Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου και η Άρτεμις Γρύμπλα, μετά τις πολύ επιτυχημένες παραστάσεις «Γάμος» του Μάριου Ποντίκα και «Οι Κάτω απ’ τα Αστέρια» του Τηλέμαχου Τσαρδάκα, συνσκηνοθετούν την τραγωδία «Ηρακλείδαι» του Ευριπίδη, που έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Olvio το Σάββατο 5 Φεβρουαρίου.
Οι απόγονοι του Ηρακλή, καταδιωκόμενοι από τον βασιλιά του Άργους Ευρυσθέα, καταφεύγουν στην Αθήνα όπου ζητούν να τους δοθεί άσυλο. Η δημοκρατική πόλη τούς το παρέχει παρά τις απειλές του Άργους για πόλεμο, μην υποκύπτοντας στο συμφέρον του δυνατού. Η πόλη είναι ελεύθερη γιατί παραμένει δίκαιη. Στη μάχη, η Αθήνα κερδίζει και οι ρόλοι αντιστρέφονται. Ο Ευρυσθέας είναι πλέον αιχμάλωτος ικέτης και οι Ηρακλείδες ισχυροί νικητές. Το δίκαιο επιβάλλει να σωθεί η ζωή του αιχμαλώτου, αλλά η Αλκμήνη, μητέρα του Ηρακλή, αποφασίζει τον θάνατο του Ευρυσθέα. Η πόλη της Αθήνας δεν παρεμβαίνει.
Το Σχόλιό μας για την Παράσταση
Ο πυκνός λογος του Ευριπίδη στη μετάφραση του μοναδικού Κώστα Βάρναλη θα δυσκολέψει όποιον/α δεν πάει διαβασμένος/η. Το κείμενο και η μυθιστορία πίσω από αυτό απαιτούν την προσοχή σας. Το καταπληκτικό στην αρχαία γραμματεία και, αν θέλετε πιο συγκεκριμένα, στο έργο «Ηρακλείδαι» είναι η φιλοσοφική αναζήτηση, η ανάλυση των εννοιών του ικέτη, του πρόσφυγα, του κυνηγημένου, παράλληλα με τη χρήση της διαλεκτικής. Λόγος και αντίλογος και τελικά μια σύνθεση επιχειρημάτων, δηλαδή πολιτισμός!
Ακόμα, έχει ενδιαφέρον ο ρόλος της Πόλης, ως πατρίδας, που οφείλει να ακολουθεί τους νόμους της, ακόμα και αν απειλείται με πόλεμο. Το ίδιο συμβαίνει και με τον κομβικό ρόλο της γυναίκας στο έργο που με την παρουσία της αλλάζει τα δεδομένα και δεν μένει σε ρόλο κομπάρσου δίπλα στον άνδρα. Οι αρχαίοι θεοί, όπως πάντα, μοιάζουν πιο ανθρώπινοι, παρεμβατικοί και έτοιμοι να διαδραματίσουν ρόλο στο έργο.
Σε ότι αφορά στις ερμηνείες, προσωπικά με συγκλόνισε ο μονόλογος της Έλενας Σταύρου ως «Μακαρίας» λίγο πριν θυσιαστεί. Παρόλα αυτά, όλη η υπόλοιπη ομάδα, ο Ελισσαίος Βλάχος ως ήρεμη δύναμη, η στιβαρή Μυρτώ Γκόνη, ο μεστός Δημοσθένης Ξυλαρδιστός και ο κομβικός Κώστας Παπακωνσταντίνου συνεργάζονται άψογα τόσο στο κείμενο, που είπαμε ότι μόνο εύκολο δεν είναι, αλλά και κινησιολογικά, κάτι που στη συγκεκριμένη παράσταση είναι σημαντικό.
Οι κινήσεις έχουν το δικό τους ρόλο στο έργο, χωρίς να αποτελούν απλά στησίματα των ηθοποιών στη σκηνή. Τα «μοντέρνα» χορικά, με ένα μοναδικό τρόπο ταιριάζουν απόλυτα στο έργο και τα επικροτούμε. Τέλος, το λιτό σκηνικό, παραπέμπει στον βωμό του ναού όπου οι ικέτες ζητούν προστασία.
Επανέρχομαι σε αυτό που είπα στην αρχή. Τα έργα αυτά οφείλουμε να τα παρακολουθήσουμε «διαβασμένοι». Και αν όχι από πριν, μετά στην επιστροφή στο σπίτι!
Το Έργο του Ευριπίδη
Οι «Ηρακλείδες» παρουσιάστηκαν το 430-427 π.Χ., στις αρχές του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο Ευριπίδης, επηρεασμένος από τα σύγχρονα γεγονότα, επιχειρεί ένα πολιτικό σχόλιο. Θέλοντας να τονώσει τον πατριωτισμό των συμπολιτών του και να τους εμφυσήσει το πνεύμα της νίκης, παρουσιάζει την Αθήνα ως την πόλη της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, του πολιτισμού. Όλα αυτά είναι που πρέπει να υπερασπιστούν οι Αθηναίοι, και για όλα αυτά πρέπει, ακόμα περισσότερο, να επιδιώκουν την ειρήνη.
Από την άλλη μεριά, μέσα από τους «Ηρακλείδες», οι απόγονοί τους Σπαρτιάτες εμμέσως παρουσιάζονται δολεροί, αλαζόνες, άδικοι, αχάριστοι. Αφού βοηθηθούν από την Αθήνα, υπόσχονται να μη στραφούν ποτέ εναντίον της. Οι Αθηναίοι θεατές της παράστασης γνωρίζουν ότι η υπόσχεση αυτή δεν τηρήθηκε, αφού έχουν ήδη δεχτεί την επίθεση της Σπάρτης. Η αγανάκτησή τους είναι εύλογη και το δίκιο με το μέρος τους.
Στα Χέρια της Θεατρικής Ομάδας «Ξανθίας»
Η ομάδα «Ξανθίας» στρέφεται για πρώτη φορά σε ένα κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Επιλέγει την κατεξοχήν πολιτική τραγωδία του Ευριπίδη «Ηρακλείδαι», ένα έργο που παίζεται σπάνια και είναι σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό. Φιλοδοξεί να φωτίσει τον αντιπολεμικό χαρακτήρα του έργου και το πεδίο όπου συγκρούονται οι αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης με αυτές της ιδιοτέλειας, της βίας και του συμφέροντος του ισχυρού.
Η ελεύθερη πόλη μετράει στις αποφάσεις της την ντροπή πιο πολύ από τον φόβο και ακολουθεί το δίκιο ανεξάρτητα από το κόστος. Ο πόλεμος όμως τα σαρώνει όλα, και το δίκαιο της βίας και της εκδίκησης θριαμβεύει. Όταν οι άνθρωποι αλλάζουν θέση και μεταβάλλεται η ισχύς τους, τότε μεταβάλλεται και η οπτική τους. Η παράσταση τονίζει και σχολιάζει αυτή την ασυνέπεια των ρόλων, ακολουθώντας μια φόρμα που μετεωρίζεται ανάμεσα στο δράμα και τη φαιδρότητα, αφήνοντας το κοινό να προσδώσει το δικό του πρόσημο στην πρόσληψη της σκηνικής δράσης.
Με όχημα την μετάφραση του ποιητή Κώστα Βάρναλη, η ομάδα συνεχίζει την έρευνά της σε θέματα υποκριτικής και παράστασης, και πειραματίζεται στο πώς ο ρυθμός και η μουσική του λόγου εναρμονίζονται με την κίνηση των σωμάτων, και πώς τα νοήματα του κειμένου μπορούν να προκύψουν και να φωτιστούν μέσα από τον δρόμο αυτόν.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου, Άρτεμις Γρύμπλα | Μετάφραση: Κώστας Βάρναλης | Σκηνικά: Βίκυ Πάντζιου | Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα | Μουσική: Βασίλης Κουτσιλιέρης | Παίζουν: Ελισσαίος Βλάχος, Μυρτώ Γκόνη, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Έλενα Σταύρου
Πληροφορίες
5 Φεβρουαρίου έως 6 Μαρτίου | Σάββατο και Κυριακή στις 21:00 | Διάρκεια παράστασης : 75 λεπτά | Προπώληση εισιτηρίων στο viva.gr | https://www.olviotheater.gr
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Ταινίες και Σειρές για Μετά τον Χιονιά
«Ο Κατά Φαντασίαν Ασθενής»: Γιορτή Χαράς, Μουσικής και Θεάτρου
