Τι Είναι το Φλερτ;
Χαμένος χρόνος; Ξεχασμένη απόλαυση; Παλιομοδίτικη συνήθεια; Τερτίπι αθεράπευτα ρομαντικών; Ή, μήπως, εκδήλωση ερωτικού ενδιαφέροντος χωρίς υποσχέσεις και δεσμεύσεις;
Το φλερτ –ή κόρτε, ή ερωτοτροπία, ή like/emoji φωτιά/swipe– είναι ο τρόπος επικοινωνίας που δεν έχει χρώμα, φύλο, ούτε ηλικία. Εκφράζεται με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, την ιδιοσυγκρασία των λαών, την εξέλιξη των κοινωνιών, αλλά έχει πάντα ένα στόχο: την ερωτική επιθυμία. Έχει, ακόμη, και ένα απαραβίαστο πλαίσιο: τη συναίνεση.
Το πιο ευχάριστο διάλειμμα της ημέρας είναι ίσως και το πιο ισότιμο παιχνίδι ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες (ή, τους άνδρες και τους άνδρες, τις γυναίκες και τις γυναίκες κ.λπ.).
Εκφράζεται με λέξεις, με σιωπές, με κώδικες, με βλέμματα, με κινήσεις, με τη στάση του σώματος, με διακριτικές χειρονομίες, με χαμόγελα, με κομπλιμέντα, με χιούμορ, με προσήλωση, με φαντασία, με τόλμη. Πολλοί –μάλλον οι άνδρες είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση περισσότεροι– πιστεύουν ότι το φλερτ είναι ένα παιχνίδι που το παίζουν στα δάχτυλα. Άλλοι πάλι –ίσως εδώ να είναι περισσότερες οι γυναίκες– είναι πιο συνεσταλμένοι. Η νεότερη γενιά, δε, ακολουθεί τον ρυθμό της ψηφιακής πραγματικότητας: κατεβάζει app γνωριμιών και «ταξιδεύει» με ταχύτητα από τα match έως το #boysober, κάνοντας ενδιάμεσες στάσεις στα emoji-φωτιά και στα dating.
Όπως και να έχει πάντως, το φλερτ δεν διαθέτει manual. Μόνο διάθεση, φαντασία και την αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι μας. Και μια και το καλοκαίρι ενδείκνυται (και) για σαγηνευτικά αναγνώσματα, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στη μακρά ιστορία του φλερτ.
Κεφάλαιο Πρώτο
Σε τελετουργικούς χορούς της Οθωμανικής Τουρκίας –της Κωνσταντινούπολης κυρίως– εμφανίστηκε τον 18ο αιώνα η γλώσσα του σελάμ. Ήταν τρόπος ερωτικής επικοινωνίας που εκφραζόταν σε τελετουργικά και χορούς με κρυφά μηνύματα μέσω αντικειμένων και λουλουδιών. Από εκεί, η μόδα πέρασε στη Δύση χάρη σε διπλωμάτες, ταξιδιώτες και κυρίες των σαλονιών, μέχρι να γίνει σχεδόν εμμονή στη βικτωριανή κοινωνία, όπου το φλερτ έπρεπε να είναι διακριτικό, σχεδόν αόρατο.
Κάθε λουλούδι είχε τον δικό του συμβολισμό: το κόκκινο τριαντάφυλλο δήλωνε πόθο, το λευκό αθωότητα, το κίτρινο φιλία (ή, κατ’ άλλους, ζήλια). Η μιμόζα, πάλι, ένα ευαίσθητο λουλούδι που κλείνει τα φύλλα του όταν τα αγγίζει κάποιος ή τις νύχτες, ήταν ταυτόσημη της αγνότητας.
Η γλώσσα των λουλουδιών δεν ήταν απλή και μονοσήμαντη. Εξέφραζε πλήθος συναισθημάτων –από το «σ΄ αγαπώ» μέχρι το «βαριέμαι»– ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο μια γυναίκα κρατούσε ένα λουλούδι –πάνω στην καρδιά δήλωνε ερωτικό ενδιαφέρον, ενώ λίγο πιο χαμηλά φιλική πρόθεση ή ευγενική απόρριψη– ή με τον συνδυασμό λουλουδιών σε μικρά μπουκέτα – τα λεγόμενα tussie-mussies.
Κεφάλαιο Δεύτερο
Οι βεντάλιες που κρατούν οι κυρίες στους πίνακες του 18ου και 19ου αιώνα δεν ήταν απλώς αξεσουάρ. Αποτελούσαν είδος άτυπου λεξικού και αποκάλυπταν το νόημά τους ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο μια γυναίκα κρατούσε τη βεντάλια της – έπαιζαν ρόλο με ποιο χέρι την κρατούσε, αλλά και το σημείο του προσώπου που έκρυβε πίσω από αυτήν.
Αν και βεντάλιες υπήρχαν από την αρχαιότητα, η γαλλική αριστοκρατία ήταν που έδωσε σε αυτό το χρήσιμο και ιδιαίτερο αξεσουάρ αξία έργου τέχνης. Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ, επίσημη ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ’, το απογείωσε. Λέγεται, μάλιστα, ότι κατείχε μια πανάκριβη βεντάλια, για την κατασκευή της οποίας χρειάστηκαν 9 χρόνια και στις πτυχώσεις της είχε ζωγραφισμένους δέκα διαφορετικούς πίνακες-μινιατούρες.
Το 1797, ο Charles Francis Badini εμπνεύστηκε τη Βεντάλια των Κυριών και έναν χρόνο αργότερα ο Robert Rowe εξέδωσε το βιβλίο του «The Ladies Telegraph for Responding at a Distance». Έτσι οι βεντάλιες έγιναν πολυσέλιδα «λεξικά» ερωτοτροπίας, αφού στις πτυχώσεις τους υπήρχαν ολόκληρο το αλφάβητο, λίστα με συγκεκριμένες ερωτήσεις και απαντήσεις, οδηγίες για το πώς μια γυναίκα μπορούσε να μεταφέρει το μήνυμα που ήθελε σε εκείνον που ήθελε χωρίς να πει λέξη, τοποθετώντας απλώς τα δάχτυλά της στα σημεία που έπρεπε ώστε να σχηματίσει λέξεις και σήματα.
Κεφάλαιο Τρίτο
Τα περίφημα cartes de visite –φωτογραφίες πορτρέτου κολλημένες σε χαρτί διαστάσεων 6×9 εκατοστών– έγιναν το πρώτο «προφίλ γνωριμιών». Όποιος ήθελε να αφήσει το αποτύπωμά του σε μια κοινωνία εμμονική με την εικόνα, κρατούσε μια τέτοια κάρτα στην τσέπη του ή την αντάλλασσε διακριτικά με κάποιον «ενδιαφερόμενο».
Δεν επρόκειτο μόνο για μια ρομαντική κίνηση. Ήταν στρατηγικό σχέδιο. Οι συγκεκριμένες κάρτες λειτουργούσαν ως branding. Με φόντο ένα έπιπλο, ένα βιβλίο ή μια στοχαστική πόζα, ο φωτογραφιζόμενος έστελνε μήνυμα: «είμαι σοβαρός, είμαι καλλιεργημένη» ή «έχω κύρος». Αυτές οι κάρτες δεν ήταν απλώς προσωπογραφίες, αλλά αντικείμενα αυτοπαρουσίασης, αυτοπροβολής, μέρος της κατασκευής του εαυτού σε μια κοινωνία που αξιολογούσε την εικόνα – όπως ακριβώς κάνει και σήμερα.
Κεφάλαιο Τέταρτο
Τα λουλούδια, οι βεντάλιες και οι cartes de visite είχαν συνεισφέρει τα μέγιστα στο πιο ανέμελο –αν και καλά κρυμμένο– παιχνίδι ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες τους προηγούμενους αιώνες. Κι έτσι κάποιες αποφάσισαν να πουν: «Αρκετά! Όχι άλλο φλερτ!»
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ δημιουργήθηκε μια ομάδα που είχε έναν ξεκάθαρο στόχο: να προστατεύσει τα κορίτσια και τις νεαρές γυναίκες από το ανεπιθύμητο φλερτ που συχνά δέχονταν από άνδρες, είτε σε αυτοκίνητα είτε στα σταυροδρόμια της πόλης. Αυτοί οι «φρουροί» του προσωπικού χώρου ονόμασαν την πρωτοβουλία τους «Ομάδα Εναντίον του Φλερτ» (Anti-Flirt Club) και μάλιστα καθιέρωσαν μια εβδομάδα αφιερωμένη στην απόρριψή του, η οποία ξεκίνησε για πρώτη φορά την 4η Μαρτίου 1923.
Οι αντι-φλερτ κανονισμοί, μεταξύ άλλων, ήταν:
– Μη δέχεσαι να σε πάει κάποιος με το αυτοκίνητο μόνο και μόνο επειδή φλερτάρει – δεν το κάνει από ευγένεια.
– Μη βγαίνεις έξω με άνδρες που δεν γνωρίζεις, μπορεί να είναι παντρεμένοι ή να μπλέξεις σε μπελάδες.
– Μη χαμογελάς σε αγνώστους που σε φλερτάρουν· κράτα τα χαμόγελα για τους δικούς σου ανθρώπους.
– Μην κάτσεις με τον γόη της παρέας· ο αληθινός και σοβαρός άνδρας αξίζει περισσότερο.
Κεφάλαιο Πέμπτο (και Τελευταίο)
Στη διαδικτυακή εποχή το κεφάλαιο φλερτ έχει αμέτρητες εκδοχές. Τα social media λειτουργούν ως «προθάλαμος» ενός γραφείου συνοικεσίων και τα like, follow, emoji φωτιά, emoji καρδιά δίνουν και παίρνουν σε ένα παιχνίδι που άλλοτε έχει γούστο και άλλοτε γίνεται βαρετό εν ριπή οφθαλμού.
Τα app γνωριμιών –με το Tinder να είναι η πιο διαδεδομένη πλατφόρμα στις ΗΠΑ– πάλι βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη μικρών (αλλά και μεγάλων). Μέσα από dating (ραντεβού γνωριμίας), matching (ταίριασμα προφίλ με ίδια ενδιαφέροντα) και swiping΄(απόρριψη ή έγκριση κάποιου με ένα απλό σούρσιμο της εικόνας του στην οθόνη) κάνουν τον χρόνο να περνάει ευχάριστα. Εκτός και εάν το απλό φλερτ μετατραπεί από παιχνίδι σε επικίνδυνη παρενόχληση. Και τότε κάνει την εμφάνισή του το #boysober, η τάση που σαρώνει το TikTok και υποδεικνύει: όχι εφαρμογές γνωριμιών, όχι ραντεβού, όχι πρώην, όχι σχέσεις.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
