Η Συναισθηματικούλα έπιασε και πάλι δουλειά και μάλιστα δύσκολη! Ανέλαβε να ξεναγήσει μικρούς (αλλά και μεγάλους) στον κόσμο των δύσκολων συναισθημάτων, τα οποία, όπως λέει, μπορεί να είναι δύσκολα και όχι αρνητικά, αλλά και χρήσιμα, όπως και τα… αδελφάκια τους, τα θετικά συναισθήματα.
Η Έρα Μουλάκη, η «μαμά» της Συναισθηματικούλας, μας μιλά για έναν κόσμο που πολύ συχνά μοιάζει τόσο ανεξήγητος και μπερδεμένος όσο και τα συναισθήματα που βιώνουμε μικροί και μεγάλοι. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, που άρχισε να γράφει από το 2002, έχοντας εκδώσει μέχρι στιγμής συνολικά πέντε βιβλία (απευθύνονται σε παιδιά από 3 έως 10 ετών). Η «Παλέτα των Δύσκολων Συναισθημάτων» είναι το τελευταίο της παραμύθι.
Ψυχολογία και παραμύθι κάνουν καλή παρέα; Τι σας έκανε να γράψετε παιδικά βιβλία;
Η αλήθεια είναι πως δεν σταμάτησα ποτέ να γράφω. Μάλιστα, θυμάμαι πως η πρώτη φορά που ανέφερα ότι γράφω ήταν σ’ ένα πάρτι, όταν απάντησα προκλητικά σε κάποιον που με ρώτησε με τι ασχολούμαι: «Γράφω παραμύθια!».
Άρχισα από μικρή το γράψιμο με πιο προσωπικά βιώματα, ημερολόγια και ιστορίες, ώσπου τελικά… κατέφθασαν και τα παραμύθια, τα οποία εκδίδω στον «Κέδρο».
Θεωρώ ότι το να γράφει κανείς είναι προσωπική ανάγκη. Όσον αφορά τις δικές μου ιστορίες, είναι αρκετά αυθόρμητες, αν και σαφώς εμπεριέχουν επιρροές από το επάγγελμά μου. Στόχος μου είναι να μιλήσω για τα συναισθήματα, τη διαφορετική οπτική του κόσμου και των συμπεριφορών.
Αυτό είναι το δεύτερο βιβλίο στο οποίο πρωταγωνιστεί η Συναισθηματικούλα. Ποια είναι η ηρωίδα και πόσο έχει αλλάξει συγκριτικά με το πρώτο βιβλίο;
«Η Παλέτα των Δύσκολων Συναισθημάτων» είναι η συνέχεια του πρώτου βιβλίου «Η Παλέτα των Συναισθημάτων», που βραβεύτηκε για την εικονογράφησή του το 2005, η οποία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο βιβλίο.
Η Συναισθηματικούλα έχει μείνει αλώβητη στον χρόνο, παραμένοντας παιδί με τη βοήθεια της μαγείας των παραμυθιών. Στο πρώτο βιβλίο δεν πήγαινε σχολείο και οι σχέσεις της με τους άλλους περιορίζονταν στον ζωγράφο και στα παιδιά της γειτονιάς.
«Καθημερινά ασχολούμαι με την αποκρυπτογράφηση των συναισθημάτων και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συναισθηματική πυξίδα των ανθρώπων».
Τώρα έχει μια καθημερινή, πιο δομημένη, ομαλότερη συναναστροφή με τους γύρω της. Μιλάει για τα συναισθήματά της, αλλά δυσκολεύεται να τα διαπραγματευτεί. Το κύριο πρόβλημά της είναι τι θα κάνει με αυτά τα «αρνητικά» συναισθήματα, που στην ουσία είναι δύσκολα και όχι αρνητικά.
Πώς θα τα εξωτερικεύσει και ποιες είναι οι αντιδράσεις των άλλων σε αυτά; Η Συναισθηματικούλα μπορεί να μην αντιμετωπίζει παρόμοιες με των μεγάλων καταστάσεις, αλλά βρίσκεται μπροστά σε παρόμοια με των ενηλίκων συναισθήματα.
Το βιβλίο όχι μόνο μιλάει γι’ αυτά, αλλά βοηθάει τα παιδιά να μάθουν το εύρος και την ποικιλομορφία τους, καθώς και ότι όλα τους είναι χρήσιμα.
Ποιοι συγγραφείς έχουν υποσυνείδητα καθοδηγήσει τη συγγραφή σας;
Σίγουρα έχω επηρεαστεί από τη δουλειά μου, την ψυχοθεραπεία, καθώς καθημερινά ασχολούμαι με την αποκρυπτογράφηση των συναισθημάτων και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συναισθηματική πυξίδα των ανθρώπων.
Η επιθυμία μου να μιλήσω για τα συναισθήματα γεννήθηκε μέσα από τη συναναστροφή μου με θεραπευόμενους που έχουν δυσκολία να τα εκφράσουν, να τα ονοματίσουν. Συνήθως, όταν τους ρωτάω πώς νιώθουν απαντούν με ένα «καλά» και πρέπει να καταλάβω από τον τονισμό της φωνής ποιο «καλά» είναι αυτό ακριβώς.
Φυσικά, έχω επηρεαστεί και από πολλά κλασικά παραμύθια, τα οποία διάβαζα και ως παιδί. Θα αναφέρω και τα κόμικ, με ιδιαίτερη αδυναμία στον Snoopy, λόγω της υπέροχης εικονογράφησης, αλλά και επειδή μου κάνει εντύπωση η επιλογή των λέξεων ώστε να μπορεί να αποδοθεί ένα νόημα μέσα σε μόλις τέσσερα κουτάκια.
Η εικόνα παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο, αφού είναι αυτή που μένει. Μου αρέσουν πολύ τα παραμύθια που είναι διαδραστικά, για παράδειγμα με pop up σελίδες, ή κάποια του Ευγένιου Τριβιζά, που σε βάζουν να επιλέγεις τη συνέχεια της ιστορίας.
Βέβαια, η βιβλιοθήκη μου είναι γεμάτη, οπότε και οι επιρροές μου… αμέτρητες. Τώρα για τις γενικότερες επιρροές μου δυσκολεύομαι να σου πω, έχω μια γεμάτη βιβλιοθήκη εδώ μπροστά μου, θα μπορούσα να σου τα ονοματίσω όλα. Ο Fernando Pessoa και ο François-Henri, ωστόσο, κατέχουν περίοπτη θέση.
«Εύκολα συναισθήματα είναι –φαινομενικά– η χαρά, η ευτυχία, ο ενθουσιασμός κ.ά. Παρ’ όλα αυτά, όλοι πιάνουμε τον εαυτό μας να δυσκολεύεται να τα αποδεχτεί».
«Η παλέτα των δύσκολων συναισθημάτων» απευθύνεται μόνο σε παιδιά;
Όχι, δεν είναι αποκλειστικά παιδικό το κοινό στο οποίο αναφέρεται το βιβλίο. Απλώς οι ενήλικοι που θα το διαβάσουν πρέπει να το προσεγγίσουν με ανοιχτότητα, όπως και οποιοδήποτε άλλο παιδικό βιβλίο.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο; Υπάρχουν εύκολα συναισθήματα;
Ο τίτλος επιλέχθηκε με σκοπό να τονίσω ότι στην ουσία δεν υπάρχουν αρνητικά συναισθήματα, μόνο δύσκολα. Η σημασία των δύσκολων συναισθημάτων, ωστόσο, είναι μεγάλη. Για παράδειγμα, ο θυμός μας βοηθάει να βάλουμε όρια, ο φόβος μας προστατεύει από επικίνδυνες καταστάσεις, όπως τονίζει και η δασκάλα στη Συναισθηματικούλα και στα παιδιά της τάξης.
Εύκολα συναισθήματα είναι –φαινομενικά– η χαρά, η ευτυχία, ο ενθουσιασμός κ.ά. Παρ’ όλα αυτά, όλοι πιάνουμε τον ευατό μας να δυσκολεύεται να τα αποδεχτεί. Δύσκολα θα πούμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι, αντ’ αυτού θα πούμε ότι είμαστε καλά. Ή, αν το πούμε, θα ακολουθήσει ένα «μην το ματιάσω τώρα!».
Οπότε, μπορεί να φαντάζουν εύκολα συναισθήματα, αλλά είναι δύσκολα στην έκφρασή τους. Γενικά, δεν μας είναι απλό να εκφράσουμε το βάθος και την ένταση των συναισθημάτων μας, είτε είναι δύσκολα είτε θετικά, γιατί δυσκολευόμαστε να τα αναγνωρίσουμε, να τα ονοματίσουμε, να τα διαχειριστούμε και να τα επικοινωνήσουμε.
Πόσο σημαντικό είναι να διαβάζουμε βιβλία γενικότερα και παιδικά βιβλία ειδικότερα;
Τα παιδιά ωφελούνται πολύ από τα παραμύθια, καθώς το διάβασμα βοηθά στην ανάπτυξη της φαντασίας τους, στο να διαπραγματεύονται συμπεριφορές μέσα από την ταύτισή τους με τους ήρωες, στο να εκφράζουν τα δύσκολα συναισθήματά τους.
Γενικότερα, είμαι φαν του φυσικού βιβλίου, όμως, αναγνωρίζω ότι κάποιος μπορεί να διαβάζει και με ηλεκτρονικά μέσα. Οι βιβλιόφιλοι, πάντως, κάτι βρήκαν στη ζωή τους μέσω του διαβάσματος και έμειναν πιστοί στο βιβλίο. Τους έσωσε ενδεχομένως από μια κατάσταση. Έσωσε σίγουρα εμένα σε μια δύσκολη φάση της εφηβείας μου. Ξεκίνησα παραδόξως από ποίηση και μετά πήγα στη λογοτεχνία, τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά.
Υπάρχει διαφορά για εσάς ανάμεσα στο ξενόγλωσσο και το ελληνικό βιβλίο;
Και τα δύο είναι σημαντικά για μένα. Η διαφορά έγκειται κυρίως στο περιεχόμενο. Τα αγγλικά βιβλία που διαβάζω αφορούν περισσότερο τη δουλειά μου. Μου αρέσουν γιατί προσφέρουν άλλες εικόνες, ανοίγουν την πόρτα στον κόσμο για ό,τι συμβαίνει, τα θέματα που θίγονται είναι επίκαιρα και οι συγγραφείς εκπλήσσουν.
Από την άλλη, τα ελληνικά βιβλία προσφέρουν την οικειότητα της γλώσσας και την ευκαιρία για ταύτιση σε μεγαλύτερο βαθμό. Συνδέομαι περισσότερο λόγω κουλτούρας δηλαδή.
Τι πιστεύετε πως μπορούν να κάνουν οι γονείς για να αγαπήσει το παιδί τους τα βιβλία;
Υπάρχει ένα πρόγραμμα στην Αμερική που ξεκίνησε το 1989, το «Reach out and Read». Η οργάνωση συνεργάζεται με παιδιάτρους και τοποθετεί βιβλία στις αίθουσες αναμονής τους, ώστε να εξοικειώνονται τα παιδιά με το διάβασμα.
Μέσα από την τριβή τους με τα διάβασμα, λοιπόν, βελτιώθηκε η σχέση του παιδιού με τον γονιό, η επίδοσή του στο σχολείο, τροφοδοτήθηκε η φαντασία του και εξασκήθηκε η ικανότητά του να εκφράζει τα συναισθήματά του.
Αυτό έγινε μέσα από μια απλή κίνηση, με το να τοποθετηθούν λίγα βιβλία στις αίθουσες αναμονής των παιδιατρίων!
Θεωρώ πως εξίσου σημαντικό, εκτός από την τριβή με το διάβασμα, είναι να μάθουν οι γονείς πώς να διαβάζουν στο παιδί παραμύθια: να κάνουν ερωτήσεις, να αλλάζουν τις φωνές, να το βάζουν να συμμετέχει. Οι γονείς πρέπει να αφιερώνουν χρόνο να διαβάζουν στο παιδί και όχι απαραίτητα μόνο πριν κοιμηθεί. Πρέπει να δημιουργηθεί μια ρουτίνα προκειμένου να επιτευχθεί αυτό.
Η δική μου ανάμνηση πρώτου παραμυθιού ήταν «Το Παραμύθι με τα Χρώματα» του Κυριτσόπουλου. Με τράβηξε τόσο η ιστορία όσο και η εικονογράφηση. Μάλιστα, όταν βγήκε και το δικό μου βιβλίο, στα βιβλιοπωλεία τα είχαν βάλει δίπλα δίπλα! Ήταν μια συγκινητική στιγμή.
Ψυχολόγος ή συγγραφέας; Ποια ιδιότητα υπερτερεί;
Καταρχήν να πω πως δεν ξέρω αν θα με προσδιόριζα ως συγγραφέα. Απλώς… γράφω παραμύθια. H αλήθεια είναι πως είναι δύο σε ένα. Σίγουρα η ιδιότητα του ψυχολόγου επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπω και σκέφτομαι τα πράγματα, αλλά, όταν γράφω, δεν ξέρω πόσο μπλέκονται οι δύο ιδιότητες.
Θα θέλατε να μοιραστείτε κάτι κλείνοντας;
Θα ήθελα να ηχογραφηθεί το βιβλίο μου προκειμένου να μπορούν να το διαβάζουν άνθρωποι με προβλήματα όρασης. Επίσης, κάνω μια ανοιχτή πρόσκληση σε μεταφραστές και ανθρώπους που γνωρίζουν αραβικά και φαρσί, ώστε να μεταφραστεί το βιβλίο σε αυτές τις γλώσσες. Έτσι θα είναι προσβάσιμο σε παιδιά που αντιμετωπίζουν βαθιά δύσκολα συναισθήματα.
Είχε γίνει, μάλιστα, στο παρελθόν ένα event με ανάγνωση του παραμυθιού και ταυτόχρονη μετάφραση, το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία, οπότε αν θα μπορούσε να γίνει αυτό θα ήταν φανταστικό. Είναι projects πάνω στα οποία θέλω να δουλέψω.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Τα Παπλώματα που Διηγούνται Ιστορίες
