Είναι απόγευμα στο λιμάνι όταν βλέπω τους τελευταίους επιβάτες να τρέχουν να προλάβουν το πλοίο για Ηγουμενίτσα. Ο ουρανός έχει βαφτεί σε τόνους ματζέντας, ενώ η υψηλή θερμοκρασία δεν θυμίζει καθόλου μέσα Οκτώβρη. Βρίσκομαι στο Μπάρι, ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Αδριατικής και συμβολική πύλη εισόδου για πολλούς Βαλκάνιους και Μεσανατολίτες.
Το τοπίο, αρκετά λαϊκό και βιομηχανικό, εναλλάσσεται με τα πιο γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης, εκεί όπου οι ντόπιοι φτιάχνουν μακαρόνια στο σπίτι τους: γυναίκες κυρίως, με τις κουζίνες τους στο ισόγειο και με τις πόρτες ανοιχτές στον δρόμο, έχουν βγάλει πάγκους έξω και πλάθουν «οrecchiette», το τοπικό ζυμαρικό που, αφού αποξηρανθεί, θα μπει σε σακούλες για άμεση πώληση. Πολλές φορές βλέπεις άντρες και παιδιά να βοηθάνε, ειδικά το απόγευμα που έχουν γυρίσει από τις δουλειές και τα σχολεία.
Η απουσία αυτοκινήτων στα στενά δρομάκια, ο κόσμος που κάθεται στον δρόμο οικογενειακώς, τα παροπλισμένα βενζινάδικα με την επιγραφή «σούπερ και αμόλυβδη» και η απουσία πολλών τουριστών, δίνουν στο Μπάρι μια είκονα για το πώς ήταν κάποτε η Ιταλία, ή γενικότερα η ζωή μας πριν από 20 χρόνια.
Όταν ο κόσμος ζούσε στα χωριά, όταν η διασκέδασή του ήταν η παρέα με τους γείτονες, όταν οι άντρες δούλευαν ναυτικοί και οι γυναίκες μαγείρευαν στο σπίτι. Τότε που το να μην ξέρεις την τοπική γλώσσα δημιουργούσε προβλήματα, τότε που, φτάνοντας στο αεροδρόμιο, σου έλεγαν «έχουμε ένα φιατάκι 500, κάμπριο, σας κάνει;». Σαν στις ταινίες, η επίσκεψη στο Μπάρι μοιάζει ταξίδι στο παρελθόν και σου ξυπνά νοσταλγική διάθεση.
Τα γραφικά σοκάκια θυμίζουν πολύ το ενετικό παρελθόν της δικής μας Κέρκυρας. Στα λιγοστά μαγαζιά με σουβενίρ κυριαρχεί η εικόνα του Αγίου Νικολάου. Όπως στην Κέρκυρα με τον άγιο Σπυρίδωνα, το Μπάρι έχει την τιμή να φιλοξενεί τα οστά του διάσημου αγίου, με Ρώσους κυρίως αλλά και Έλληνες να προσέρχονται μαζικά στην επιβλητική εκκλησία.
Το βράδυ, οι λιγοστοί τουρίστες που διανυκτερεύουν στην πόλη συγκεντρώνονται γύρω από την καντίνα dello zio, για να δοκιμάσουν φρέσκα χειροποίητα μακαρόνια και αφράτο τιραμισού από το ταψί. Για όσους πάλι θέλουν το άλλο τυπικό ιταλικό πιάτο, υπάρχουν οι πιτσαρίες του Fabio και η La Baresana στη νέα πόλη.
Στον δρόμο με το φιατάκι, λοιπόν, πρώτη στάση είναι το Πολινιάνο α Μάρε. Από το ελληνικό «νέα πόλη», καθώς αποικήθηκε από Έλληνες στην αρχαιότητα, η παραθαλάσσια αυτή πόλη, αν και μικρή, είναι αρκετά χαριτωμένη. Γενέτειρα του Domenico Modugno, τραγουδιστή του «Volare», με έναν εντυπωσιακό γαλάζιο κόλπο στο κέντρο της, περιστοιχίζεται από απόκρημνα κτίρια ακριβώς πάνω από τη θάλασσα, δίνοντας μια πολύ διαφορετική αίσθηση του καλοκαιριού.
Είναι σε μια από τις σπηλιές γύρω από το κέντρο που κάποιος θα βρει το περίφημο «εστιατόριο στη σπηλιά», το Grotta Palazzese, με αρχική τιμή για το βασικό μενού στα 180 ευρώ. Για κάτι φτηνότερο πάντως, μπορείτε να δοκιμάσετε την τοπική puccia (γεμιστό ψωμί) με χταπόδι, στο Number one, και παγωτό στο εξαιρετικο Fioridilatte.
Επόμενη στάση είναι το Αλμπερομπέλο, ένα πολύ ιδιαίτερο χωριό, με λευκά σπιτάκια (τα truli, από το ελληνικό «τρούλοι») που θυμίζουν κυκλαδίτικο νησί. Χτίζονταν με τεχνοτροπία που τους επέτρεπε και να τα… καταστρέφουν εύκολα (απόρροια ενος ιδαίτερου φεουδαρχικού φορολογικού καθεστώτος), όμως σήμερα έχουν ανακηρυχθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και δεν επιτρέπεται να τροποποιηθούν.
Τα περισσότερα πλέον χρησιμποιούνται ως τουριστικά καταστήματα ή Airbnb, με τους περισσότερους κατοίκους να μένουν στη νέα πόλη. Την ημέρα το χωριό σφύζει από κόσμο που έρχεται για ημερήσια εκδρομή, τρώγωντας focaccia στο La Lira ή γλυκά στο εργαστήριο Martinucci. Αντίθετα, το βράδυ προσφέρει γαλήνη, όμοια με εκείνη στα χωριά των παππούδων μας.
Ένα από τα μεγαλύτερα εστιατόρια της περιοχής, σε λογικές τιμές, είναι το Il Pinnacolo, το οποίο, ενώ είναι κρυμμένο σε έναν εντυπωσιακό τρούλο, έχει δύο εσωτερικούς κήπους που σε μεταφέρουν σε άλλους κόσμους. Στη συνέχεια, περνώντας από την κεντρική πλατεία, έπεσα πάνω σε μια μεγάλη ξύλινη κατασκευή, απομεινάρι από την πασαρέλα της Dolce&Gabbana το περασμένο καλοκαίρι.
Τελευταία στάση είναι η Μάτερα, η προϊστορική πόλη με τα σκαμμένα σπίτια στο βουνό. Οι σπηλιές, που κάποτε από φυσιολογικές κατοικίες εξελίχθηκαν στην «ντροπή της Ιταλίας», γεμάτες από ανθρώπους που ζούσαν σε άθλιες υγειονομικές συνθήκες, ερημώθηκε τη δεκαετία του ’50 κατόπιν κρατικής εντολής. Στο τέλος της δεκαετίας του ’80 ο κόσμος άρχισε να γυρνάει πίσω, δίνοντας νέα πνοή σε αυτό που μπορεί να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τις πόλεις του μέλλοντος. Κορυφαία στιγμή ήταν η ανάληψη του ρόλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2019, του θεσμού που κληρονόμησε η Μελίνα Μερκούρη.
Η βιβλική εικόνα που αντικρίζει κανείς, χαρακτηρισμένη κι αυτή ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αποτέλεσε σημείο γυρισμάτων για την ταινία «Τα Πάθη του Χριστού» του Mel Gibson, αναπαράγοντας πολύ πιστά το πνεύμα της εποχής.
Στο Casa Noha μπορεί κάποιος να δει την ιστορία της πόλης, ενώ το Palombaro Lungo αποτελεί το πρώην παλιό υδραγωγείο της, ένα εντυπωσιακό υπόγειο το οποίο όταν, ανακαλύφθηκε το 1991, περιείχε 10 εκατομμύρια λίτρα νερό και συνέβαλε στο χαρακτηρισμός της ως παγκόσμιου μνημείου.
Τα ηλιοβασιλέματα και οι ανατολές δίνουν ένα απόκοσμο θέαμα στη Μάτερα, ίσως ένα από τα πιο ιδιαίτερα μέρη που θα δει κάποιος στη ζωή του. Κόσμος μαζεύεται για ένα «απεριτίβο» στο Dulcis in Fundo, με το βουνό απέναντι, γεμάτο hikers που περιδιαβαίνουν δύσβατα μονοπάτια και απόκρημνες πλαγιές έχοντας ως ανταμοιβή μια απόκοσμη θέα της παλιάς πόλης.
Οι δρόμοι ηρεμούν για άλλη μια φορά τα απογεύματα, όταν τα εστιατόρια και τα μπαρ γεμίζουν με νομάδες και τουρίστες που περνάνε ένα βράδυ στην πόλη απολαμβάνοντας το βραδινό τους σε μέρη όπως το Più Sud.
Η ρόδα στην παραλιακή έχει σταματήσει να γυρίζει, αλλά τα φώτα της φαίνονται από μακριά. Τα παγκάκια κατα μήκος του δρόμου είναι γεμάτα με νέο κόσμο που κοιτάζει τη θάλασσα, μια μαύρη Αδριατική που καταλήγει σε άλλες χώρες. Εικοσάρηδες, κυρίως, κοιτάνε το κινητό τους, τρώνε πίτσα με την παρέα τους, καπνίζουν, γελάνε.
Ξέρουν ότι δεν θα το κάνουν για πολύ ακομα, μια και το Μπάρι δεν είναι η πόλη που θα κρατήσει τον κόσμο του: θα ανοίξουν τα φτερά τους για άλλες πόλεις της Βόρειας Ιταλίας ή του κόσμου, εκεί όπου υπάρχουν καλύτερες δουλειές, εκεί όπου ο κόσμος ζει στο παρόν και όχι στο παρελθόν. Ονειρεύονται, απολαμβάνοντας τη στιγμή που φεύγει και δεν ξαναγυρνάει, σε έναν κόσμο που αέναα γυρνάει. Αλλά για λίγο ακόμα, φυσικά και νοητά, αυτό θα είναι το λιμάνι τους.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Στην Αυθεντικά Ισπανική Βαλένθια
Νίκαια: Αβίαστη Ομορφιά με Γαλλική Φινέτσα
Αλγκάρβε | Ταξίδι στον Νότο της Πορτογαλίας
