Ίσως η πιο δύσκολη δουλειά όταν έχεις παιδιά είναι ακριβώς αυτή: να είσαι γονιός. Ένα κομμάτι αυτής της δυσκολίας έγκειται στο να υπολογίσεις και να διαχειριστείς όλα τα έξοδα που προστίθενται με την απόκτησή τους, το οποίο αφορά τόσο στο παρόν όσο και το μέλλον τους.
Οι γονείς σε κάθε γενιά αντιμετωπίζουν οικονομικά τις δικές τους προκλήσεις, έχουν να διαχειριστούν διαφορετικά δεδομένα, αν και η ουσία του προβλήματος παραμένει η ίδια. Άραγε, υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να μετριάσει τον οικονομικό κίνδυνο; Να βοηθήσει στη λήψη αποτελεσματικών οικονομικών αποφάσεων; Μήπως από την προετοιμασία και την εκπαίδευσή μας ως γονιών λείπει, τελικά, ένα σημαντικό κεφάλαιο;
Ένα κεφάλαιο που, πράγματι, μπορεί να μετριάσει τον κίνδυνο, να οδηγήσει σε μια δημιουργική οικονομική συνθήκη. Και αυτό το κεφάλαιο είναι ίσως η «προίκα» που μπορεί να δώσει μετέπειτα στη ζωή των παιδιών την ώθηση που χρειάζονται για να καταφέρουν να εξασφαλίσουν μια οικονομικά πιο ανέφελη ζωή.
Πρόκειται για τον οικονομικό εγγραμματισμό ή αλφαβητισμό.
Η δυνατότητα, δηλαδή, να μεγαλώσουν τα παιδιά όχι ως οικονομικά αναλφάβητοι πολίτες, αλλά ως πολίτες που θα μπορούν να σχεδιάσουν με σίγουρα βήματα το οικονομικό παρόν και μέλλον τους.
Γιατί Είναι Τόσο Σημαντικός ο Οικονομικός Αλφαβητισμός στα Παιδιά;
Ο οικονομικός αλφαβητισμός στην εκπαίδευση ενός παιδιού είναι ένας σημαντικός και κρίσιμος παράγοντας για τις οικονομικές του επιτυχίες στο μέλλον. Η επιτυχής εκμάθηση των θεμελιωδών βασικών της οικονομικής δεξιότητας δεν μπορεί, άλλωστε, παρά να ξεκινά από την ήδη παιδική ηλικία.
Το 2012, ο ΟΟΣΑ ορίζει τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό ως τον «συνδυασμό της αντίληψης, των γνώσεων, των δεξιοτήτων, των στάσεων και των συμπεριφορών που είναι απαραίτητα για να παίρνει κανείς σωστές οικονομικές αποφάσεις και, εν τέλει, να επιτυγχάνει την ατομική οικονομική ευημερία».
Με βάση τον ορισμό αυτό, που αναγνωρίστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από τους ηγέτες του G20 το 2012, o χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός δεν μετριέται αποκλειστικά με βάση τις γνώσεις μας, αλλά είναι το σύνολο αυτών που πιστεύουμε, που γνωρίζουμε, που αισθανόμαστε για τα χρήματα, καθώς και του πώς αντιδρούμε στην πράξη όταν καλούμαστε να τα ζητήσουμε, να τα συγκεντρώσουμε, να τα ξοδέψουμε, να τα επενδύσουμε και, γενικά, να τα διαχειριστούμε.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με καλή οικονομική εκπαίδευση είναι λιγότερο πιθανό να «κολλήσουν» σε κύκλους χρέους, είναι καλύτερα προετοιμασμένα για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και συνήθως εξασφαλίζουν πλεόνασμα ώστε να υποστηρίξουν τους στόχους τους, αλλά και την κοινότητα στην οποία ανήκουν.
Η οικονομική εκπαίδευση είναι δύναμη — όταν ξέρεις καλύτερα, μπορείς να τα καταφέρεις καλύτερα.
Από Ποια Ηλικία Μπορεί να Ξεκινήσει Ένα Παιδί την Εκπαίδευσή του στον Οικονομικό Αλφαβητισμό;
Ακόμα κι αν δεν θεωρείτε τον εαυτό σας ειδικό στα οικονομικά, ήδη έχετε αναπτύξει δεξιότητες για να πλοηγείστε στην οικονομική σας ζωή, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στις καθημερινές συναλλαγές. Οι διαδικασίες που εσείς κάνετε με άνεση πια, είναι κάποια από τα πρώτα πολύτιμα «μαθήματα» που μπορείτε να μοιραστείτε με τα παιδιά.
Δεν χρειάζεται να περιμένετε μέχρι τα οικονομικά σας να είναι τέλεια προτού διδάξετε στα παιδιά για τα χρήματα και τη χρήση τους. Λάβετε υπόψη ότι, ούτως ή άλλως, τους δίνετε τέτοιου είδους μαθήματα καθημερινά, έστω και με παθητικό τρόπο. Τα παιδιά μας βλέπουν και κάνουν ό,τι κάνουμε εμείς. Έτσι, όταν ψωνίζουμε ή όταν σχεδιάζουμε μια ειδική περίσταση, τους δείχνουμε παράλληλα και πώς σκεφτόμαστε για τη διαχείριση των χρημάτων.
Οπότε, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσουν την εκπαίδευσή τους όχι στην τύχη, που μπορεί να οδηγήσει σε μια στρεβλή αντίληψη, αλλά με ορθές πρακτικές και με σχέδιο. Μυώντας τα παιδιά σε κατάλληλες για την ηλικιακή τους κάθε φορά βαθμίδα οικονομικές έννοιες και πρακτικές.
Πρακτικές Εξοικείωσης με τα Χρήματα Ανάλογα με την Ηλικία των Παιδιών
Σύμφωνα με μια μελέτη του T. Rowe Price, το 36% των γονέων είναι «πολύ» ή «εξαιρετικά» απρόθυμοι να συζητήσουν τα οικονομικά με τα παιδιά τους και ένα άλλο 26% δηλώνουν ότι είναι «κάπως» διστακτικοί. Πράγματι, η συζήτηση για τα χρήματα είναι θέμα ταμπού σε πολλά νοικοκυριά. Όμως, αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να αγνοούν βασικές έννοιες και δεξιότητες για κάτι που έχει ζωτική σημασία για το μέλλον τους.
Το να κάνουν οι γονείς τις «συζητήσεις για τα χρήματα» μέρος των καθημερινών συζητήσεων στην οικογένεια είναι μια καλή αρχή. Θα βοηθήσει τα παιδιά να δημιουργήσουν μια θετική νοοτροπία για τα χρήματα. Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε. Η κάθε μέρα είναι μια αρχή…
10 Τρόποι που Ανοίγουν τον Διάλογο με τα Παιδιά για τα Χρήματα
- Δείξτε στα μικρότερα παιδιά τα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα που έχετε στο πορτοφόλι και μετρήστε τα μαζί. Μιλήστε τους για τα διαφορετικά μεγέθη, τα χρώματα και τους αριθμούς πάνω τους και το πόσα διαφορετικά νομίσματα και χαρτονομίσματα υπάρχουν συνολικά.
- Μιλήστε στα μεγαλύτερα παιδιά για τους διαφορετικούς τρόπους πληρωμής – από μετρητά και παραδοσιακές χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες έως τις πληρωμές με ανέπαφες κάρτες ή ακόμα και μέσω του κινητού. Μιλήστε για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μεθόδων πληρωμής. Εξοικειώστε τα με απλές τραπεζικές συναλλαγές.
- Εξηγήστε πώς κερδίζονται τα χρήματα και από πού προέρχονται τα χρήματα της οικογένειας. Με τα μεγαλύτερα παιδιά μπορείτε να δείτε τις παρακρατήσεις που γίνονται από τις ακαθάριστες αμοιβές σας και να συζητήσετε για ποιο σκοπό γίνονται.
- Εξηγήστε πώς λαμβάνετε οικονομικές αποφάσεις, πώς χτίζετε τον προϋπολογισμό σας (ή, αν δεν έχετε, γιατί να μην το κάνετε μαζί;) και πώς αισθάνεστε με τις διαφορετικές απαιτήσεις που καλείστε να καλύψετε οικονομικά.
- Εξερευνήστε τη διαφορά μεταξύ ανάγκης και επιθυμίας. Ποια αγαθά χρειαζόμαστε καθημερινά, όπως τρόφιμα και ρούχα, και ποια όχι, όπως κάποια αντικείμενα ή παιχνίδια που μπορεί να τα θέλουμε, αλλά δεν είναι απαραίτητα. Εξηγήστε επίσης ότι πολλά πολύτιμα πράγματα είναι δωρεάν. Όπως το να περνάς χρόνο παίζοντας με έναν φίλο.
- Εξοικειώστε τα παιδιά με την έννοια της αποταμίευσης, βοηθώντας τους να κατανοήσουν ότι μερικές φορές οι καιροί θα είναι οικονομικά απαιτητικοί. Μιλήστε τους για κάτι που έχετε αποκτήσει με τη μέθοδο της αποταμίευσης. Εάν δίνετε στα παιδιά χαρτζιλίκι, ενθαρρύνετέ τα να βάλουν κάποιο στόχο αποταμιεύοντας κάθε φορά ένα μικρό ποσό. Το εβδομαδιαίο ή και δεκαπενθήμερο χαρτζιλίκι είναι ένα ισχυρό εργαλείο μάθησης, καθώς δίνει στο παιδί την ευκαιρία να διαχειρίζεται το ίδιο τα χρήματά του σε καθημερινή βάση. Μπορείτε να αναφέρετε παραδείγματα έκτακτων περιστατικών που έχετε βιώσει οι ίδιοι.
- Ψωνίστε στο σούπερ μάρκετ κάποιες φορές μαζί με τα παιδιά. Συγκρίνετε τις τιμές μαζί και πείτε τους γιατί επιλέγετε να αγοράσετε ένα προϊόν έναντι ενός άλλου.
- Τονίστε τη σημασία της ασφάλειας. Πόσο σημαντικό είναι να διατηρούν τα προσωπικά τους στοιχεία ασφαλή, πόσο επικίνδυνο είναι να μοιράζονται κωδικούς πρόσβασης ή PIN με άλλους.
- Επιδιώξτε τη συμμετοχή τους στις αποφάσεις διαφόρων δαπανών, όπως η αγορά ενός νέου υπολογιστή ή μιας συσκευής στην κουζίνα. Μπορείτε να πάτε σε ένα κατάστημα να το αγοράσετε μαζί ή να το αναζητήσετε στο διαδίκτυο.
- Ενημερώστε τους για το κόστος λειτουργίας ενός σπιτιού. Δείτε μαζί τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας. Άραγε, θα μπορούσε να επιτύχει η οικογένειά σας κάποια εξοικονόμηση και ποια; Ανακαλύψτε το μαζί!
Οι Στόχοι
Παρότι ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός θεωρείται από πολλούς σημαντικός πυλώνας της ευημερίας και εξέλιξης των ατόμων και παρότι οι αποφάσεις που καλούνται να πάρουν, άνδρες και γυναίκες, καθώς και οι πληροφορίες που χρειάζεται να επεξεργαστούν γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες στις σύγχρονες κοινωνίες, εντούτοις σε καμία βαθμίδα της τυπικής εκπαίδευσης τα παιδιά και οι νέοι/ες δεν εφοδιάζονται με τις συγκεκριμένες γνώσεις και τα βασικά εργαλεία με τα οποία θα μπορούσαν να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στο πεδίο αυτό.
Μέχρι ο οικονομικός αλφαβητισμός να γίνει μέρος της εκπαίδευσης, είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να εξοικειώνονται με τα χρήματα και τη χρήση τους στο πλαίσιο της οικογένειας.
Ο σκοπός είναι να αποκτήσουν σε όσο τον δυνατόν μικρότερη ηλικία θετική στάση για τα χρήματα, αυτοπεποίθηση στη χρήση τους, ικανότητα να προγραμματίζουν εκ των προτέρων μια αγορά αποταμιεύοντας γι’ αυτή, κατανόηση των βασικών οικονομικών διαδικασιών και εννοιών, αντίληψη για το πώς μπορούν να αποκτήσουν χρήματα ή τι δεν μπορούν να εξαγοράσουν τα χρήματα, αλλά και να μάθουν μέσα από τα λάθη τους σε αυτό το –ένα ακόμη απαραίτητο– ταξίδι της μάθησης.
Με την υποστήριξη
Το παρόν άρθρο συντάχθηκε αποκλειστικά από την αθηΝΕΑ. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό είναι γενικού και ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν προορίζονται για να θεωρηθούν ως νομικές, λογιστικές, φορολογικές, επενδυτικές ή άλλες συμβουλές. Η ιδιότητα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε. ως χορηγός του παρόντος άρθρου δεν αποτελεί ούτε δύναται να ερμηνευθεί ως εγγύηση ή ανάληψη οιασδήποτε ευθύνης για την ακρίβεια, επάρκεια, πληρότητα, εγκυρότητα ή χρησιμότητα του περιεχομένου του καθώς και για το εν γένει περιεχόμενό του. Κάθε τυχόν επενδυτική ή άλλη απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με ίδια κρίση του αναγνώστη και να βασίζεται σε προσωπική ενημέρωσή του. Ο αναγνώστης, πριν τη λήψη τυχόν επενδυτικών ή άλλων αποφάσεών του, χρειάζεται να λαμβάνει κάθε απαιτούμενη επαγγελματική συμβουλή από δικούς του ανεξάρτητους επενδυτικούς, νομικούς, φορολογικούς ή άλλους συμβούλους. Η Τράπεζα δεν ευθύνεται ούτε αναλαμβάνει ουδεμία νομική υποχρέωση σε σχέση με ή ως συνέπεια ενδεχόμενης επενδυτικής ή άλλης απόφασης που βασίστηκε στο παρόν άρθρο. Ακόμη, δεν φέρει καμία ευθύνη για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση απώλεια ή ζημία που μπορεί να προκύψει από την ανάγνωση/ χρήση του παρόντος άρθρου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
H «Black Friday» και οι Παγίδες της
