Η δημοσιοποίηση των γυναικοκτονιών προσφέρει αναμφισβήτητα ένα χρήσιμο εργαλείο που επιτρέπει να αντιληφθούμε πιο άμεσα τι συμβαίνει στις γυναίκες της διπλανής πόρτας, αλλά και να συνειδητοποιήσουμε ενδεχομένως τι μπορεί να συμβεί στο ίδιο μας το σπίτι. Η δημοσιοποίηση των γυναικοκτονιών, επίσης, αναδεικνύει ένα πρόβλημα που για αμέτρητα χρόνια κρύβαμε κάτω από το χαλί.
Το να παρακολουθούμε από τα δελτία ειδήσεων με βαθιά οδύνη, αγανάκτηση και οργή την υπόθεση κάθε γυναικοκτονίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ευαισθητοποίηση των αρχών και της κοινής γνώμης, ωστόσο δεν αρκεί. Διότι η δημοσιοποίηση από μόνη της δεν αλλάζει τα δεδομένα.
Αυτός που νομίζει ότι δικαιούται να σκοτώσει μια γυναίκα –πρώην, νυν, σε γάμο ή σε σχέση, γνωστή, άγνωστη, συγγενή ή φίλη– συχνά δεν νοιάζεται αν θα τον “κρεμάσουν στα μανταλάκια”. Ίσως και να θεωρεί ότι “της φυλακής τα σίδερα είναι για τους λεβέντες”. Ακόμη, πως μπορεί να τη σκαπουλάρει, πως είχε δίκιο, πως έκανε ένα λάθος της στιγμής, πως σε λίγα χρόνια θα αποφυλακιστεί, πως τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε…
Οι γυναικοκτονίες, ένας όρος χωρίς νομική ισχύ και στη χώρα μας, τον οποίο κάποιοι χρησιμοποιούν και κάποιοι αποστρέφονται, είναι το κερασάκι σε μια ματωμένη τούρτα γάμου. Είναι η τελεσίδικη πράξη μίσους απέναντι στις γυναίκες. Είναι οι τραγικοί τίτλοι τέλους μιας ζωής που, ακόμη και σήμερα στις δυτικές “πολιτισμένες” κοινωνίες, προσδιορίζεται από τη σεξιστική αντίληψη ενός ανδροκρατούμενου εξουσιολάγνου κόσμου.
“Επικίνδυνες”: Μια Εκπομπή με Ξεκάθαρη Ματιά
Σε αυτό το θλιβερό πλαίσιο, το οποίο όλο αλλάζει κι όλο το ίδιο μένει, μια τηλεοπτική εκπομπή με περιφερειακή όραση και ξεκάθαρη εστίαση σε έναν κόσμο συμπεριληπτικό, με τις γυναίκες να αυτοαναλύονται δημοσίως, διερευνώντας όχι μόνο τι φταίει, αλλά και τι χρειάζεται να αλλάξει στη νοοτροπία ατόμων και θεσμών, είναι χρησιμότερη από ποτέ.
Οι “Επικίνδυνες” που προβάλλονται κάθε Κυριακή από την ΕΡΤ2 στις 9 το βράδυ, ήδη από το δεύτερο επεισόδιό τους, δείχνουν ότι δεν αποτελούν ένα επίκαιρο πυροτέχνημα εντυπωσιασμού.
Καταρχήν, αντιστρέφουν τους όρους του παιχνιδιού, αφού διάλεξαν να συστηθούν στο τηλεοπτικό κοινό με έναν τίτλο που υποδηλώνει δυναμισμό και ρίσκο. Όχι επιθετικότητα ή απειλή. Το να ταράζεις με αποφασιστικότητα τα νερά ενός ανδροκρατούμενου κόσμου, όμως, φοβίζει. Εγκυμονεί κινδύνους για εκείνους που αρνούνται πεισματικά να αντιληφθούν πως οι γυναίκες και οι θηλυκότητες δεν είναι κτήμα τους.
Λογική και Ευαισθησία με Στόχο το Αυτονόητο
Παρότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός ταξιδιού που θα διαρκέσει σχεδόν τρεις μήνες, η εκπομπή έχει προβάλει τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά ήδη από το διαφημιστικό σποτ.
“Το ζήτημα της έμφυλης ισότητας περιμένει κι εμένα να τρέξω το δικό μου κομμάτι”, λέει η Μαριάννα Σκυλακάκη. “Ντύσου σαν κορίτσι, βάλε κάτι μακρύ, χαμογέλα περισσότερο. Η αφύπνιση είναι στιγμές και είναι πολλές”, θυμίζει η Μαρία Γιαννιού. “Όσο πιο πολλά καταλαβαίνουμε και όσο πιο πολλές είμαστε τόσο πιο επικίνδυνες”, αποσαφηνίζει η Στέλλα Κάσδαγλη.
Με το καλημέρα δηλαδή, οι τρεις “Επικίνδυνες” παρουσιάστριες αναλαμβάνουν την ευθύνη που τους αναλογεί, ρίχνουν φως σε στερεότυπα που κρύβονται παντού -και μέσα μας- ψάχνουν και συνασπίζονται υπέρ του εαυτού τους και του φύλου τους (μας). Μέσα από σειρά συνεντεύξεων με ειδικούς στα θέματα ισότητας, με θύματα έμφυλης βίας, με γυναίκες που κατόρθωσαν να ξεφύγουν από την ενδοσυντροφική βία, μιλάνε ανοιχτά για όλα τα κοινά μυστικά που δηλητηριάζουν την ελληνική (και φυσικά όχι μόνο αυτή) κοινωνία.
Όπως ο παραδοσιακά σεξιστικός ρόλος της Εκκλησίας, όπως το εγκληματικό έλλειμμα αίσθησης καθήκοντος μέρους της ελληνικής αστυνομίας. Όπως η αργοπορία της δημιουργίας υποστηρικτικών δομών για θύματα κακοποίησης. Όπως η κωλυσιεργία της αποδοχής του όρου γυναικοκτονία.
Σε μια εποχή που ο φεμινισμός πρέπει να είναι στάση ζωής για όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως φύλου, όπως υποστηρίζει και η Adichie Chimamanda Ngozi, οι “Επικίνδυνες” φιλοξενούν επιστημονικό λόγο και προσωπικές μαρτυρίες. Μιλούν με λογική και ευαισθησία για την ισότητα των φύλων, αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, αλλά παραμένει σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες.
Η Ταυτότητα της Εκπομπής
Η εκπομπή είναι βασισμένη στην ιδέα του βιβλίου Είμαι επικίνδυνη, ενός συλλογικού έργου με 100 μαρτυρίες γυναικών που μιλούν για την πραγματικότητα που βιώνουν στη σημερινή Ελλάδα. Η Μαριάννα Σκυλακάκη, η Μαρία Γιαννιού, η Μαίη Ζαννή και η Στέλλα Κάσδαγλη, μαζί με την Πηνελόπη Θεοδωρακάκου, επιμελήθηκαν το βιβλίο που ήταν μια πρωτοβουλία της Women Act, σε συνεργασία με την αθηΝΕΑ και με την υποστήριξη του Women on Top. Τις τηλεοπτικές “Επικίνδυνες” σκηνοθετεί η Γεύη Δημητρακοπούλου, η αρχισυνταξία και σενάριο είναι της Σοφίας Ευτυχιάδου και της Άννας Ρούτση, η εκτέλεση παραγωγής της ελc productions σε συνεργασία με την production house.
Κάθε επεισόδιο επικεντρώνεται σε μια διαφορετική θεματική. Η εκκίνηση έγινε με την αφύπνιση και το #ΜeToo, την ενδοοικογενειακή και ενδοσυντροφική βία και τον σεξισμό, και ακολουθούν θεματικές για την ισότητα στην εργασία, την εκπροσώπηση στην πολιτική, τη σεξουαλικότητα, τον ρόλο των ΜΜΕ και της εκπαίδευσης.
Ανάμεσα στις συνεντευξιαζόμενες είναι και η καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου και διευθύντρια του Εργαστηρίου Σπουδών Φύλου Γεωργία Πετράκη, η δημοσιογράφος και σεναριογράφος Μαρία Λούκα, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής Μαρία Στρατηγάκη, η μονογονέας Μαρίνα Μιχαλοπούλου, η sex coach και sex therapist Ειρήνη Χειρδάρη και η ερευνήτρια, διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου Ντιάνα Πολίτη Μάνεση.
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Γυναικοκτονίες. Μια Μακραίωνη Διαπολιτισμική Συνήθεια
