Πείτε μου με πάσα ειλικρίνεια. Πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να λέει τη χιλιοειπωμένη ρήση “στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα!”; Πόσες φορές έχετε βρεθεί αφοπλισμένοι μπροστά σε αναπάντεχες αλλαγές που σας ανατρέπουν όλους τους σχεδιασμούς σας; Πόσες φορές έχετε πει με αποφασιστικότητα ότι “όταν ξανασυμβεί, θα είμαι προετοιμασμένος!”, μόνο και μόνο για ν’ ανακαλύψετε, όταν όντως συμβαίνει, ότι η προετοιμασία σας δεν λειτούργησε όπως ευελπιστούσατε;
Ας πάρουμε το παράδειγμα της Σοφίας, μίας πελάτισσάς μου[1]. Η Σοφία, λοιπόν, είναι επικεφαλής μίας μικρής ομάδας σε μία μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση. Τόσο η ίδια όσο και η ομάδα της γνωρίζουν το δυνατό στοιχείο του χαρακτήρα της: είναι δυναμική και δεν διστάζει να παίρνει δύσκολες αποφάσεις. Αυτό της έχει δώσει τον τίτλο μιας επιτυχημένης και αποφασιστικής manager. Πριν λίγο καιρό, ένα νέο μέλος, ο Νίκος, προστέθηκε στην ομάδα. Στις πρώτες τριβές, η Σοφία απάντησε με τον γνωστό και αγαπητό της τρόπο, υποδεικνύοντας, ουσιαστικά, στην ομάδα πώς πρέπει να δράσει. Ο Νίκος, ωστόσο, δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί. Η Σοφία επέμεινε, θέτοντας νέους κανόνες και οριοθετώντας ξεκάθαρα την δικαιοδοσία των μελών της ομάδας. Ο Νίκος, όμως, φάνηκε να αδυνατεί να συμβιβαστεί. Η Σοφία, λοιπόν, αποφάσισε να προσλάβει έναν επαγγελματία coach για να την υποστηρίξει στην προσπάθειά της να διαχειριστεί την κατάσταση.
Κρατώντας την ιστορία της Σοφίας στο πίσω μέρος του μυαλού σας, θέλω να επεξεργαστείτε τα ακόλουθα.
Όταν μιλάμε για διαχείριση αλλαγής, όποια κι αν είναι αυτή, από ένα νέο μέλος στην ομάδα μας μέχρι την πανδημία του Covid-19, πρέπει να έχουμε κατά νου δύο βασικές παραμέτρους. Η πρώτη είναι ότι καλούμαστε να λειτουργήσουμε σ’ ένα περιβάλλον με ολοένα και αυξανόμενες παράδοξες απαιτήσεις (κάνε περισσότερα με λιγότερα, γίνε πιο παραγωγικός αλλά κράτα την ισορροπία μεταξύ ζωής/εργασίας κ.ά.). Η δεύτερη είναι ότι πολλές αλλαγές είναι ρηξικέλευθες, αναπάντεχες και συνεχιζόμενες, ειδικά αναφορικά με τον εργασιακό τομέα.
Πρέπει να έχουμε κατά νου δύο βασικές παραμέτρους: Η πρώτη είναι ότι καλούμαστε να λειτουργήσουμε σ’ ένα περιβάλλον με ολοένα και αυξανόμενες παράδοξες απαιτήσεις. Η δεύτερη είναι ότι πολλές αλλαγές είναι ρηξικέλευθες, αναπάντεχες και συνεχιζόμενες, ειδικά αναφορικά με τον εργασιακό τομέα.
Άρα, για να μπορέσουμε να τις διαχειριστούμε καλύτερα στο σύνολό τους, είναι απαραίτητο να είμαστε ευέλικτοι. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Σημαίνει ότι πρέπει να μπορούμε όχι μόνο να “διαβάζουμε” την αλλαγή, αλλά να ανταποκρινόμαστε σ’ αυτήν χρησιμοποιώντας μια ευρεία γκάμα δεξιοτήτων και συμπεριφορών. Η ανάπτυξη μιας πολύπλευρης συμπεριφορικής εργαλειοθήκης προαπαιτεί συστηματική προσπάθεια, η οποία είναι βέβαιο ότι θα μας βγάλει εκτός της “ζώνης ασφαλείας” μας, εκτός των πεπατημένων διαδρομών μας και θα μας προκαλέσει να επαναπροσδιορίσουμε πεποιθήσεις και συμπεριφορές που θεωρούσαμε δεδομένες.
Πολλοί από εμάς δεν θέλουμε να υποστούμε αυτήν την δοκιμασία. Πολλοί από εμάς, όπως άλλωστε και η Σοφία, γνωρίζουμε και εμπιστευόμαστε έναν τρόπο δράσης. Δεν έχουμε διάθεση να ρισκάρουμε υιοθετώντας νέες συμπεριφορές. Σε κανέναν δεν αρέσει να “ξεβολεύεται”, άλλωστε.
Αυτή είναι, αγαπητές και αγαπητοί αναγνώστες, η πιο γλυκιά παγίδα. Καθώς, όσο φοβόμαστε να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό, όσο εμπιστευόμαστε τυφλά τις δοκιμασμένες μεθόδους μας και τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα μας, που πολλάκις μας έχουν “βγάλει ασπροπρόσωπους”, τόσο αυτά τα ίδια δυνατά σημεία μετατρέπονται ύπουλα σε αδυναμίες. Τόσο λειτουργούν σαν παρωπίδες και μας εμποδίζουν από το να ανακαλύψουμε την πληθώρα των δυνατοτήτων που, πιθανώς, απλώνονται μπροστά μας.
Πρέπει να μπορούμε όχι μόνο να “διαβάζουμε” την αλλαγή, αλλά να ανταποκρινόμαστε σε αυτήν χρησιμοποιώντας μια ευρεία γκάμα δεξιοτήτων και συμπεριφορών.
Πως, λοιπόν, μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να γίνει πιο ευέλικτος;
Ιδέα 1: Διεύρυνση
Διεύρυνση επαγγελματική, αλλά και κοινωνική. Η εποχή που έπρεπε να κάνουμε το ίδιο επάγγελμα από τη στιγμή επιτυχίας μας στην πανελλαδικές μέχρι το ένδοξο συντάξιμο έτος έχει παρέλθει προ πολλού. Οι εμπειρίες που μπορούμε να κερδίσουμε από το να εργαστούμε σε διαφορετικά περιβάλλοντα είναι χρυσός! Παρομοίως, αποφύγετε τη μονοτονία στις κοινωνικές σας συναναστροφές. Βρείτε τρόπους να μεγαλώσετε το δίκτυό σας. Αναζητήστε τη συντροφιά ανθρώπων με διαφορετικές ιστορίες από τη δική σας. Ακόμα κι αν δεν συμφωνείτε, η συναναστροφή μαζί τους θα σας δημιουργήσει γόνιμα ερωτήματα και θα συμβάλλει θετικά στην αντίληψη που έχετε για τον κόσμο γύρω σας.
Ιδέα 2: Ανατροφοδότηση
Από τις αγαπημένες μου πρακτικές αυτοβελτίωσης, η ανατροφοδότηση μας βοηθάει αδιαμφισβήτητα στο να γίνουμε πιο ευέλικτοι. Αναζητήστε την, λοιπόν, τόσο από συναδέλφους στο χώρο εργασίας, όσο και από συγγενείς και φίλους. Ζητήστε να σας περιγράψουν τον αντίκτυπο που έχει η συμπεριφορά σας και οι πράξεις σας και δείτε, εν συνεχεία, τι μπορείτε να μάθετε για τον εαυτό σας. Δεν φαντάζεστε τι μπορείτε να ανακαλύψετε!
Ιδέα 3: Ρίσκο
Το καταλάβατε μέχρι τώρα. Η διαχείριση των αλλαγών απαιτεί ευελιξία. Και η ευελιξία απαιτεί ρίσκο. Απαιτεί να πάτε αντίθετα σε εμπεδωμένες συμπεριφορές και συνήθειες. Απαιτεί να προκαλείτε τον εαυτό σας καθημερινά. Απαιτεί να κάνετε δύσκολες ερωτήσεις. Και απαιτεί, πάνω απ’ όλα, πίστη. Πίστη στον εαυτό σας. Πίστη ότι όταν προσπαθείτε, όταν δουλεύετε στο να διευρύνετε την αντίληψή σας και όταν δεν διστάζετε να κάνετε λάθη, μπορείτε να τα καταφέρετε. Μπορείτε, δηλαδή, να γίνετε πιο ευέλικτοι και να μην ανακαλέσετε λαϊκές ρήσεις την επόμενη φορά που θα βρεθείτε αντιμέτωποι με την αλλαγή. Το μπαλάκι είναι στο γήπεδό σας.
[1] Σεβόμενη τους κανόνες επαγγελματικής δεοντολογίας, τα ονόματα και οι καταστάσεις δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
