Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Meryl Streep έχει δημιουργήσει την ομάδα «Mothers & Others for a Livable Planet», ένα οικολογικό δίκτυο με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κόσμου. Έλεγε τότε: «Ένα πράγμα είναι σίγουρο: όποιες αλλαγές κι αν έρθουν μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια –προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο– εξαρτώνται από εμάς. Από τώρα. Δεν είναι πολύ αργά – αλλά δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο».
Σε λίγους μήνες, τον Νοέμβριο, θα γίνει μία ακόμη Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα, η COP30, στη Βραζιλία. Η Ana Toni, διευθύνουσα σύμβουλος της COP30, λέει: «Το κλίμα είναι ο μεγαλύτερός μας πόλεμος».
Μεταξύ των δύο αυτών δηλώσεων έχουν μεσολαβήσει περίπου 35 χρόνια. Kαι η Meryl Streep, που δεν έπαψε ποτέ να αξιοποιεί την αναγνωρισιμότητά της σε αυτόν τον αγώνα, τον περιβαλλοντικό, ξέρει πια πως τα πράγματα «ήρθαν προς το χειρότερο».
Μόλις τέσσερις μήνες πριν από την κρίσιμη COP30, η απάντηση του κόσμου στην κλιματική κρίση είναι αβέβαιη. Η διαπίστωση της Ana Toni έρχεται να στρέψει τα βλέμματά μας σε αυτήν ακριβώς την αβεβαιότητα: «Πρέπει να επικεντρωθούμε και… να μην επιτρέψουμε σε αυτούς [στους άλλους] πολέμους να αποσπάσουν την προσοχή μας από τη μεγαλύτερη μάχη που πρέπει να δώσουμε».
Στην πόλη Μπελέμ του Αμαζονίου μόνο 30 από τις 200 χώρες που θα συγκεντρωθούν έχουν καταρτίσει σχέδια, όπως απαιτείται από τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015, για να αποτρέψουν τις χειρότερες καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι αν συνεχίσουμε να παράγουμε τις τρέχουσες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα πέραν των δύο χρόνων, η κατάσταση δεν θα είναι αντιστρέψιμη.
Τα δύο τελευταία χρόνια, για πρώτη φορά, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες της Γης εκτοξεύτηκαν 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα – παραβιάζοντας το όριο το οποίο είχαν υποσχεθεί να τηρήσουν, λαμβάνοντας μέτρα, οι κυβερνήσεις στις πολλαπλές συναντήσεις τους για το κλίμα. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι αν συνεχίσουμε να παράγουμε τις τρέχουσες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα πέραν των δύο χρόνων, η κατάσταση δεν θα είναι αντιστρέψιμη.
Δυσοίωνες Προοπτικές
Ο Donald Trump, που αποσύρθηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού, είναι αποφασισμένος να επεκτείνει την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε σκληρές διαπραγματεύσεις για τον στόχο μείωσης των εκπομπών άνθρακα για το 2040, ο οποίος θα οριστικοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα. Προβλέπει μείωση τουλάχιστον κατά 90% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ο πιο φιλόδοξος στόχος που έχει τεθεί μέχρι σήμερα, ωστόσο, εν μέσω διαφωνιών, τίποτα δεν έχει οριστικοποιηθεί.
Ο άλλος μεγάλος παίκτης, η Κίνα, η χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο, αλλά και η παγκόσμια υπερδύναμη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μπορούσε να μειώσει στο μισό τις εκπομπές της έως το 2035 χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, ωστόσο φαίνεται πως θα είναι σε ποσοστό μόλις 10%, εξαιτίας των νέων θερμοηλεκτρικών σταθμών με καύση άνθρακα που έχει εγκρίνει.
Όσο για τα ορυκτά καύσιμα, η ατζέντα της COP30 φαίνεται πως δεν αφήνει πολύ χώρο για επαναδιαπραγμάτευση.
Στο περιθώριο βρίσκονται οι φτωχές χώρες, με μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές για τις οποίες έχουν ελάχιστη ευθύνη και με κόστος ζωής δυσανάλογο, το οποίο τροφοδοτεί τον λαϊκισμό και την αντίδραση κατά της πράσινης πολιτικής. Η COP29 είχε επικεντρωθεί στα χρηματοοικονομικά –κάτι που θα διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο φέτος–, και είχε καταλήξει στη στήριξή τους με συγκεκριμένες δεσμεύσεις, οι οποίες τώρα που οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί είναι ακόμα πιο δύσκολο να τηρηθούν.
Χωρίς Ατζέντα
Οι δύο εβδομάδες προκαταρκτικών συνομιλιών ενόψει της COP30 που ολοκληρώθηκαν στη Βόννη έληξαν χωρίς σαφή διαπραγματευτικά κείμενα για τα βασικά σημεία, ενώ οι «εθνικά καθορισμένες συνεισφορές» (NDC), ακρογωνιαίος λίθος της Συμφωνίας του Παρισιού και το πιο ουσιαστικό ζήτημα της COP30 –καθώς ορίζουν τα μέτρα που σκοπεύουν να πάρουν οι κυβερνήσεις ώστε να μειώσουν τις εκπομπές μέσα στην επόμενη δεκαετία–, μέχρι στιγμής δεν περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις των υφιστάμενων βραχυπρόθεσμων στόχων των χωρών. Τα τρέχοντα NDCs που καθορίστηκαν στην COP26 στη Γλασκώβη το 2021 δεν επαρκούν για να παραμείνουμε εντός του 1,5°C.
Όσο για τα ορυκτά καύσιμα, η ατζέντα της COP30 φαίνεται πως δεν αφήνει πολύ χώρο για επαναδιαπραγμάτευση. Στο Ντουμπάι, στην COP28, οι χώρες είχαν λάβει την ιστορική δέσμευση για «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα». Ωστόσο, οι προσπάθειες να διευκρινιστεί αυτό με χρονοδιάγραμμα και λεπτομέρειες στο Μπακού, στην COP29, είχαν πέσει στο κενό.
Ούτε Σακίδιο-Διακτινιστή Ούτε Καθαρό Αέρα
Ξαναγυρνώντας στη δεκαετία του 1990 και στη Meryl Streep, διαβάζουμε πως στη φιλανθρωπική συναυλία «An Evening with Friends of the Environment» που είχε διοργανώσει η ομάδα «Mothers & Others for a Livable Planet» στο Λος Άντζελες, έλεγε:
«Με είχε ρωτήσει η μικρή μου κόρη “μαμά, τι θα υπάρχει όταν μεγαλώσω, που δεν έχουμε τώρα;” – και μάλλον εννοούσε ένα σακίδιο-διακτινιστή που θα την πηγαίνει στην παραλία και πίσω σε τρία λεπτά. Αλλά εγώ ήθελα να της πω ότι δεν θα χρειάζεται ποτέ να ανησυχεί αν το παιδί της πάθει καρκίνο του δέρματος επειδή βγήκε στον ήλιο, γιατί εμείς θα έχουμε κάνει ό,τι περνά από το χέρι μας για να αποκαταστήσουμε τη στιβάδα του όζοντος. Ήθελα να της πω ότι θα μπορούσε να τρέχει στους δρόμους και να αναπνέει βαθιά καθαρό αέρα, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Ήθελα να της πω ότι θα ξυπνά με το κελάηδισμα των πουλιών και ότι θα μπορούσε να πίνει νερό από τα ποτάμια. Ίσως όλα αυτά να είναι το όνειρο μιας μάνας».
Στην εκδήλωση παρευρίσκονταν και άλλες «διάσημες μητέρες», όπως οι Olivia Newton-John, Bette Midler, Goldie Hawn, Cher, Meryl Streep, Lily Tomlin και Robin Williams, οι οποίες όλες μαζί είχαν τραγουδήσει στο φινάλε το «What a Wonderful World».
Σε αυτόν τον κόσμο όπου εκατοντάδες χώρες προσπαθούν να συμφωνήσουν σε έναν τρόπο να προχωρήσουν –χωρίς να φαίνεται πως το επιθυμούν–, εν έτει 2025, δυσκολευόμαστε να τραγουδήσουμε «πόσο όμορφος είναι ο κόσμος μας». Ωστόσο, ακόμα απολαμβάνουμε τις «διάσημες μαμάδες» και χαιρόμαστε με τη σιγουριά που έδινε η προοπτική ενός καλύτερου κόσμου στις φωνές τους.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
