Πριν από λίγες μέρες, συζητούσα με μία φίλη μαθηματικό. “Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές σου;”, τη ρώτησα. “Πελαγώνουν κάθε φορά που δεν καταφέρνουν να λύσουν ένα δύσκολο πρόβλημα. Απλά τα παρατούν, γιατί δεν μπορούν να διαχειριστούν την αποτυχία”. “Δεν μπορούν;”, αναρωτήθηκα, “ή δεν έχουν μάθει το πώς;”.
Οι ανησυχίες της φίλης μου με έβαλαν σε σκέψεις. Όλοι μας βιώνουμε αποτυχίες από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Μικρές ή μεγάλες. Είναι εκεί. Είναι αναπόφευκτες. Είναι καθοριστικές. Αλλά, πόσο σίγουροι είμαστε ότι έχουμε, πραγματικά, μάθει να τις διαχειριζόμαστε; Και γιατί έχω την αίσθηση ότι όσο μεγαλώνουμε, και κάθε εμπειρία μας περνάει μέσα από συνειδητά ή ασυνείδητα φίλτρα, η διαχείριση της αποτυχίας φαντάζει ακόμα πιο δύσκολη;
Σκέφτομαι το μωρό που μαθαίνει να περπατά. Τι θα γινόταν, άραγε, αν στην πρώτη, σίγουρα αποτυχημένη, προσπάθεια τα παρατούσε; Τι θα γινόταν αν ο γονιός δεν το ενθάρρυνε να συνεχίσει; Τι θα γινόταν αν σε κάθε λάθος βήμα του το μάλωνε γιατί δεν τα κατάφερε;
Σκέφτομαι, επίσης, ότι μεγαλώνοντας καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε ένα ρόλο, ως ενεργοί πολίτες, όπου δεν υπάρχει αρκετός χώρος για λάθη. Κοινωνικοποιούμαστε μαθαίνοντας να αποφεύγουμε την αποτυχία, γιατί θα μας κρίνουν αυστηρά. Η φράση “τι θα πει ο κόσμος;” βουίζει άνευ διακοπής στα αυτιά μας. Το εκπαιδευτικό σύστημα, τιμωρητικά, μας υπενθυμίζει ότι μονάχα οι άριστοι αξίζουν. Στο χώρο εργασίας επαινούνται μόνο όσοι αποφέρουν κέρδη – αλήθεια πότε ακούσατε, τελευταία, κάποιον να λαμβάνει μπόνους επειδή διαχειρίστηκε καλά μια επαγγελματική του αποτυχία; Πού κρύφτηκε, άραγε, ο “ενθαρρυντικός γονιός” στην ενήλικη ζωή μας;
Καλούμαστε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε κάτι αληθινό και αναπόφευκτο, δίχως να έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία. Δεν είναι δικό μας λάθος. Έτσι μεγαλώσαμε. Ο κόσμος μας έχει αφορίσει την αποτυχία. Γι’ αυτό κι εμείς έχουμε μάθει να τη μισούμε, ξεχνώντας, ωστόσο την ιδιαιτερότητά της: κάθε αποτυχία είναι μια μοναδική ευκαιρία μάθησης και εξέλιξης. Σίγουρα έχετε ακούσει τον αστικό μύθο ότι ο Thomas Edison είχε 10.000 αποτυχημένες προσπάθειες πριν εφεύρει τον ηλεκτρικό λαμπτήρα. Σκεφτείτε να τα είχε παρατήσει. Θα ζούσαμε στα σκοτάδια…
Άρα, το ζήτημα δεν είναι ότι δεν είμαστε ικανοί να διαχειριστούμε την αποτυχία, αλλά ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να τη διαχειρίζεται. Ορίστε πέντε ιδέες για το πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό.
Αλλαγή προοπτικής
Ίσως το σημαντικότερο βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι να αλλάξουμε την προοπτική μας και τα πιστεύω μας αναφορικά με την αποτυχία. Να περάσουμε από την αρνητική αντιμετώπιση, “αν αποτύχω, σημαίνει ότι δεν αξίζω”, σε μια πιο θετική, “αν αποτύχω, η γνώση που θα έχω κερδίσει θα με φέρει ένα βήμα πιο κοντά στην επιτυχία”. Αν ρωτήσεις κάποιον που έχει κατορθώσει πολλά, πιθανώς να σου πει ότι οι αποτυχίες του καθόρισαν την πορεία του και του έδωσαν το κίνητρο να προσπαθήσει ακόμα περισσότερο.
Κάνε τις σωστές ερωτήσεις
Το ζήτημα της αποτυχίας εμφανίζεται πολύ συχνά στις συνεδρίες coaching που έχω με τους πελάτες μου. Τους ζητώ, λοιπόν, να μου απαντήσουν σε τρεις ερωτήσεις: τι μπορείς να μάθεις για τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου από αυτή την αποτυχία; Τι έκανες για να την αντιμετωπίσεις; Τι θα μπορούσες να κάνεις διαφορετικά; Είναι, φαινομενικά, απλές, αλλά οι απαντήσεις που καλούμαστε να δώσουμε μας αναγκάζουν να σκεφτούμε διαφορετικά απ’ ό,τι έχουμε συνηθίσει και μας ανοίγουν νέους ορίζοντες ανάπτυξης. Δοκίμασέ το την επόμενη φορά που θα αποτύχεις!
Μη το παίρνεις προσωπικά
Προσπάθησε να μην παίρνεις την αποτυχία προσωπικά. Ναι, εσύ απέτυχες, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι είσαι μια αποτυχία. Απλά δεν έχεις βρει, προς το παρόν, τον τρόπο με τον οποίο θα πετύχεις αυτό που επιθυμείς. Μη μπερδεύεις την πράξη της αποτυχίας με την ταυτότητά σου, με το ποιος είσαι. Μη την αφήνεις να σε ορίζει. Πολύ συχνά τα όρια είναι θολά και αν δεν τα διαχωρίζουμε πληγώνουμε την αυτοπεποίθησή μας αχρείαστα.
Μην το κουράζεις
Πολλοί από εμάς, όταν αποτυγχάνουμε, πέφτουμε σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικών συναισθημάτων. Όλοι έχουμε το δικαίωμα στο θρήνο. Αλλά ας μην το παρακάνουμε! Ό,τι έγινε, έγινε. “C’est la vie!”, όπως μου υπενθυμίζει η μητέρα μου συχνά. Το παρελθόν δεν το αλλάζουμε. Αλλά έχουμε τη δύναμη να καθορίσουμε το μέλλον μας. Ας επικεντρωθούμε σε αυτό. Μετά από κάθε αποτυχία, δώσε στον εαυτό σου 24 ώρες θρήνου και αυτολύπησης. Μετά κάνε reboot και ξεκίνα γυρεύοντας τις απαντήσεις στις σωστές ερωτήσεις.
Σε όποιον αρέσουμε, για τους άλλους δεν θα μπορέσουμε
Όταν μεγαλώνουμε σε ένα κοινωνικό σύστημα όπου η γνώμη των άλλων παίζει καθοριστικό ρόλο, θα ήταν παράλογο να απαιτήσουμε από τους εαυτούς μας να μένουμε ανεπηρέαστοι μπροστά στα σχόλια των τρίτων. Κι όμως, αυτό είναι ένα στοίχημα που οφείλουμε να κερδίσουμε. Πρόκειται για τη ζωή μας. Φρόντισε η πορεία σου να ικανοποιεί εσένα, να ανταποκρίνεται στις αξίες και στο όραμά σου. Να είσαι αληθινός για τον ίδιο σου τον εαυτό και όχι για τους άλλους. Έτσι, κάθε αποτυχία σου θα γνωρίζεις ότι σε φέρνει πιο κοντά στην δική σου αλήθεια και δε θα φοβάσαι να πεις: “Απέτυχα! So what?”.
