To Ιερό Δισκοπότηρο (Holy Grail) είναι ένα αντικείμενο με πλούσιο συμβολικό και μυθολογικό υπόβαθρο. Πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε στον Μυστικό Δείπνο. Αλλά συχνά περιγράφεται και ως ένα μαγικό ή ιερό δοχείο, που μπορεί να προσφέρει αθανασία ή απεριόριστη γνώση σε αυτόν που θα το βρει και θα το κατακτήσει. Έχει εμπνεύσει αμέτρητες ιστορίες και λογοτεχνικά έργα, αλλά και έναν νέο θεσμό αρχιτεκτονικών βραβείων που έρχεται να προσφέρει μια ουσιαστική, διεθνή πλατφόρμα ανάδειξης της καλής ελληνικής αρχιτεκτονικής εντός και εκτός συνόρων.
Η άνθηση του αρχιτεκτονικού κλάδου στην Ελλάδα δεν είναι ευσεβής πόθος, αλλά ένα τεκμηριωμένο και μετρήσιμο γεγονός. Μιας και βρισκόμαστε στην αρχή του 2024, έχει ενδιαφέρον να δούμε –και καθένας από εμάς να ερμηνεύσει– ορισμένα στοιχεία του έτους που αποχαιρετήσαμε.
Ekies All Senses Resort | agarch+ architects
Στην Ελλάδα το 2023, οι επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα και στην αρχιτεκτονική έχουν παρουσιάσει αύξηση, αν και με μεταβαλλόμενο ρυθμό ανάπτυξης. Ενδεικτικά, οι άδειες οικοδομής που εκδόθηκαν τον Οκτώβριο του 2023 ανήλθαν σε 632, με τη συνολική αξία τους να φτάνει τα 263,2 εκατομμύρια ευρώ και το συνολικό εμβαδόν τους να είναι 204,1 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα, προβλέποντας την κατασκευή 1.003 οικιστικών μονάδων – αλλά και καταδεικνύοντας σημαντική μελλοντική δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα.
Στην κατεύθυνση αυτή, οι επενδύσεις σε κατοικίες κατέγραψαν μια εντυπωσιακή αύξηση, 33,7% το 2022 και 40,2% το πρώτο εννιάμηνο του 2023, ενώ οι επενδύσεις σε άλλες κατασκευές σημείωσαν αύξηση 9,5% και 5,5% αντίστοιχα. Συνολικά, το πρώτο εννιάμηνο του 2023, οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν το 84% του συνόλου του 2022, με αύξηση περίπου 16% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2022. Σημαντική είναι και η αύξηση κατά 24,2% του δείκτη παραγωγής στις κατασκευές το α’ τρίμηνο του 2023, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022, ενδεικτική της θετικής πορείας του τομέα.
Ας καταγράψουμε λοιπόν το αυτονόητο: η οικονομική ανάπτυξη και η εξωστρέφεια αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν δύο παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της καινοτομίας και της εφευρετικότητας, ενώ παράλληλα δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη της επιστήμης και της τέχνης.
Iannis Xenakis: Sonic Odysseys | FLUX office
«Στην Ελλάδα Παράγεται Πολύ Καλή Αρχιτεκτονική»
Αφενός, μικρά αρχιτεκτονικά γραφεία αναλαμβάνουν έργα που είναι πιο κοντά στις ανάγκες των συμπολιτών μας: έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν με ανθρώπους που έχουν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και να δημιουργήσουν χώρους που ανταποκρίνονται σε αυτούς. Αυτό τους δίνει την ευκαιρία να πειραματιστούν με ρηξικέλευθες ιδέες και να δημιουργήσουν πιο τολμηρά έργα, με έντονα στοιχεία εξατομίκευσης για τον χρήστη τους.
Αφετέρου, τα μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία έχουν εξασκηθεί στην επίλυση πολύπλοκων διαδικασιών σε κάθε επίπεδο, στη διαχείριση των συνεργασιών και των σχέσεων με μεγάλους –πολλές φορές διεθνείς– πελάτες και brands, ενώ παράλληλα έχουν πρόσβαση σε αυξημένους πόρους και έχουν αντιμετωπίσει επιτυχώς την πρόκληση της δικής τους οργανωσιακής εξέλιξης.
Η Αρχιτεκτονική Εξελίσσεται
Είναι γεγονός ότι η αρχιτεκτονική εξελίσσεται, ως επιστήμη αλλά και ως προϊόν – και όσο κι αν αυτός ο τελευταίος χαρακτηρισμός ενοχλεί ορισμένους, αφορά μια πτυχή της πραγματικότητας που δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε.
Ας συνοψίσουμε ορισμένα ακόμα δεδομένα, όπως αυτά έχουν υπογραμμιστεί από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της εποχής μας σε περασμένα events της Design Ambassador και του Archisearch το 2023, και συγκεκριμένα στα συνέδρια «Architects Talk» και «The Architect Show».
Office Space in the heart of Athens | Akida Studio
Τα ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία αναλαμβάνουν έργα και στο εξωτερικό. Οι επενδύσεις στον τουρισμό έχουν καταστήσει γνωστή τη δουλειά των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, με διάφορους τρόπους – από τη φαρέτρα της επαγγελματικής επικοινωνίας ως τα παραδοσιακά δίκτυα των «στόμα με στόμα» συστάσεων. Έτσι οι Έλληνες αρχιτέκτονες υπογράφουν ξενοδοχεία και κατοικίες και στο εξωτερικό, ως φυσική συνέχεια της εξειδίκευσης που έχουν αποκτήσει από την πρακτική τους στην Ελλάδα.
Υπολειπόμαστε στο δημόσιο κτίριο με κοινωνικό χαρακτήρα και ως προς αυτό το ζήτημα πρώτος αποφασίζων είναι η πολιτεία. Υπολειπόμαστε όμως και σε awareness και επικοινωνία, ώστε να αυξηθεί περισσότερο η αναγνώριση της ελληνικής αρχιτεκτονικής παραγωγής εντός και εκτός συνόρων.
Βεβαίως υπάρχουν star γραφεία ή αρκετά γνωστοί αρχιτέκτονες. Βεβαίως βλέπουμε ολοένα και περισσότερα έργα να δημοσιεύονται στην Ελλάδα και κατόπιν το μήνυμα να διαδίδεται κατά viral τρόπο και στο εξωτερικό.
Teloneio Kardamyli | Etsi Architects
Βεβαίως ερχόμαστε σε επαφή με ολοένα και περισσότερες εικόνες που για τους επαγγελματίες του δομημένου περιβάλλοντος λένε πολλά αλλά και εγείρουν συναισθήματα γενικότερα. Υπάρχουν όμως πολυάριθμα έργα, μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας, καθώς και πολύ ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά γραφεία που δεν είναι ευρέως γνωστά.
Εμείς, στο archisearch.gr –τη μεγαλύτερη πλατφόρμα για την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα– γνωρίζουμε καλά αυτή τη συνθήκη, καθώς κάθε αρχιτέκτονας μπορεί να κάνει submit τη δουλειά του. Σχεδόν κάθε μέρα βλέπουμε αξιόλογα έργα. Και πράγματι, το archisearch.gr αποτελεί ένα βήμα για αυτά. Στην επικοινωνία, ωστόσο, ο σωστός συνδυασμός «καναλιών» παίζει καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη του στόχου του awareness.
Τα Βραβεία GRAIL
Στο σημείο αυτό γεννήθηκαν τα βραβεία GRAIL, σε συνεργασία με τον Δημήτρη Φακίνο, δημιουργό των ΕΒΓΕ και διευθυντή των European Design Awards αλλά και του European Design Festival.
Τα GRAIL Awards είναι ένας νέος θεσμός βραβείων στον χώρο της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού εσωτερικών χώρων και του φωτισμού. Η ιδέα πίσω από αυτά τα βραβεία είναι να αναδείξουμε και να ανταμείψουμε την αριστεία στον κλάδο, προωθώντας την ποιότητα και τη δημιουργικότητα.
Επιθυμούμε να δώσουμε έναν χώρο όπου οι κορυφαίοι δημιουργοί στην αρχιτεκτονική και στον σχεδιασμό μπορούν να παρουσιάσουν την εξαιρετική τους δουλειά, η οποία αγγίζει όλο το φάσμα της κοινωνίας. Έτσι ελπίζουμε να εμπνεύσουμε νέες γενιές αρχιτεκτόνων, να ενισχύσουμε τη δημιουργία σημαντικών έργων στη χώρα μας, να ενθαρρύνουμε τον διάλογο τόσο ανάμεσα στους αρχιτέκτονες όσο και στους ανθρώπους της αγοράς εντός και εκτός συνόρων.
Φέτος στα GRAIL είχαμε 200 συμμετοχές απο 134 διαφορετικά γραφεία, από τα οποία βραβεύτηκαν 39 έργα 31 γραφείων με βραβεία και επαίνους. Η κριτική επιτροπή αποτελείτο από τους Δημήτρη Αντωνακάκη, Ελευθερία Ντεκώ, Λυδία Καλλιπολίτη, Μαριάνθη Τατάρη, Άρη Καφαντάρη, Πάνο Δραγώνα, Tom Lindblom, Ivan Blasi και Florencia Vetcher. Πρόκειται για προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό γνωστές για την πορεία, το ήθος και το έργο τους και αδιαμφισβήτητους εγγυητές της ποιότητας των GRAIL.
Τόσο για εμένα όσο και για τον Δημήτρη Αντωνακάκη είχε σημασία η δημιουργία μιας συμπεριληπτικής επιτροπής ως προς το φάσμα της γνώσης, της εξειδίκευσης και της προέλευσης. Ενδεικτικά, ο Δημήτρης έχει διδάξει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της σημερινής κοινότητας των αρχιτεκτόνων. Η Ελευθερία Ντεκώ, η οποία έχει λάβει Emmy Award για τον φωτισμό της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, έχει συνδέσει το όνομά της με τον σχεδιασμό φωτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Ivan Blasi διευθύνει τα διεθνή βραβεία Mies Van Der Rohe, τα Ευρωπαικά Oscar της αρχιτεκτονικής. Ο Tom Lindbolm ήταν επί σειρά ετών ηγετικό στέλεχος της Gensler, του μεγαλύτερου αρχιτεκτονικού γραφείου παγκοσμίως, η Florencia Vetcher ήταν διευθύντρια του τμήματος Interior Design στο New York Institute of Technology, o Άρης Καφαντάρης είναι ο chief project manager του Kengo Kuma Architects και διευθύνει τα έργα του γραφείου στο Ελληνικό, η Μαριάνθη Τατάρη είναι director & senior architect του ολλανδικού γραφείου Un Studio, η Λυδία Καλλιπολίτη star academic, η οποία διδάσκει Cooper Union και Princeton, συνεπιμελήτρια της Biennale Αρχιτεκτονικής του Ταλίν. Τέλος, ο Πάνος Δραγώνας είναι καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού στην Αρχιτεκτονική του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η φετινή διοργάνωση επιφύλαξε ανατροπές, πρώτα απ’ όλα για όσους συμμετείχαμε στη διοργάνωση και πάνω απ’ όλα για τα μέλη της κριτικής επιτροπής. Η ελληνική αρχιτεκτονική έχει πράγματι πολλά να δείξει και καλούμε κάθε ενδιαφερόμενο να αγγίξει την «ιερή» ουσία της.
Δείτε τα βραβεία και την short list στο www.grailawards.gr και στο www.archisearch.gr και μην ξεχνάτε ότι τα αποτελέσματα των GRAIL φιλοδοξούμε να βγουν έξω από τα δικά μας σύνορα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Τhe Architect Show 5 | «Futurespective: Βιώσιμες Πρακτικές & Νέα Μοντέλα Ζωής»
Το «Next Design» στο «100% Hotel Show» | Πρωτοπορία στον Ξενοδοχειακό Σχεδιασμό
