Σχολείο (το): εκπαιδευτικό ίδρυμα και χώρος διδασκαλίας με σκοπό τη μόρφωση και την αγωγή παιδιών και εφήβων. Βασικός ορισμός αλλά μάλλον ανεπαρκής πια. Το σχολείο του σήμερα –και ακόμη περισσότερο του αύριο– φαίνεται πως δεν περιορίζεται στο κτίριο και στη «δομή» όπου απλώς μεταδίδεται γνώση.
Καθώς η εκπαιδευτική πραγματικότητα γίνεται πιο σύνθετη, αλλά και τα ίδια τα παιδιά διαφέρουν από γενιά σε γενιά, γίνεται ολοένα πιο ξεκάθαρο ότι ο σχολικός χώρος μπορεί και αξίζει να συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία. Η μετάβαση, λοιπόν, από το σχολείο-κουτί στο σχολείο-οικοσύστημα, εκτός από προφανής αισθητική εξέλιξη, κατά βάθος καλύπτει και μια παιδαγωγική ανάγκη. Εκπαιδευτικοί και μαθητές χρειάζονται αξιοπρεπείς και λειτουργικούς χώρους στέγασης, αλλά και ιδανικά περιβάλλοντα για να συνεργάζονται και να δρουν. Σχολεία όπου επηρεάζουν βιωματικά τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά σκέφτονται, μαθαίνουν, συνδέονται μεταξύ τους και εξελίσσονται στην καλύτερη εκδοχή τους. Άλλωστε, πλήθος μελετών δείχνει πως το δομημένο περιβάλλον επηρεάζει τη συγκέντρωση, τη διάθεση, την αντίληψη και τελικά την ίδια την πορεία της μάθησης.
Pinewood School, Antatolia College, Thessaloniki
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Με απλά λόγια, ότι ο σχολικός χώρος μπορεί να λειτουργεί σαν ένας ακόμη «δάσκαλος». Η μορφή, τα υλικά, η διαρρύθμιση, ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο διαχέονται το φως και οι ήχοι, συνδιαμορφώνουν την εμπειρία της μάθησης. Ενθαρρύνουν τρόπους απόκτησης γνώσης πιο ενεργητικούς, συνεργατικούς, χαλαρούς και ευχάριστους, προτείνοντας μια καθημερινότητα που συνδέει τα παιδιά με τον κόσμο αντί να τα κρατά έξω από αυτόν.
Τα Σχολεία Αλλάζουν
Το όραμα δεν είναι πλέον μακρινό. Ήδη, σε όλο τον κόσμο, νέες σχολικές υποδομές αναδεικνύουν το πώς η σύγχρονη αρχιτεκτονική μπορεί να υποστηρίξει μια εναλλακτική, ευέλικτη εκπαίδευση, συνδυάζοντας διαστάσεις όπως μάθηση, κοινωνικοποίηση, τεχνολογία, βιωσιμότητα, συμπερίληψη. Aπό τα «μαθησιακά τοπία» των Vittra Schools της Σουηδίας μέχρι το σχεδόν-χωρίς-τοίχους Ørestad Gymnasium στη Δανία, ο χώρος γίνεται συνδιαμορφωτής της κουλτούρας μάθησης. Το ιταλικό ινστιτούτο Indire καταγράφει επίσης, δεκάδες παραδείγματα σχολείων που αντιμετωπίζουν το φως, τους διαδρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους ως μέρος του εκπαιδευτικού οικοσυστήματος. Στην Κίνα, το «Hongling Experimental Primary School» ενώνει πολυλειτουργικές αίθουσες με υπαίθρια τμήματα και στην Ολλανδία το Nimeto School συνδυάζει γέφυρες και κήπους, δημιουργώντας χώρους κοινωνικής αλληλεπίδρασης και βιωματικής μάθησης. Στην Αυστραλία, το STEAM Centre του Whitsunday Anglican School ενσωματώνει συνεργατικούς χώρους, ενώ πρόσφατη έρευνα καταγράφει και άλλα σχολεία υβριδικού τύπου όπου τεχνολογία και αρχιτεκτονική συγχωνεύονται με στόχο νέες μαθησιακές εμπειρίες.
Pinewood School, Antatolia College, Thessaloniki
Το Pinewood ως Eλληνικό Παράδειγμα
Σε αυτή τη διεθνή σκηνή σύγχρονων σχολείων, έρχεται να προστεθεί και το Pinewood School στο campus του Κολλεγίου Ανατόλια στη Θεσσαλονίκη, το οποίο μάλιστα είναι υποψήφιο για το «Βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Σύγχρονη Αρχιτεκτονική – Mies van der Rohe Awards 2026». Έργο των Micromega Architecture & Strategies, σε συνεργασία με το Γραφείο Μελετών Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη, αποτελεί μια χαρακτηριστική ελληνική εφαρμογή αυτής της νέας φιλοσοφίας.
Όπως σημειώνει η Μάρα Παπαβασιλείου, αρχιτέκτων, συνιδρύτρια του γραφείου Micromega Architecture & Strategies, βασική τους αρχή ήταν πως «η μάθηση δεν περιορίζεται στην αίθουσα». «Ειδικά σε μια εποχή που η τεχνολογία συχνά μας απομακρύνει, θέλαμε να μεγιστοποιήσουμε τους χώρους όπου καλλιεργούνται οι κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών και μαθαίνουν να συνυπάρχουν, να συνεργάζονται και να αναπτύσσονται ως προσωπικότητες», δηλώνει χαρακτηριστικά. Έτσι, από την αρχή του σχεδιασμού δόθηκε έμφαση στην οργάνωση των ενδιάμεσων χώρων ως «προεκτάσεων της διδασκαλίας» σε κοινωνικό επίπεδο, ενθαρρύνοντας τις αυθόρμητες συναντήσεις και τις καθημερινές συναναστροφές.
Pinewood School, Antatolia College, Thessaloniki
«Η Μάθηση δεν Περιορίζεται στην Αίθουσα»
Στο Pinewood αυτό αποτυπώνεται καθαρά τόσο στα δύο αίθρια (ανοιχτό και κλειστό) όσο και στην αιωρούμενη γέφυρα, την «promenade», που λειτουργούν σαν κόμβοι καθημερινής δραστηριότητας, χαλάρωσης και αλληλεπίδρασης. Το κλειστό αίθριο, μάλιστα, με τη στέγη που θυμίζει δέντρο, δημιουργεί «έναν προστατευμένο χώρο», ενώ η promenade αποτελεί ταυτόχρονα πέρασμα και σημείο παραμονής που «γεννά μικρές ανεπίσημες στάσεις που πυροδοτούν δημιουργικές συζητήσεις», εξηγεί η κ. Παπαβασιλείου.
Όπως προϊδεάζει και το όνομά του, το Pinewood σχετίζεται άμεσα με το φυσικό περιβάλλον του campus, το οποίο «δεν είναι απλώς ορατό, αλλά άμεσα προσβάσιμο. Ζωντανό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας». Η κ. Παπαβασιλείου περιγράφει πώς ο ιστορικός κήπος αποτέλεσε θεμελιακό σημείο εκκίνησης: «Θέλαμε ο μαθητής να νιώθει ότι περνά τη μέρα του σε έναν χώρο ανοιχτό, φωτεινό και ζωντανό». Το κτίριο σέβεται τον ιστορικό άξονα και τα αιωνόβια δέντρα, ενσωματώνοντας τα στοιχεία για να εμπλουτίσει τις ποιότητες των χώρων. Μεγάλα ανοίγματα, διαφάνεια και φεγγίτες επιτρέπουν στο φως να εισχωρεί ελεγχόμενα παντού, δημιουργώντας διαφορετικές ατμόσφαιρες και αναδεικνύοντας κάθε χώρο καθώς η πορεία του ήλιου αλλάζει κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Pinewood School, Antatolia College, Thessaloniki
Επιπλέον, η θέαση του τοπίου προσφέρει μια καθημερινή εμπειρία ελευθερίας και φυσικότητας, ενώ «η σύνδεση μέσα-έξω ενισχύει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο και τον εαυτό τους μέσα στη σχολική ζωή. Αισθάνονται ελευθερία· νιώθουν ότι το σχολείο δεν έχει αυστηρά όρια, αλλά αφήνει το βλέμμα τους να ταξιδεύει μακριά, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της σχολικής κοινότητας», υπογραμμίζει η κ. Παπαβασιλείου, συμπληρώνοντας πως «η συνεχής παρουσία του έξω κόσμου μειώνει το άγχος, ενισχύει τη συγκέντρωση και καθιστά τη μάθηση πιο ευχάριστη».
Βιωσιμότητα, Λειτουργικότητα και Καθαρές Γραμμές
Η ενσωμάτωση βιοκλιματικών αρχών ήταν μια ακόμη πρόκληση που καθοδήγησε τον σχεδιασμό, επηρεάζοντας αποφάσεις σχετικές με τον προσανατολισμό των αιθουσών, την επιλογή υαλοστασίων, τον βέλτιστο φυσικό αερισμό και τη χρήση στοιχείων σκίασης για ελεγχόμενο φωτισμό. Όπως επισημαίνει η αρχιτέκτων, «η σύνθεση βιωσιμότητας, λειτουργικότητας και καθαρών γραμμών δεν ήταν συμβιβασμός· διαμόρφωσε την ουσιαστική “ταυτότητα” του σχολείου».
Pinewood School, Antatolia College, Thessaloniki
To Pinewood ανοίγει έναν ενδιαφέροντα δρόμο στη χώρα μας. Είναι ένα μελλοντικό σχολείο που λειτουργεί στο παρόν, δείχνοντας πώς η εκπαιδευτική αρχιτεκτονική μπορεί να υιοθετεί διεθνείς τάσεις, να τις ενσωματώνει στο φυσικό και πολιτισμικό μας πλαίσιο και να σχεδιάζει περιβάλλοντα που δεν «φιλοξενούν» απλώς τη μάθηση, αλλά την αφήνουν να ρέει, να δημιουργείται, να μεγαλώνει μαζί με τα παιδιά. Και καθώς ο κόσμος αλλάζει, αυτά τα περιβάλλοντα ίσως γίνουν το σημαντικότερο εκπαιδευτικό εργαλείο της επόμενης γενιάς: ανοιχτά, ευέλικτα, βιωματικά, οικεία, παιχνιδιάρικα, εμπνευστικά. Χώροι όπου τα παιδιά πραγματικά χαίρονται να επιστρέφουν κάθε μέρα. Αυτό δεν είναι πραγματικά ένα «ιδανικό σχολείο»;
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Τεχνητή Νοημοσύνη: Όσα Δεν Λέμε
