού της χώρας γίνεται πράξη. Ένα σχέδιο που έχουμε δρομολογήσει στον ΕΟΤ και η δυναμική συνδρομή του υπουργού, Βασίλη Κικίλια, το κάνει πλέον πράξη.
Μια άλλη στρατηγική που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή στη χώρα, με στόχο τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, είναι ο καταμερισμός των τουριστικών ροών στον χώρο και στον χρόνο.
Μπορεί ο τουρισμός και να αναπτύσσεται και να μην έχει αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα;
Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τον παγκόσμιο τουρισμό στις μέρες μας. Για τον λόγο αυτό, απαιτείται στρατηγική, μεθοδολογία, πολιτική και κοινωνική βούληση, ώστε να μετριαστεί η φθορά και η εκμετάλλευση στους φυσικούς πόρους και στα μνημεία μας.
Και για να μη μένουμε στα λόγια, πρέπει πλέον να γίνει εισαγωγή δεικτών μέτρησης της βιωσιμότητας και της αειφορίας στον τουρισμό;
Για να αποφύγουμε το αρνητικό αποτύπωμα του τουρισμού στο φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον, θα πρέπει να έχουμε κατά νου πως ο τουρισμός είναι ο κάθε τόπος ξεχωριστά, είναι οι θάλασσες, η διατροφή, η εμπειρία του τόπου, είναι οι εφοδιαστικές αλυσίδες, η χωροταξία και η φέρουσα ικανότητα κάθε τόπου, η διαχείριση αποβλήτων, η βιοποικιλότητα, η εποχικότητα, ο σεβασμός στη ζωή, στους κατοίκους και στον πολιτισμό. Γι’ αυτό, λοιπόν, είναι η ώρα να προσθέσουμε στις μετρήσεις των αποτελεσμάτων και άλλους δείκτες που θα μετράνε τις επιπτώσεις και με ποιο τρόπο διορθώνουμε αυτές τις επιπτώσεις, για να κάνουμε τη διαφορά και να επαναπροσδιορίσουμε τι μας κάνει πραγματικά ανταγωνιστικούς.
Σε αυτή την κρίσιμη φάση, της πράσινης μετάβασης της ευρύτερης περιοχής, ο οινοτουρισμός, σε συνδυασμό με άλλες μορφές εναλλακτικού, ήπιου τουρισμού, μπορεί να απελευθερώσει απίστευτη «ενέργεια» προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Θα υπάρξει κάποιο νομικό πλαίσιο για όλα αυτά;
Στην ενσωμάτωση και εφαρμογή όλων των παραπάνω στόχων κινείται και το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή για τη δημιουργία των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού (DMOs).
Πρωταρχικός στόχος της πολιτείας και των συγκεκριμένων οργανισμών θα είναι πρώτα από όλα η δημιουργία χωροταξικού σχεδίου και η καταγραφή της φέρουσας ικανότητας κάθε προορισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι: oι μελέτες βιωσιμότητας για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, η δημιουργία παρατηρητηρίων αειφορίας, όπως το διεθνές Κέντρο Έρευνας και Παρακολούθησης για τον Παράκτιο και τον Θαλάσσιο Τουρισμό του ΠΟΤ, που θα εδρεύει στην Ελλάδα, η ελληνική πρωτοβουλία για νησιά GR-eco και το παράδειγμα της Χάλκης. Και φυσικά, δεν μπορώ να μην κάνω αναφορά στη μεγάλη πρόκληση, που δεν είναι άλλη από το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης της χώρας. Πρόσφατα παρευρέθηκα στο 2ο Συνέδριο Οινοτουρισμού, που πραγματοποιήθηκε από το υπουργείο και τον ΕΟΤ, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, στους φημισμένους αμπελώνες του Αμύνταιου.
Σε αυτή την κρίσιμη φάση, της πράσινης μετάβασης της ευρύτερης περιοχής, ο οινοτουρισμός, σε συνδυασμό με άλλες μορφές εναλλακτικού, ήπιου τουρισμού, μπορεί να απελευθερώσει απίστευτη «ενέργεια» προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Και φυσικά, αν μιλάμε για έναν τουρισμό με το λιγότερο δυνατό αρνητικό αποτύπωμα, απαραίτητος συντελεστής είναι και ο συνειδητοποιημένος επισκέπτης. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να συνεχίσει στις ράγες που χάραξε η καμπάνια του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, TRAVEL ENJOY RESPECT.
Ο κλάδος της κρουαζιέρας μπορεί να ξεδιπλώσει τη δυναμική του, να προσφέρει πολλαπλάσια έσοδα, ακολουθώντας όμως τις δρομολογημένες αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Πώς βλέπετε το μέλλον της κρουαζιέρας;
Η κρουαζιέρα αποτελεί μια εν δυνάμει σημαντικότατη πηγή ενίσχυσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος μα και μια εν δυνάμει πηγή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης των αντίστοιχων προορισμών. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η τήρηση των ισορροπιών. Ο κλάδος της κρουαζιέρας να ξεδιπλώσει τη δυναμική του, να προσφέρει πολλαπλάσια έσοδα, γιατί μπορεί, ακολουθώντας όμως τις δρομολογημένες αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η πολιτική και οι δράσεις των λιμένων κρουαζιέρας είναι σημαντικές σε αυτή την κατεύθυνση. Μιλάμε για την προσήλωση των επενδυτικών σχημάτων στην ανάδειξη πρακτικών και συνεργείων με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των λιμενικών δραστηριοτήτων, όσο και στην εφαρμογή ενός σχεδίου Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, επικεντρωμένου στις αρχές της ναυτιλιακής βιομηχανίας και με κύριο άξονα την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων σε θέματα προστασίας και διαφύλαξης του περιβάλλοντος.
Η Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, έγινε φέτος home port και συνολικά καταγράφηκε αύξηση 250% στα δρομολόγια κρουαζιέρας στη Βόρεια Ελλάδα. Παράλληλα, όμως, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αποτελεί και μέλος του δικτύου Green Award, δίνοντας έτσι τον τόνο για μια πράσινη μετάβαση στην οικονομία και της κρουαζιέρας.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι δράσεις των Οργανισμών Λιμένων Ηρακλείου και Κέρκυρας, για την ανάδειξη των αντίστοιχων σημείων σε θαλάσσιους συγκοινωνιακούς κόμβους και home port κρουαζιέρας με βιώσιμο πρόσημο.
Στην πορεία της χώρας προς το 2030, ο ελληνικός τουρισμός πρέπει και αυτός με τη σειρά του να πραγματοποιήσει τη δική του «πράσινη μετάβαση», όπως ολόκληρη η ελληνική οικονομία.
Ποιοι πρέπει να είναι οι άξονες του ελληνικού τουρισμού την επόμενη δεκαετία;
Στην πορεία της χώρας προς το 2030, ο ελληνικός τουρισμός πρέπει και αυτός με τη σειρά του να πραγματοποιήσει τη δική του «πράσινη μετάβαση», όπως ολόκληρη η ελληνική οικονομία. Με γνώμονα τις αρχές της αειφορίας, πρέπει να ενισχυθούν οι τουριστικές δράσεις ήπιας έντασης, που είναι φιλικές προς το φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον κάθε προορισμού. Κάθε κρίκος της τουριστικής αλυσίδας πρέπει να περάσει με επιτυχία στην επόμενη μέρα της ψηφιακής μετάβασης.
Με συνεχή ενημέρωση για τις διεθνείς τάσεις και εξελίξεις, ο ελληνικός τουρισμός πρέπει να αναδείξει ακόμη πιο δυνατά το τεράστιο portfolio αυθεντικών, εναλλακτικών εμπειριών που μπορεί να προσφέρει 365 μέρες τον χρόνο. Nα υιοθετήσει πρακτικές και να προσφέρει εμπειρίες slow travel, που επιτρέπουν στο ταξιδιώτη να μυηθεί στην τοπική κουλτούρα, να ζήσει σαν ντόπιος.
Ο σύγχρονος ταξιδιώτης αναζητά προορισμούς, όχι απλώς με οικολογικό αλλά με ηθικό πρόσημο πλέον. Οφείλουμε λοιπόν να αγκαλιάσουμε τα εθελοντικά κινήματα, τις εθελοντικές δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως αυτά εκφράζονται ιδανικά μέσα από μορφές τουρισμού όπως το TOURISM4ALL για τα ΑΜΕΑ.
Στα επόμενα χρόνια, η χώρα μας οφείλει από πρωταθλητής με ρεκόρ τουριστικών αφίξεων να γίνει συνώνυμο του ποιοτικού τουρισμού, να προσελκύσει πιο high end target group, ενισχύοντας έτσι συνολικά και τα έσοδα για την εθνική οικονομία. Η νέα εποχή για τον ελληνικό τουρισμό είναι ήδη εδώ. Εδώ λοιπόν και η μεγάλη πρόκληση να αναδείξουμε την Ελλάδα ως τον απόλυτα ποιοτικό διεθνή προορισμό για τα επόμενα χρόνια.
***
Η φλόγα στα μάτια της δεν έχει αλλάξει. Και ας έχουν συμβεί γεγονότα που της επέβαλαν συννεφιές. Συνεχίζει απτόητη. Με το ίδιο πάθος. Η Άντζελα Γκερέκου, η κυρία Γκερέκου, αποδεδειγμένα αποτελεί την ουσιαστική αποτύπωση ενός ανθρώπου ιδανικού για τον τομέα του τουρισμού.
Δείτε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Οι Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στον Τουρισμό
Οινικός Τουρισμός στο Ηράκλειο: Scalani Hills Boutari Winery and Residences
Anthony Grant: Ο Τουρισμός Είναι Παράγοντας Ειρήνης, Κατανόησης και Πολιτισμού
