Χειρόγραφο. Κάποτε αυτή η λέξη ήταν σε ημερήσια διάταξη. Έφτανε στ’ αφτιά μου κάθε τρεις και λίγο. Επιτακτικά (θέλω το χειρόγραφό σου χθες!). Ερωτηματικά (πότε σκοπεύεις να δώσεις χειρόγραφο;). Παρακλητικά (θα δώσεις χειρόγραφο να κλείσουμε σελίδα κάποτε;). Επικριτικά (τι σόι χειρόγραφο είναι αυτό; Ξαναγράψ’ το!). Επαινετικά (Μπράβο! Ωραίο κείμενο!). Χλευαστικά (με τα χέρια γράφεις ή με τα πόδια;).
Κάποτε, όλοι γράφαμε στο χέρι. Είτε δημοσιογραφικά κείμενα, είτε μυθιστορήματα, είτε στίχους τραγουδιών (μεγάλη δασκάλα η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, μέγας διδάξας ο Λευτέρης Παπαδόπουλος) πάνω σε πακέτα από τσιγάρα.
Όποιο ύφος και αν συνόδευε τη λέξη, η ουσία ήταν η ίδια: χειρόγραφο σήμαινε ολοκλήρωση μιας διαδικασίας που περιείχε ρεπορτάζ, αξιολόγηση της είδησης, αξιόπιστες πηγές, σφαιρική κάλυψη του θέματος, κείμενο με αρχή (lead το λέγαμε τότε), μέση και τέλος, περιεκτικό, σύντομο, κατανοητό και (αδιαπραγμάτευτα) στην ώρα του.
Αυτά συνέβαιναν παλιά. Όχι πάρα πολύ παλιά. Περίπου μια 25ετία πριν. Τότε που όλοι γράφαμε στο χέρι. Είτε δημοσιογραφικά κείμενα, είτε μυθιστορήματα, είτε στίχους τραγουδιών (μεγάλη δασκάλα τη Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, μέγας διδάξας ο Λευτέρης Παπαδόπουλος) πάνω σε πακέτα από τσιγάρα.
Παλιές Καλές Συνήθειες
Το χειρόγραφο πια είναι μια λέξη παλιακιά. Παρωχημένη. Εκτός εποχής. Ασύμφορη. Πόσες ώρες μπορεί να σου χρειάζονται για να γράψεις στο χέρι ένα κείμενο 1.000 λέξεων; Και, αν θες να κάνεις διορθώσεις επί του περιεχομένου, τι, θα σβήνεις με γομολάστιχα (άλλη παλιακιά λέξη αυτή).
Και τα γράμματά σου; Θα είναι ευανάγνωστα; Και τα ορθογραφικά λάθη; Πού πας τα ορθογραφικά λάθη; Μέχρι να σκεφτείς την ορθή γραφή της λέξης «ανενδοίαστα» έχεις αφενός κοκκινίσει από το κακό σου και αφετέρου χάσει τον ειρμό της σκέψης σου μέσα στα «οι» που θα μπορούσαν να είναι και «η».
Ακόμη και σήμερα, την εποχή της εικόνας και της ταχύτητας, την εποχή που τα δάχτυλα στο κομπιούτερ τρέχουν απερίσκεπτα σε αλλοπρόσαλλες διαδρομές, υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν στο χειρόγραφο.
Άρα; Ευτυχώς που όλα τα κείμενα πια, ανεξαρτήτως έκτασης και περιεχομένου, είτε είναι δημοσιογραφικά πονήματα είτε συγγραφικές εμπνεύσεις, γράφονται στον υπολογιστή; Όχι. Τουλάχιστον, όχι πάντα. Γιατί ακόμη και σήμερα, την εποχή της εικόνας και της ταχύτητας, την εποχή που τα δάχτυλα στο κομπιούτερ τρέχουν απερίσκεπτα σε αλλοπρόσαλλες διαδρομές, υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν στο χειρόγραφο.
Με Μολύβι και Χαρτί Μέχρι και ο Woody Allen!
Όπως, κατά πώς λέγεται, ο Woody Allen και ο Stephen Sondheim που χρησιμοποιούσαν (ο πρώτος μπορεί ακόμη και μέχρι σήμερα), μολύβι και χαρτί για τα σενάρια και τους στίχους τους.
Όπως ο 44χρονος Sam Anderson και ο 55χρονος A. O. Scott του New York Times Magazine, που γεμίζουν τα χειρόγραφά τους με κυκλάκια και τοξάκια, υπογραμμίσεις και διαγραφές ολόκληρων προτάσεων, κεφαλαία και πεζά, στρογγυλεμένα γράμματα και ποικιλία διάστιχων ανάμεσα στις σειρές.
«Το να γράφεις στο χέρι είναι το ίδιο με το να φτιάχνεις ένα πουλόβερ στο χέρι», πρόσθεσε ο Sam Anderson, ο οποίος εξήγησε με την πιο περιεκτική φράση την αξία του χειρογράφου: «Αυτή η διαδικασία σε φέρνει σε επαφή με τη σκέψη σου».
Που διαβάζουν ό,τι έγραψαν, το αναπτύσσουν ή το αναιρούν, το επαναδιατυπώνουν ή το αφήνουν ως έχει με άξονα το βάθος της σκέψης τους και όχι την αύξηση της παραγωγικότητάς τους ή τον εντυπωσιασμό των αναγνωστών τους.
Η Επαφή με τη Σκέψη Περνάει μέσα από το Χαρτί
«Είμαι μόνο εγώ και το γράψιμο. Είμαι απαλλαγμένος από το τι θα σκεφτούν οι συντάκτες ή τι θα σκεφτούν οι αναγνώστες, ή πώς θα κρίνει το κείμενό μου η εφημερίδα ή ο ιστότοπος», είπε στους New York Times ο A. O. Scott, ο οποίος, αφού προπόνησε τον εαυτό του στην (εκ νέου προφανώς) συγγραφή στο χέρι αρνούμενος να έχει μαζί του κινητό ή tablet, και κρατώντας σημειώσεις σε ένα απλό σημειωματάριο, έγραψε, με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, εκτός από τις κριτικές του, και ολόκληρο βιβλίο 304 σελίδων για τον ρόλο των κριτικών κινηματογράφου στην 7η τέχνη.
«Το να γράφεις στο χέρι είναι το ίδιο με το να φτιάχνεις ένα πουλόβερ στο χέρι», πρόσθεσε ο Sam Anderson, ο οποίος εξήγησε με την πιο περιεκτική φράση την αξία του χειρογράφου: «Αυτή η διαδικασία σε φέρνει σε επαφή με τη σκέψη σου».
Έτσι ακριβώς! Άλλο ανοίγω το laptop και πατάω πλήκτρα, κάνω delete και συμβουλεύομαι ηλεκτρονικούς ορθογράφους κι άλλο διαλέγω ένα υπέροχο στιλό με μαλακή μύτη και αποτυπώνω τη σκέψη μου με λάθη και σωστά, ατέλειες και ελλείψεις, χωρίς διαγραφές, με το παζλ του συλλογισμού μου απλωμένο σε κόλλες Α4 να περιμένει εκεί μέχρι να αποφασίσω τι θέλω να πω, πώς θέλω να το πω και γιατί επιχειρώ να το πω. Για τα likes ή ως αποτέλεσμα προσωπικής έκφρασης και «σε όποιον αρέσει»;
Στο κάτω κάτω, μπορεί το χειρόγραφο να είναι πολυτέλεια στη βιαστική εποχή μας, μπορεί η χρήση του υπολογιστή να επιβάλλεται γιατί μας γλιτώνει από χρόνο και κόπο, αλλά το χειροποίητο πουλόβερ προσέχουμε σαν τα μάτια μας. Όχι;
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Ανδρέας Μπούσιος: Στο Βασίλειο της Ακακίας Όλοι Μπορούν Να Είναι Διαφορετικοί
Δουβλίνο, η Πόλη της Λογοτεχνίας
“Θαμμένα Όνειρα, Ζωντανές Αναμνήσεις” στην Τεχνητή Λίμνη του Μόρνου
