“Τα λεφτά δεν φυτρώνουν στα δέντρα”. Οι περισσότεροι γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να αποκτήσουν μια υγιή συμπεριφορά όσον αφορά τα χρήματα, χρησιμοποιούν την παραπάνω φράση περισσότερο από όσο θα ήθελαν. Το κλασικό παράδειγμα είναι στο εμπορικό κέντρο ή τα καταστήματα παιχνιδιών, όπου συνήθως, τα παιδιά είναι τόσο θαμπωμένα από τις άπειρες επιλογές, που ό,τι και να πεις εκείνη τη στιγμή, για να εντυπωθεί στο μυαλό του παιδιού, πρέπει να είσαι “βράχος” και να μην υποκύψεις. Γιατί αν υποκύψεις, φάσκεις κι αντιφάσκεις.
Στη δική μας οικογένεια, δεν υπάρχει ακόμα η έννοια του σταθερού χαρτζιλικιού, που θεωρείται βασικό εργαλείο για να μάθουν τα παιδιά να διαχειρίζονται τα χρήματα. Τα παιδιά έχουν μαζέψει χρήματα από τα κάλαντα, τη γενναιοδωρία των γιαγιάδων και παππούδων, και φυσικά, από τη νεράιδα των δοντιών: μετά το πρώτο δόντι που ισούται με κανονικό δώρο, η νεράιδα αφήνει κέρματα των δύο ευρώ, γιατί εννοείται πως τη βολεύει αυτό καλύτερα.
Ο καθένας από τους δύο μεγάλους μου γιους έχει από έναν κουμπαρά, όπου φυλάει τα κέρματα και τα χαρτονομίσματά του, χωρίς όμως να ξέρει πόσα έχει, και χωρίς να μας έχει πει ποτέ αν και πώς θα ήθελε να τα ξοδέψει. Ώσπου ήρθε το spinner στη ζωή μας, και ο μεγάλος μου γιος (7 ετών) μου δήλωσε: “θέλω να αγοράσουμε πολλά για να κάνω συλλογή και να δώσω και στους συμμαθητές μου”.
Ας σημειωθεί εδώ πως δεν συμφωνώ καθόλου με την πρόθεσή του να χαρίσει τα spinners στους συμμαθητές. Αποφάσισα όμως να το προσπεράσω και να επικεντρωθώ στη χρήση του πρώτου πληθυντικού, συστήνοντάς του ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσει δικά του χρήματα για τα επιπλέον spinners. Έφερε τον κουμπαρά και μετρήσαμε τα λεφτά. Αφού ολοκληρώσαμε το μέτρημα, αποφάσισε πως τελικά, δεν θέλει να τα ξοδέψει. Τα ξαναέβαλε μέσα στον κουμπαρά, και τα σχέδια περί συλλογής εξατμίστηκαν.
Το πρώτο βήμα είχε γίνει. Για τα επόμενα βήματα, ανέτρεξα στη στήλη Your Money του Ron Leiber, στην εφημερίδα The New York Times. Ο Ron Leiber είναι γνωστός για το βιβλίο του The Opposite of Spoiled: Raising Kids Who Are Grounded, Generous, and Smart About Money, στο οποίο δίνει συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίζουμε το χαρτζιλίκι, τα γενέθλια, τις γιορτές, τις δουλειές του σπιτιού, τη φιλανθρωπία και τη γενναιοδωρία, την αποταμίευση, ακόμα και τη νεράιδα των δοντιών.
Ο Leiber είναι υπέρ του να προτρέπουμε τα παιδιά μας να χωρίζουν τα χρήματά τους σε τρεις κατηγορίες: αποταμίευση, έξοδα και δωρεές. Η αποταμίευση βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν την υπομονή τους και να κατανοήσουν την έννοια της μακροπρόθεσμης ικανοποίησης. Οι δωρεές έχουν στόχο να κάνουν τα παιδιά να σκεφτούν συνανθρώπους τους που είναι λιγότερο τυχεροί από αυτά. Πώς όμως μαθαίνεις σε ένα παιδί να είναι γενναιόδωρο, χωρίς να του δημιουργείς ενοχές για τη δική του, καλύτερη κατάσταση;
Και φυσικά, δεν το συνδέω με την επιθυμία του γιου μου να δωρίσει μερικά spinners στους συμμαθητές του. Σε εκείνη την περίπτωση, το θέμα που τον απασχολούσε ήταν ξεκάθαρα η δημοτικότητα. Υπάρχουν τρόποι να ξυπνήσεις τη γενναιοδωρία στα παιδιά, υποστηρίζει ο Leiber, μιλώντας για το τι έχεις εισπράξει εσύ ή η οικογένειά σου στο παρελθόν από τη γενναιοδωρία τρίτων, περιγράφοντας και δείχνοντας με ποιους τρόπους εκφράζεις τη δική σου γενναιοδωρία, προσφέροντας τη βοήθειά σου στο παιδί που δεν ξέρει πού να κάνει δωρεά (π.χ. κάνοντας μαζί του μία έρευνα για οργανώσεις που θα το ενδιέφεραν), και τέλος, υποστηρίζοντας τις φιλανθρωπικές καμπάνιες του σχολείου και προτρέποντας το παιδί να επικοινωνεί τους σκοπούς των οργανώσεων τις οποίες υποστηρίζει, είτε με χρήματα είτε με εθελοντική εργασία.
Το επόμενο βήμα λοιπόν είναι ο κουμπαράς με υποκατηγορίες: τρία γυάλινα βάζα με ετικέτες ή κουμπαράδες σαν το Savvy Pig ή (ίσως για μεγαλύτερα παιδιά) εφαρμογές όπως το iAllowance – αυτές όμως δεν τις έχω δοκιμάσει ακόμα.
