Σ’ έναν κατεξοχήν ανδροκρατούμενο κινηματογραφικό κλάδο, όπως είναι αυτός της σκηνοθεσίας, φέτος ήταν μια από τις χρονιές που οι γυναίκες εκπρόσωποι του χώρου ξεχώρισαν μέσα από το έργο τους.
Δύο απ’ αυτές, μάλιστα, συζητήθηκαν όσο λίγες. Από τη μία η Σκωτσέζα Lynne Ramsay -νούμερο 12 στη λίστα του Guardian με τους 40 καλύτερους εν ενεργεία σκηνοθέτες- που με την ταινία της You Were Never Really Here έτυχε πολύ θετικών κριτικών, ενώ απέσπασε και το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών. Από την άλλη, η μόλις 34 χρονών Greta Gerwig, απέσπασε από την Ακαδημία, με το σκηνοθετικό της ντεμπούτο για την ταινία Lady Bird, μια υποψηφιότητα για Όσκαρ σκηνοθεσίας, κι έγινε έτσι η 5η γυναίκα στην ιστορία του θεσμού που καταφέρνει κάτι τέτοιο.
Με αφορμή λοιπόν αυτές τις δύο ταλαντούχες κυρίες, αλλά και τη νέα ταινία της Clio Bernard, Dark River, που κάνει πρεμιέρα σήμερα στις αίθουσες, πάμε να δούμε κάποιες γυναίκες πίσω από τη σκηνοθετική καρέκλα που ξεχώρισαν με το έργο τους.
Νέο Αίμα
Clio Barnard
Η σκηνοθέτις από τη Μεγάλη Βρετανία -η δουλειά της οποίας σε πολλούς θυμίζει το στιλ του Ken Loach- τυγχάνει μεγάλης αποδοχής από τους κριτικούς και κέρδισε σημαντικές διακρίσεις με την πρώτη της κιόλας ταινία, ένα πειραματικό ντοκιμαντέρ με τίτλο The Arbor. Τρία χρόνια μετά, το The Shelfish Giant την καθιέρωσε ως μια από τις σπουδαιότερες νέες φωνές στο βρετανικό σινεμά. Σήμερα επιστρέφει με το διεισδυτικό ψυχολογικό δράμα Dark River.
Jennifer Kent
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει και στην Αυστραλέζα ηθοποιό, συγγραφέα και σκηνοθέτιδα Jennifer Kent, η οποία κατάφερε το 2014 με το ντεμπούτο της Babadook να μας κόψει τα πόδια από τον φόβο. Μια από τις καλύτερες, εξυπνότερες και ευρηματικότερες ταινίες του είδους των τελευταίων χρόνων. Επόμενό της εγχείρημα, το θρίλερ εκδίκησης The Nightingale, που αναμένεται στις αίθουσες μες το 2019.
Dee Rees
Ακόμη μια γυναικεία δυναμική παρουσία στα φετινά Όσκαρ ήταν αυτή της πολλά υποσχόμενης Dee Rees, η οποία εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς με το Mudbound, την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία της, και έγινε η πρώτη έγχρωμη στην ιστορία του θεσμού που προτάθηκε για Όσκαρ στην κατηγορία καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου.
Jennifer Yuh
Η Yuh πραγματοποίησε το σκηνοθετικό της ντεμπούτο με το animation Kung Fu Panda 2, το οποίο αποτέλεσε μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία, ενώ στη συνέχεια ανέλαβε και το sequel του. Έγινε έτσι η πρώτη γυναίκα που της ανατέθηκε κατ’ αποκλειστικότητα από μεγάλο στούντιο να σκηνοθετήσει μια ταινία κινουμένων σχεδίων, αλλά και η δεύτερη στην ιστορία του θεσμού των Όσκαρ που προτάθηκε στην κατηγορία καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων, για το Kung Fu Panda 2. Μετά από την ενθουσιώδη υποδοχή που έτυχαν οι δύο της ταινίες, η Yuh ανακοίνωσε ότι θα μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη νουβέλα της Alexandra Bracken με τίτλο The Darkest Minds, ένα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας που θα κάνει πρεμιέρα τον Αύγουστο στις ΗΠΑ.
Κλασικές Αξίες
Sofia Coppola
Έχοντας παίξει, από τη βρεφική κιόλας ηλικία, σε 7 ταινίες του πατέρα της Francis Ford Coppola, η σχέση της με το σινεμά ήταν μάλλον προδιαγεγραμμένη. Μετά το χρυσό βατόμουρο που απέσπασε για την ερμηνεία της στο Νονό ΙΙΙ, κι αφού στο μεταξύ είχε ήδη φτιάξει το δικό της brand ρούχων, η Coppola αποφάσισε να μεταπηδήσει στη σκηνοθεσία. Συνετή επιλογή, όπως αποδείχθηκε, καθώς το 2003 προτάθηκε για Όσκαρ για την ταινία της Lost in Translation, ενώ πέρσι, με την κατάκτηση του μεγάλου βραβείου σκηνοθεσίας στις Κάννες με το Beguiled, έγινε μόλις η δεύτερη γυναίκα στην ιστορία του Φεστιβάλ που κερδίζει στη συγκεκριμένη κατηγορία.
Jane Campion
Για την οσκαρική σεναριογράφο και σκηνοθέτιδα από τη Νέα Ζηλανδία, η παγκόσμια αναγνώριση και καταξίωση ήρθε το 1993, όταν κατόρθωσε με την ταινία της The Piano να γίνει η δεύτερη από τις πέντε συνολικά γυναίκες που έχουν προταθεί από την Ακαδημία για Όσκαρ και -μέχρι στιγμής- η μοναδική που έχει κατακτήσει Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Τα τελευταία πέντε χρόνια η Campion επιδίδεται στη συγγραφή του σεναρίου της πολύ επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς Top of the Lake, την οποία συν-σκηνοθετεί με τον Garth Davis.
Kathryn Bigelow
Είναι η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτις που απέσπασε Όσκαρ για την εξαιρετική δουλειά της στο πολεμικό θρίλερ The Hurt Locker. Μια πολύ ενδιαφέρουσα καλλιτέχνις, που ξεχώρισε -μεταξύ άλλων- με τις ταινίες της Near Dark, Strange Days, Zero Dark Thirty, αλλά και το πρόσφατο Detroit, που δεν διστάζει να πειραματίζεται με τα κινηματογραφικά είδη, προκαλώντας διαρκώς τον εαυτό της.
Sully Potter
Χορογράφος, μουσικός, τραγουδίστρια, φωτογράφος, είναι μερικές μόνο απ’ τις καλλιτεχνικές ιδιότητες της πολυδιάστατης Αγγλίδας σκηνοθέτιδας Sully Potter. Με οκτώ μεγάλου μήκους ταινίες, άλλες τόσες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ στη φιλμογραφία της και πολλές σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, η Potter ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη, αντισυμβατική ματιά της, με χαρακτηριστικότερα δείγματα της δουλειάς της το αριστοτεχνικό Orlando, το αμφιλεγόμενο Rage, το συγκινητικό Ginger & Rosa, αλλά και την πρόσφατη μαύρη κωμωδία της The Party.
Debra Granik
Συνεχίζουμε με την Αμερικανοεβραία Debra Granik, η οποία ξεκίνησε την καριέρα της με τον πιο δυναμικό τρόπο, όταν κατάφερε να αποσπάσει δεκάδες διακρίσεις ήδη με την πρώτη της ταινία μικρού μήκους, το Snake Feed. Πάνω σε αυτήν, δημιουργήθηκε και η πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, με τίτλο Down to the Bone, η οποία μπορεί να έτυχε περιορισμένης διανομής στις ΗΠΑ, ήταν όμως αρκετή για να την κάνει γνωστή στους καλλιτεχνικούς κύκλους. Έξι χρόνια μετά θα έρθει το Winter’s Bone, μια ταινία που την έκανε παγκόσμια γνωστή και χάρισε στην ταινία τέσσερις υποψηφιότητες Όσκαρ σε σημαντικές κατηγορίες, μεταξύ των οποίων αυτή για την καλύτερη γυναικεία ερμηνεία για τη Jennifer Lawrence, στον ρόλο που την ανέδειξε και της άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του Χόλιγουντ.
Nora Ephron
Οι λάτρεις των ρομαντικών κομεντί έχουμε ψηλά στη λίστα μας τη γυναίκα που συνέδεσε το όνομά της άρρηκτα με το είδος, σκηνοθετώντας και γράφοντας και το σενάριο για μερικές από τις πιο αγαπημένες και επιτυχημένες ταινίες όλων των εποχών. Μεταξύ αυτών τα λατρεμένα Sleepless in Seattle και You’ve Got Mail, αλλά και το Julie & Julia.
Γυναίκες Που Άφησαν Ιστορία
Lina Wertmüller
Η Ιταλίδα σκηνοθέτις και σεναριογράφος, ελβετικής καταγωγής, πέρα από την τεράστια καριέρα των 40+ χρόνων και την πλούσια φιλμογραφία, αποτέλεσε την πρώτη γυναίκα στην ιστορία του θεσμού των Όσκαρ που απέσπασε υποψηφιότητα σκηνοθεσίας το 1976, για την ταινία της Seven Beauties. Ταινίες-σταθμοί στην καριέρα της τα απολαυστικά The Seduction of Mimi, Love and Anarchy και Swept Away.
Chantal Akerman
Η Βελγίδα σκηνοθέτις και καθηγήτρια κινηματογράφου στο City College of New York, άφησε πίσω της σημαντικό καλλιτεχνικό έργο, με πιο γνωστή την ταινία της Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce, 1080 Bruxelles. Από πολλούς, μάλιστα, θεωρείται ότι το έργο της συνέβαλε καταλυτικά στην εξέλιξη του γυναικείου, avant-garde σινεμά.
Claire Denis
Μια από τις πιο δυνατές κι επιδραστικές φωνές του σύγχρονου παγκόσμιου σινεμά είναι αυτή της Γαλλίδας Claire Denis. Η αριστουργηματική ταινία της Beau Travail θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες που έχουν σκηνοθετηθεί ποτέ από γυναίκα στην ιστορία του κινηματογράφου. Μεταξύ των ταινιών της που έτυχαν παγκόσμιας αναγνώρισης ξεχωρίζουν οι The Intruder, 35 Shots of Rum και White Material.
Agnes Varda
Με μια ακόμη σπουδαία Βελγίδα, την Agnes Verda, που έζησε και δημιούργησε στη Γαλλία για περισσότερα από 60 χρόνια, κλείνουμε το σημερινό μας αφιέρωμα στις γυναίκες σκηνοθέτιδες. Οι ταινίες της, που έχουν μια ντοκιμαντερίστικη, πειραματική ματιά, ξεχωρίζουν για το ρεαλισμό και το εύστοχο κοινωνικό τους σχόλιο. Δικαίως, λοιπόν, θεωρείται ότι το σπουδαίο καλλιτεχνικό της έργο συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη του Νέου Κύματος στο γαλλικό σινεμά.
Tip: Στις αίθουσες παίζεται ακόμα το υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ της Faces Places, για το οποίο έγραψε πρόσφατα και ο Λευθέρης Πλακίδας στην αθηΝΕΑ, ένα πολύ ενδιαφέρον και ανθρωποκεντρικό οδοιπορικό σε χωριά της Γαλλίας.
