Σήμερα, 27 Μαρτίου, είναι η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, η 60ή γιορτή που διοργανώνει το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου. Φέτος, ο εορτασμός θα επικεντρωθεί στους νέους, στην επόμενη γενιά, στους ανερχόμενους καλλιτέχνες, προσφέροντάς τους μια πλατφόρμα ανταλλαγής ιδεών και παρουσίασης του έργου τους στο κοινό.
Έτσι, έχουν επιλεγεί να συμμετάσχουν διαδικτυακά, με βίντεο ή ζωντανή παράσταση, 37 ανερχόμενοι καλλιτέχνες από 28 χώρες. Μεταξύ αυτών και ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Κώστας Σιλβέστρος από την Κύπρο. Η εκδήλωση θα μεταδοθεί σήμερα στις 15:00 μέσω της επίσημης ιστοσελίδας των εορτασμών για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
Φάρος Ειρήνης και Ενότητας
Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (ITI), εκτός από το μήνυμα της ημέρας, απευθύνει τη φετινή χρονιά και ένα μήνυμα στα μέλη του, που αφορά την ανθρωπιστική κρίση και τους αποκλεισμούς που έχει επιφέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Σε αυτό το μήνυμα υποστηρίζει πως το ITI οφείλει να σταθεί για άλλη μια φορά φάρος ειρήνης και ενότητας και, αφού εύχεται όλα τα μέλη, οι φίλοι του και οι άνθρωποι που υποφέρουν να είναι ασφαλείς, εκφράζει την ελπίδα για ταχεία κατάπαυση του πυρός.
Το ITI, αναφέρει στο μήνυμα, από την ίδρυσή του ακολουθεί το δόγμα της Unesco «Επειδή οι πόλεμοι αρχίζουν στον νου των ανθρώπων, γι’ αυτό στον νου των ανθρώπων πρέπει να οικοδομήσουμε την προστασία της Ειρήνης» που περιλαμβάνεται στην Ιδρυτική Πράξη του 1945, αξιοποιώντας τα «όπλα» της εκπαίδευσης και του πολιτισμού για να ενημερώνει, να εμπνέει και να δεσμεύει τους ανθρώπους στο όνομα της κατανόησης και του σεβασμού.
Επίσης, πως το ITI αποτελεί «μια παγκόσμια συμμαχία ανθρώπων όλων των εθνοτήτων, εθνικοτήτων και θρησκευτικών υπόβαθρων» και ότι «η επέκταση της φιλίας και της πολιτιστικής κατανόησης μέσω των παραστατικών τεχνών είναι απαραίτητη τώρα περισσότερο από ποτέ. Πρέπει να εντείνουμε», αναφέρεται στο τέλος του μηνύματος, «τις προσπάθειές μας για να διασφαλίσουμε ότι όλοι θα συμπεριληφθούν στη συμμαχία μας, ανεξάρτητα από τη χώρα από την οποία προέρχονται. Σε περιόδους πολέμου και πολιτικής αναταραχής, οι άνθρωποι είναι αυτοί που υποφέρουν περισσότερο. Πρέπει να εργαστούμε αυτό να μετριαστεί. Ως εκ τούτου, το ITI ποτέ δεν θα τιμωρήσει ή θα αποκλείσει μέλη με βάση τις αποφάσεις της κυβέρνησής τους. Σκοπός μας είναι να ξεπεράσουμε τους διαχωρισμούς και να διατηρήσουμε τις γραμμές επικοινωνίας ανοιχτές μεταξύ όλων των λαών του κόσμου».
Το Μήνυμα της Ημέρας
Από το 1962 έως σήμερα, 60 σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου έχουν συνεισφέρει με τις σκέψεις τους για το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη μέσω των μηνυμάτων της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Φέτος, το μήνυμα της ημέρας απευθύνει ο Peter Sellars, σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας και διευθυντής φεστιβάλ από τις ΗΠΑ. Το μήνυμά του μας αφορά, «περιγράφει» τα ερωτήματα, τις σκέψεις, την αγωνία μας, μας ενώνει, μας δίνει ελπίδα, μιλάει στις καρδιές όλων εμάς που ζούμε στις «παρυφές του χρόνου».
Αγαπητές φίλες, Αγαπητοί φίλοι,
Καθώς ο κόσμος κρέμεται ώρα την ώρα, λεπτό το λεπτό, σταγόνα τη σταγόνα από την καθημερινή μετάδοση ειδήσεων, θα μου επιτρέψετε να προσκαλέσω όλους εμάς, ως δημιουργούς, να εισέλθουμε στο δικό μας πεδίο, τη δική μας σφαίρα και προοπτική του επικού χρόνου, της επικής αλλαγής, της επικής ευαισθητοποίησης, του επικού αναστοχασμού και του επικού οράματος; Ζούμε σε μια επική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας και οι βαθιές και επακόλουθες αλλαγές που βιώνουμε στις σχέσεις των ανθρώπων με τον εαυτό τους, μεταξύ τους και με τους μη ανθρώπινους κόσμους, είναι σχεδόν πέρα από τις δυνατότητές μας να τις αντιληφθούμε, να τις αρθρώσουμε, να μιλήσουμε γι’ αυτές και να τις εκφράσουμε.
Δεν ζούμε στον 24-ωρο κύκλο των ειδήσεων, ζούμε στις παρυφές του χρόνου. Οι εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης είναι παντελώς ανεξόπλιστα και ανίκανα να αντιμετωπίσουν αυτό που βιώνουμε.
Πού είναι η γλώσσα, ποιες είναι οι κινήσεις και ποιες οι εικόνες που θα μας επέτρεπαν να κατανοήσουμε τις βαθιές μετατοπίσεις και ρήξεις που βιώνουμε; Και πώς μπορούμε να μεταδώσουμε το περιεχόμενο της ζωής μας, αμέσως τώρα, όχι ως είδηση αλλά ως βίωμα;
Το θέατρο είναι η τέχνη του βιώματος.
Σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από αχανείς εκστρατείες Τύπου, προσομοιωμένες εμπειρίες, φρικτά προγνωστικά, πώς μπορούμε να υπερβούμε την ατελείωτη επανάληψη των αριθμών για να βιώσουμε την ιερότητα και το άπειρο μιας ζωής, ενός ενιαίου οικοσυστήματος, μιας φιλίας ή της ποιότητας του φωτός σ’ έναν παράξενο ουρανό; Τα δύο χρόνια της πανδημίας της νόσου Covid έχουν εξασθενήσει τις αισθήσεις των ανθρώπων, έχουν περιορίσει τις ζωές τους, έχουν σπάσει τους δεσμούς και μας έχουν φέρει σε ένα παράξενο σημείο μηδέν της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στον πλανήτη.
Ποιοι σπόροι πρέπει να φυτευτούν και να μεταφυτευτούν αυτά τα χρόνια και ποια είναι τα υπερτροφικά χωροκατακτητικά είδη που πρέπει να εκριζωθούν πλήρως και τελεσίδικα; Τόσοι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Τόση πολλή βία ξεσπά παράλογα ή απρόσμενα. Τόσα πολλά κατεστημένα αποκαλύπτονται ως δομές διαρκούς βαναυσότητας.
Πού είναι οι εθιμοτυπικές τελετές της μνήμης μας; Τι πρέπει να μνημονεύσουμε; Ποια είναι τα τελετουργικά που θα μας δώσουν επιτέλους τη δυνατότητα να οραματιστούμε εκ νέου και να δοκιμάσουμε να κάνουμε βήματα που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν;
Το θέατρο του επικού οράματος, του επικού σκοπού, της ανάκαμψης, της αποκατάστασης και της φροντίδας χρειάζεται νέες τελετουργίες. Δεν έχουμε ανάγκη να ψυχαγωγηθούμε. Έχουμε ανάγκη να συνευρεθούμε. Έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε τον χώρο και να καλλιεργήσουμε έναν κοινό χώρο. Έχουμε ανάγκη από προστατευμένους χώρους βαθιάς ακρόασης και ισότητας.
Το θέατρο είναι η δημιουργία επί της γης ενός χώρου ισότητας μεταξύ ανθρώπων, θεών, φυτών, ζώων, βροχοσταλίδων, δακρύων και αναγέννησης. Ο χώρος της ισότητας και της βαθιάς ακρόασης φωτίζεται από κρυμμένη ομορφιά, διατηρείται ζωντανός σε μια βαθιά αλληλεπίδραση μεταξύ κινδύνου, γαλήνης, σοφίας, δράσης και υπομονής.
Στην Αβαταμσάκα Σούτρα ή Ανθοστόλιστη Γραφή, ο Βούδας παραθέτει δέκα είδη μεγάλης υπομονής στην ανθρώπινη ζωή. Ένα από τα ισχυρότερα ονομάζεται Υπομονή κατά την Αντίληψη των Πάντων ως Αντικατοπτρισμών. Το θέατρο πάντοτε παρουσίαζε τη ζωή αυτού του κόσμου σαν έναν αντικατοπτρισμό που μας βοηθά να δούμε μέσα από την ανθρώπινη ψευδαίσθηση, αυταπάτη, τύφλωση και άρνηση με απελευθερωτική διαύγεια και δύναμη.
Είμαστε τόσο σίγουροι γι’ αυτό που βλέπουμε και για τον τρόπο με τον οποίο το βλέπουμε, που είμαστε ανίκανοι να δούμε και να αισθανθούμε εναλλακτικές πραγματικότητες, νέες δυνατότητες, διαφορετικές προσεγγίσεις, αόρατες σχέσεις και διαχρονικούς δεσμούς.
Έφθασε η ώρα για τη βαθιά ανανέωση του μυαλού, των αισθήσεων, της φαντασίας, της ιστορίας και του μέλλοντός μας. Η δουλειά αυτή δεν μπορεί να γίνει από απομονωμένους ανθρώπους που δουλεύουν μόνοι τους. Τη δουλειά αυτή πρέπει να την κάνουμε μαζί. Το θέατρο είναι η πρόσκληση για να κάνουμε αυτή τη δουλειά μαζί.
Σας ευχαριστώ βαθύτατα για τη δουλειά που κάνετε.
Peter Sellars, σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας, διευθυντής φεστιβάλ, ΗΠΑ
***
Ο Peter Sellars είναι σκηνοθέτης θεάτρου και όπερας, έχει διατελέσει διευθυντής φεστιβάλ και έγινε διεθνώς γνωστός από τις πρωτοποριακές και μετασχηματιστικές ερμηνείες που απέδωσε σε κλασικά έργα, την προώθηση της μουσικής του 21ου αιώνα και της σύγχρονης μουσικής και τα προγράμματα συνεργασίας που είχε με μια εξαιρετική γκάμα καλλιτεχνών, δημιουργών και ερμηνευτών.
Το έργο του φωτίζει τη δύναμη της τέχνης ως μέσο ηθικής έκφρασης και κοινωνικής δράσης. Μεταξύ άλλων, έχει σκηνοθετήσει όπερες στην Εθνική Όπερα της Ολλανδίας, την Εθνική Όπερα της Αγγλίας, τη Λυρική Όπερα του Σικάγο, την Εθνική Όπερα του Παρισιού και τα Φεστιβάλ του Aix-en-Provence και του Σάλτσμπουργκ.
Έχει συνεργαστεί για τη δημιουργία πολλών έργων με τον συνθέτη John Adams, ενώ, εμπνευσμένος από τις συνθέσεις της Kaija Saariaho, έχει καθοδηγήσει τη δημιουργία παραγωγών του έργου της, το οποίο έχει επεκτείνει το ρεπερτόριο της σύγχρονης όπερας. Κατά τα τέλη του 2020 εμπνεύστηκε και σκηνοθέτησε την ταινία «this body is so impermanent…» ως μια απάντηση προς την πανδημία, εμπνευσμένος από κείμενα της Σούτρα του Βιμαλακίρτι. Επίσης, έχει διευθύνει μεγάλα καλλιτεχνικά φεστιβάλ.
Ο Sellars ψηφίστηκε «Καλλιτέχνης της Χρονιάς» από το περιοδικό Musical America.
Μετάφραση στα ελληνικά από το αγγλικό πρωτότυπο κείμενο (του μηνύματος και του πλήρους βιογραφικού): Γιόλα Κλείτου, για το Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΚΚΔΙΘ)
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Σωτήρης Μελανός: Η Βία του Πολέμου δεν Μπορεί Παρά να μας Πληγώνει
