Η γιαγιά μου η Ευθυμία έχει το όνομα, έχει και τη χάρη. Θα το αισθανθεί όποιος γευτεί το φαγητό της, αλλά και στο καλωσόρισμα που σου προσφέρει. Κάθε πιάτο κρύβει μία λεπτομέρεια, ένα μυστικό που στην επίγευσή του μόνο ευθυμία σου προκαλεί. Από την καλαμποκίσια πίτα, γνωστή και ως μπομπότα, σερβιρισμένη ζεστή και τραγανή, μέχρι τον τρόπο που ανοίγει και απλώνει τα φύλλα για την τυρόπιτα, ώστε να στεγνώσουν πριν τα λαδώσει “με το μάτι”. Όσο πιο απλό, τόσο πιο νόστιμο θα σου πει ενώ, όσο και να τη μαλώνεις για το παραπάνω αλάτι, η κοτόσουπα αλλιώς δεν νοστιμεύει και έχει δίκιο.
Η Γιαγιά Ευθυμία. Photo Credits: Efi Lili
Στην κουζίνα της γιαγιάς, δίπλα στην ξυλοσόμπα, υπάρχει ένας καναπές, σημείο αναμονής όσο οι αλμυρές τηγανίτες για πρωινό τσιτσιρίζουν στο λάδι, οι χύτρες τραγουδούν και το αυγό στην κούπα ετοιμάζεται για σερβίρισμα. Ακόμη και εδώ η συνταγή κρύβει μαεστρία. Οι ώρες που περνούσα στην κουζίνα της γιαγιάς μου είναι όλα μου τα παιδικά χρόνια. Είναι οι γεύσεις και οι μυρωδιές από τα πιο αγαπημένα μου Σαββατοκύριακα, τις γιορτές και τις αργίες. Είναι οι αναμνήσεις που συντηρούνται με την όσφρηση και τη γεύση.
Είναι οι ρίζες μου και τα φτερά μου. Είναι η πατρίδα μου. Τα τελευταία δέκα χρόνια της ενήλικης μου ζωής, έχω ζήσει πολλές μαγειρικές απογοητεύσεις στην προσπάθειά μου να κάνω περήφανες μάνα και γιαγιά για την καταγωγή μου.
Ακόμη κι αν διατυμπανίζω πόσο νόστιμες και μπελαλίδικες είναι οι πίτες από την περιοχή της Θεσσαλίας, πόσο ξεχωριστούς συνδυασμούς μπορείς να κάνεις με πράσα, αμπελόφυλλα και ντόπιο κρέας και πόσο περίτεχνους μεζέδες θα συνοδεύσουν το τσίπουρο και το κρασί της περιοχής. Ακόμη κι αν κάνω υπερπροσπάθεια με σκληρή προετοιμασία να γίνω πρέσβειρα των αισθήσεων και των παραισθήσεων στους ουρανίσκους των προσκεκλημένων φίλων μου για φαγητό, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχω πετύχει αυτήν τη γεύση, αυτήν τη μυρωδιά την φαγητών της γιαγιάς μου.
Έχει η Μνήμη Γεύση;
Αναρωτιέμαι πώς ονομάζουμε αυτήν την αίσθηση που σε κατακλύζει με εικόνες και αναμνήσεις κάθε φορά που δοκιμάζεις μία λιχουδιά και λίγο το όνομα, λίγο το σχήμα και η μυρωδιά σου θυμίζουν κάτι από τα παλιά. Επίσης, αναρωτιέμαι τι κάνω λάθος και ποτέ μου δεν μπορώ να πετύχω τη συνταγή της γιαγιάς μου, ακόμη και για το πιο απλό συνοδευτικό πιλάφι, δηλαδή ρύζι που έχει μαγειρευτεί σε αρωματικό ζωμό.
Οι Ρίζες μας είναι δυνατές, όπως οι αναμνήσεις. Μετά από ένα χρόνο συνειδητής απόστασης από τη γιαγιά, μιας και ο κορωνoϊός μας κράτησε μακριά, οι ατέλειωτες ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μου, με meetings, Netflix και τον Άκη Πετρετζίκη να μου δείχνει τα μυστικά για γρήγορο σπανακόρυζο, με έκαναν να νοσταλγώ τις μυρωδιές και την προσέγγιση της γιαγιάς μου.
Και κάπου εκεί, ανάμεσα σε προγραμματισμένες τηλεδιασκέψεις και stories, ανακάλυψα την ευρηματικότητα νέων παιδιών, με βιώματα κάπως σαν και τα δικά μου, να προσπαθούν να σου μεταφέρουν στην ψηφιακή πραγματικότητα την παράδοση, τα έθιμα και την πολιτιστική κληρονομιά μας.
Οι Ρίζες
Οι Ρίζες μας είναι δυνατές, όπως οι αναμνήσεις, θα σου πει ο Ανδρέας, ο εμπνευστής και άνθρωπος πίσω από τον ομώνυμο λογαριασμό στο Ιnstagram και στο Facebook. Eίναι ο ίδιος που διαχειρίζεται και τη σελίδα Κασετόφωνο, με μαζεμένα όλα τα σάουντρακς των μελλοντικών μας αναμνήσεων.
Ο Ανδρέας, λοιπόν, μαζί με την Γεωργία, την Σοφία και την Χριστίνα, έβγαλαν μία ανακοίνωση κάπου στην πρώτη καραντίνα και φώναξαν όλους εμάς να τους στείλουμε φωτογραφίες από την ελληνική παράδοση, τα βιώματά μας, τα ήθη και τα έθιμα, όπως αυτά μένουν ζωντανά μέχρι και σήμερα. Με μία νοσταλγική προσέγγιση, με κοινό παρονομαστή τις αναμνήσεις, οι Ρίζες καταφέρνουν να κατακλύζουν καθημερινά τις οθόνες μας με υψηλής ποιότητας περιεχόμενο που προβάλλει στοιχεία της κληρονομιάς μας τα οποία τείνουν σήμερα να εκλείψουν. Οι Ρίζες είναι οι παιδικές σου αναμνήσεις, τα καλοκαίρια και οι Κυριακές στο χωριό.
Αν τα νοσταλγείς, σου προτείνω να τα εντοπίσεις και να τα φωτογραφίσεις, ώστε να μείνουν αναλλοίωτα, να διασωθούν και κάθε τόσο να επιστρέφεις σε αυτά.
Η Ψηφιακή Κληρονομιά της Γεύσης
Κάπως έτσι το σκέφτηκαν η Κλαίρη και ο Αλέξης, δύο νέοι από τη Λάρισα που γνώρισα σε μία ακόμη τηλεδιάσκεψη. Tα κοινά τους βιώματα, οι γιαγιάδες και οι παππούδες που για κάποιους έφυγαν νωρίς, αλλά και η έντονη αστική καθημερινότητα τους ενέπνευσαν να μπουν σε ένα αμάξι και με μία κάμερα κι ένα φακό να καταγράψουν παραδοσιακές συνταγές και ιστορίες.
Αναρωτιέμαι πώς ονομάζουμε αυτήν την αίσθηση που σε κατακλύζει με εικόνες και αναμνήσεις κάθε φορά που δοκιμάζεις μία λιχουδιά και λίγο το όνομα, λίγο το σχήμα και η μυρωδιά σου θυμίζουν κάτι από τα παλιά.
Το project τους The Heritage of Taste συγκεντρώνει αρχειακό ψηφιακό υλικό που καταγράφει προφορικές ιστορίες από παππούδες και γιαγιάδες της ευρύτερης περιφέρειας της Λάρισας. Εστιάζει στην αναζήτηση και ανάδειξη γεύσεων, συνταγών, γιατροσοφιών και ιστοριών σχετικά με την παρασκευή τους. Αποτελεί ένα εκθεσιακό προϊόν με πολλές προεκτάσεις τόσο σε υπηρεσίες, όπως η δημιουργία γαστρονομικών εκδηλώσεων, προϊόντων προς πώληση, αλλά και σε ερευνητικό επίπεδο σχετικά με τη διατροφή εκείνης της εποχής και τη σύνδεσή της με τον ελληνικό πολιτισμό.
ΚΛΑΙΡΗ ΜΠΑΚΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΙΔΗΣ
Tο The Heritage of Taste έδωσε ζωή σε συνταγές που είχαμε κρυμμένες στο συρτάρι, αλλά και στις αναμνήσεις μας. Στη σελίδα τους θα δεις βιντεοσκοπημένες μαρτυρίες γιαγιάδων, αλλά και συνταγές σαν αυτές που έκανε η δική σου. Ενδιαφέρον έχει πως το υλικό αυτό οδήγησε στη δημιουργία ενός μεγαλύτερου αρχείου, εκείνου της Κληρονομιάς της Λέξης.
Οι κοινές φράσεις και αναφορές και η συχνή επανάληψή τους ενέπνευσε τους δύο νέους να επεκτείνουν την έρευνά τους για την ανάπτυξη ενός μεγαλύτερου αρχείου με οπτικοακουστική και γραπτή δομή. Μία βάση δεδομένων της ελληνικής παράδοσης και της γαστρονομίας ως σημείο αλληλεπίδρασης ερευνητών, παραγωγών και καταναλωτών. Το όραμα τους είναι αυτό κάποια μέρα να μεγαλώσει, να γίνει προσβάσιμο σε όλους και, γιατί όχι, να βρει και κάποια χρηματοδότηση.
Όλα αυτά τα γράφω και δεξιά από το πληκτρολόγιο έχω ένα κομμάτι από την τυρόπιτα της γιαγιάς Ευθυμίας. Η μυρωδιά της έχει γεύση. Και η γεύση έχει τη μνήμη της. Είναι η μνήμη της αγάπης της για όλους εμάς που έμαθε από πάντα να μας φροντίζει. Και τι καλύτερο από νόστιμα πιάτα. Αυτό που θέλουν να διαδώσουν και οι νεότεροι που έρχονται με ορμή να μας θυμίσουν πως όταν αξιοποιείς το παρελθόν, το μέλλον προμηνύεται συναρπαστικ
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Τα Mαλακά και Aφράτα Kεφτεδάκια της Γιαγιάς Μας
Παραδοσιακή Χορτόπιτα Από τη Μονεμβασιά Από Τον Chef Γιώργο Χάψα
