Ποιος να το έλεγε ότι εκείνα τα πρωινά που οι μεγαλύτεροι από εμάς ετοιμαζόμασταν για το σχολείο φορώντας τη σχολική ποδιά θα έβρισκαν τον απόηχό τους στην ενήλικη ζωή δεκαετίες αργότερα, στον εργασιακό χώρο πια. Κι όμως, εκείνο το μπλε σεμιζιέ με το γιακαδάκι, τη ζώνη και τα κουμπιά, που κάποτε ως μαθητιώσα νεολαία θεωρούσαμε καταπιεστικό και περιοριστικό κατάλοιπο αυταρχικών εποχών, σήμερα επιστρέφει και υιοθετείται με σύγχρονο τρόπο από την Generation Z.
Πριν χαμογελάσουμε με νόημα στην ιδέα ότι μία τόσο ακομπλεξάριστη και ελεύθερη –θεωρητικά– γενιά προτιμά σταθερό, επαναλαμβανόμενο ντύσιμο στη δουλειά, αξίζει να μελετήσουμε λίγο βαθύτερα το φαινόμενο. Πράγματι, έχει διαπιστωθεί, πως πολλοί νέοι/νέες εργαζόμενοι/ες επιλέγουν κάθε μέρα να φορούν συγκεκριμένα ρούχα στον χώρο εργασίας. Συνήθως κάτι απλό, μάλλον αδιάφορο, κάτι σαν προσωπική, ανεπίσημη «στολή».
Σας θυμίζει κάτι; Ο Steve Jobs έκανε το ίδιο επιλέγοντας τζιν παντελόνι, μαύρο ζιβάγκο και αθλητικά παπούτσια, αλλά και ο Barack Obama ακολουθούσε ένα σταθερό rotation σκούρων κουστουμιών. Πηγή έμπνευσης πιθανόν να ήταν o Albert Einstein, που είχε μια συλλογή ίδιων γκρι κοστουμιών. Οι ίδιοι πάντως υποστήριζαν πως μια τέτοια απόφαση τους βοηθούσε να προβάλλουν μια σταθερή, συνεπή εικόνα προς τα έξω, αλλά, το κυριότερο, να περιορίζουν την «κόπωση λήψης αποφάσεων» εστιάζοντας την ενέργειά τους στις εργασίες τους.
Decision Fatigue
Πράγματι, ο εγκέφαλός μας διαθέτει περιορισμένο αριθμό γνωστικών πόρων. Όσο περισσότερες αποφάσεις τον υποχρεώνουμε να πάρει τόσο τον υπερφορτώνουμε και τον εξαντλούμε περιορίζοντας τη λειτουργικότητά του.
Συνειδητοποιώντας το, πολλοί άνθρωποι απλοποιoύν την καθημερινότητά τους: αντί να μπαίνουν συνέχεια στη διαδικασία να παίρνουν αποφάσεις τύπου «τι θα φορέσω σήμερα;» ή «τι να φάω για πρωινό;», επιλέγουν μια σταθερή ρουτίνα σε κάποιες βασικές ενέργειες κι έτσι καταφέρνουν να κρατούν το μυαλό τους καθαρό για σημαντικότερες αποφάσεις.
Τα «Σωστά» Ρούχα
Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα είναι ότι η Generation Z το κάνει μαζικά και κάποιες φορές, δυστυχώς, αμυντικά. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία όπου καταγράφεται ότι 6 στους 10 εργοδότες έχουν απολύσει νεαρούς εργαζόμενους λίγους μήνες μετά την πρόσληψή τους επικαλούμενοι συχνά ακατάλληλη ενδυμασία. Έτσι, το ντύσιμο στη δουλειά φαίνεται να γίνεται για την Gen Z με στρατηγική… επιβίωσης: αν φοράς τα ίδια, αδιάφορα ρούχα κάθε μέρα, γίνεσαι λιγότερο αξιομνημόνευτος – άρα και σε λιγότερο βαθμό… στόχος.
Ενδεχομένως, αρκετοί από εμάς θα ταυτιστούμε ενθυμούμενοι την εικόνα μας μπροστά στην ντουλάπα κάθε πρωί πριν πάμε στο γραφείο, προσπαθώντας να βρούμε το ιδανικό ντύσιμο: επαγγελματικό, αλλά όχι «στριμμένο», casual και βολικό, αλλά όχι ατημέλητο. Τα «σωστά» ρούχα φάνταζαν σαν ένα πρώτο φίλτρο που έπρεπε να περάσουμε για να μας αποδεχτούν.
Κάπως έτσι λειτουργούσε και η σχολική στολή. Ήταν ρούχο που ναι μεν μας απάλλασσε από το άγχος του «φαίνεσθαι» και ως ένα βαθμό κάλυπτε τις διαφορές (π.χ. ταξικές), από την άλλη πλευρά όμως μας καλούπωνε. Φαινόμασταν όλες και όλοι ίδιοι, χωρίς πολλά περιθώρια προσωπικής έκφρασης.
Η Πρώτη Εικόνα
Πάντως, αν το καλοσκεφτούμε, οι περισσότεροι από εμάς ενδιαφερόμαστε (και ίσως αγχωνόμαστε) για την εμφάνισή μας δημοσίως. Είναι γεγονός πως ο σωματότυπος, το στιλ, τα ρούχα, το χτένισμα, τα αξεσουάρ δημιουργούν την πρώτη εικόνα μας κι ένα είδος κριτηρίου. Ίσως, λοιπόν, αυτό που ψάχνουμε επιλέγοντας κάποιες φορές τη «στολή» δεν είναι μόνο η απλοποίηση της ζωής μας, αλλά και μια μικρή «πανοπλία» που θα μας προστατεύει.
Μπορεί η σύγχρονη «στολή» της Generation Z να μην είναι το ίδιο αυστηρή με τη σχολική ποδιά, ωστόσο φαίνεται να είναι προϊόν παρόμοιου μηχανισμού. Μια προσπάθεια αποφυγής λάθος βλεμμάτων, παρεξηγήσεων και κριτικής. Σύμφωνα με έρευνα, το 74% των εργαζομένων της Gen Z νιώθουν στρες για το τι θα φορέσουν στη δουλειά, ενώ ένα 65% πιστεύει ότι κρίνονται περισσότερο για την εμφάνισή τους παρά για τις ικανότητές τους. Η «στολή εργασίας» έρχεται, λοιπόν, ως ψυχολογικό καταφύγιο. Ως μέσο για να πάρουν πίσω λίγο έλεγχο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Τα Δύο Άκρα
Υπάρχει πάντως και η αντίθετη φωνή. Εκείνοι οι άνθρωποι που συνειδητά εμφανίζονται στο γραφείο αλλά και παντού ντυμένοι ιδιαίτερα έως εκκεντρικά, ακριβώς επειδή αυτό τους κάνει να νιώθουν αυθεντικοί, διαφορετικοί, ξεχωριστοί. Που επιδιώκουν να φανούν αντί να χαθούν μέσα στο πλήθος. Μήπως όμως κι αυτό αποτελεί ένα είδος «στολής»;
Ίσως τελικά το σημαντικό δεν είναι ότι κάποιοι άνθρωποι φορούν «στολή» στην εργασία, αλλά γιατί το κάνουν. Αν η ομοιομορφία είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού, συμμόρφωσης (με την καταπιεστική έννοια) ή φόβου απόρριψης, τότε ναι, «Houston, we have a problem». Το ίδιο όμως ισχύει και για τη διαφορετικότητα όταν προκύπτει ως αντίδραση ή επιθετική δήλωση.
Η ομοιομορφία και η διαφορετικότητα νοηματοδοτούνται και αξίζουν πραγματικά όταν αποτελούν συνειδητές επιλογές που συνδέονται με έννοιες όπως η προσωπική αλήθεια, το γούστο, η άνεση, η ψυχική ηρεμία. Όχι μόνο για την Gen Z, αλλά για όλους μας. Να μπορούμε δηλαδή να παρουσιαζόμαστε με τρόπο που να μην χρειάζεται να αποδείξουμε κάτι. Που να αντικατοπτρίζει απλώς αυτό που είμαστε, χωρίς ούτε να μας εκθέτει ούτε να μας περιορίζει. Να μπορούμε να στεκόμαστε δίπλα δίπλα χωρίς να φοβόμαστε την κρίση. Να μην κοιτάμε το πουκάμισο πριν δούμε τον άνθρωπο.
Και τι δηλαδή; «Θα φοράμε όλοι ό,τι να ’ναι, όπου να ’ναι;» Σαν να ακούω κάποιους να αντιδρούν. Η λέξη που κρατά την ισορροπία είναι ο σεβασμός. Σεβασμός στον εαυτό μας και στους γύρω μας. Και μια καλή δόση ενσυναίσθησης πάντα βοηθάει. Μέχρι που μια μέρα να μη χρειάζεται πια ούτε καλούπι ούτε αντίδραση. Μόνο ελεύθερη, αυθεντική προσωπικότητα και παρουσία.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παίζω, Χορεύω, Με Μαθαίνω πως Αξίζω…
Συναυλίες 2025 | «Άχαστοι», Θρύλοι, Σταθερές Αξίες & Specials
