Από το 1985 έως το 2024, ο Αμαζόνιος, το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του πλανήτη, απώλεσε έκταση ίση με ολόκληρη την Ισπανία. Σε αυτό το διάστημα, το δάσος που διαδραματίζει τόσο κρίσιμο ρόλο στην υγεία της Γης, απορροφώντας αέρια τα οποία προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, έχασε λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων κυρίως 49,1 εκατομμύρια εκτάρια (491.000 τ. χλμ.) βλάστησης.
Στην είσοδο αυτού του δάσους, το οποίο πλησιάζει πλέον σε «σημείο από όπου δεν υπάρχει επιστροφή, καθώς δεν θα μπορεί να αυτοσυντηρηθεί», στην πόλη Μπελέμ, πραγματοποιείται έως τις 21 Νοεμβρίου 2025 η Σύνοδος για το Κλίμα του ΟΗΕ.
Η επιλογή της συγκεκριμένης πόλης φαίνεται να έχει διπλό συμβολισμό, καθώς στέλνει ισχυρό περιβαλλοντικό μήνυμα και ταυτόχρονα αναδεικνύει σοβαρές ελλείψεις στις υποδομές (της).
Από τη μία πλευρά, αποτυπώνει εύγλωττα το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης εξαιτίας της περιβαλλοντικής κρίσης. Όπως διεμήνυσε ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Luiz Inácio Lula da Silva, η COP30 διεξάγεται στην πόλη του Αμαζονίου προκειμένου «[…] οι άνθρωποι να δουν την πραγματική κατάσταση των δασών, των ποταμών μας και των ανθρώπων που ζουν εκεί».
Από την άλλη, η συγκεκριμένη πόλη δεν έχει την κατάλληλη υποδομή ώστε να φιλοξενεί τόσο μεγάλες διοργανώσεις, με αποτέλεσμα να εκφράζεται μεγάλη ανησυχία για την ομαλή διεξαγωγή της.
Στο πλαίσιο αντίστοιχων αντιφάσεων μοιάζουν να κινούνται όλες οι Σύνοδοι για το Κλίμα που έχουν γίνει ως τώρα, καθώς τα αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα ανάμεσα στα πλούσια και τα φτωχά κράτη, οι διαφορετικές προτεραιότητες των οικονομικά εύρωστων χωρών σε σχέση με τις οικονομικά ασθενείς, διαμορφώνουν τη σημερινή εικόνα για το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του πλανήτη, το οποίο, παρά τις βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί, αντιμετωπίζεται ως ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας.
Παρά τους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή και τους οποίους βιώνουμε όλοι, οι μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη επιδεικνύουν την αδιαφορία τους, με αποτέλεσμα η φετινή Σύνοδος Κορυφής να δίνει εξαρχής δείγματα γραφής λόγω ηχηρών απουσιών.
Η Πραγματική, Δυσάρεστη Εικόνα
Τριάντα τρία χρόνια μετά τη Σύνοδο του Ρίο και την υπογραφή της Σύμβασης του ΟΗΕ, στην οποία 154 χώρες αναγνωρίζουν το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και την ανάγκη να ληφθούν μέτρα για την προστασία του πλανήτη, και 10 χρόνια μετά τη Συμφωνία του Παρισιού για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2 οC –με στόχο τον 1,5 οC σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή–, τα ακραία καιρικά φαινόμενα τείνουν να γίνουν «κανονικότητα», τα τροπικά δάση χάνονται, οι τροπικοί κοραλλιογενείς ύφαλοι πεθαίνουν.
Σύμφωνα με ανάλυση της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), η ετήσια ποσότητα αερίων που προκαλούν την κλιματική αλλαγή θα μειωθεί κατά 10% έως το 2035 σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Ωστόσο, η προβλεπόμενη μείωση είναι πολύ μικρότερη από εκείνη του 60% που απαιτείται έως το 2035 για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Επιπλέον, παρότι υπήρξε πρόοδος από το 2015, σύμφωνα με την έκθεση που εκπόνησε το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP), εφόσον δεν αλλάξουν οι σημερινές πολιτικές, ο πλανήτης οδεύει σε υπερθέρμανση της τάξης των 2,3-2,5 οC, σημείο όπου η κατάσταση θα είναι μη αντιστρέψιμη.
Η Απουσία του Donald Trump
Παρά τους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή και τους οποίους βιώνουμε όλοι, οι μεγαλύτεροι ρυπαντές του πλανήτη επιδεικνύουν την αδιαφορία τους, με αποτέλεσμα η φετινή Σύνοδος Κορυφής να δίνει εξαρχής δείγματα γραφής λόγω ηχηρών απουσιών.
Για παράδειγμα, η πρωταθλήτρια της μόλυνσης του περιβάλλοντος Κίνα εκπροσωπείται από τον αντιπρόεδρο Ding Xuexiang. Η Ινδία, στην οποία βρίσκονται 6 από τις 10 πιο μολυσμένες πόλεις παγκοσμίως (στο Νέο Δελχί πλήθος κόσμου διαδήλωνε χθες ζητώντας την ανάληψη δράσης, καθώς η ινδική πρωτεύουσα αντιμετωπίζει έναν ακόμη χειμώνα βυθισμένη στο νέφος), θα εκπροσωπηθεί από τον πρέσβη της στη Βραζιλία Dinesh Bhatia. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής στον κόσμο, αποφάσισαν, για πρώτη φορά, να απέχουν.
Ένα από τα σοβαρότερα διακυβεύματα σε κάθε σύνοδο, πάντως, είναι ποιος θα αναλάβει το κόστος της κλιματικής αλλαγής.
Η αποχή του Donald Trump, αν και αναμενόμενη, φαίνεται ως η πιο ηχηρή. Άλλωστε, η άποψη του Αμερικανού προέδρου για την κλιματική αλλαγή («πρόκειται για τη μεγαλύτερη απάτη που έχει διαπραχθεί ποτέ σε βάρος του κόσμου», έχει δηλώσει απερίφραστα) είναι γνωστή. Και επιπλέον, το μήνυμά του «drill, baby, drill», που συνοδεύει μεμονωμένες συμφωνίες του για την αύξηση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων με χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, αποδεικνύει περίτρανα ότι η παρουσία του στην COP30 μόνο εμπρηστικό σκοπό θα είχε.
Ίσως γι’ αυτό και ορισμένοι διπλωμάτες δήλωσαν ανακουφισμένοι λέγοντας πως αν οι επιλογές που έχουμε είναι ή να μην παραστούν οι ΗΠΑ στη σύνοδο ή να παραστούν για να τα καταστρέψουν όλα, καλύτερα να απέχουν.
Το Μεγάλο Ερώτημα
Ένα από τα σοβαρότερα διακυβεύματα σε κάθε σύνοδο, πάντως, είναι ποιος θα αναλάβει το κόστος της κλιματικής αλλαγής (σημειωτέον, οι ζημιές που προκαλεί η υπερθέρμανση κοστίζουν στην παγκόσμια οικονομία 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως). Καθώς οι πλούσιες βιομηχανικές χώρες ευθύνονται ασύγκριτα περισσότερο γι’ αυτή την κατάσταση, συμφωνήθηκε ότι χρειάζεται να διαθέτουν 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο έως το 2035 για να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να διαχειριστούν τη ζημιά από τις συνέπειές της. Τα χρήματα που έχουν διατεθεί μέχρι στιγμής είναι πολύ λιγότερα.
Η απουσία των ΗΠΑ από τη Σύνοδο για το Κλίμα του ΟΗΕ είναι η μία –ξεκάθαρη και ταυτόχρονα ολότελα σκοτεινή– όψη του νομίσματος. Η άλλη, αφορά το κενό ηγεσίας που καλείται να καλύψει η ΕΕ, η οποία, ωστόσο, βυθίζεται όλο και περισσότερο σε αμφιβολίες για τη δική της πράσινη μετάβαση.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
TFFF: Υπάρχει Ελπίδα για τους Πνεύμονες του Πλανήτη;
