Ένα σύνθημα που ακουγόταν δειλά στην αρχή για να διατρανωθεί στην πορεία της ανάπτυξης του «πράσινου κινήματος» ήταν –και εξακολουθεί να είναι– η μόλις πέντε λέξεων φράση: «Είναι η μόνη που έχουμε».
Η Γη μας είναι η μόνη που έχουμε αλλά, όπως λέει ο πάπας Φραγκίσκος μέσα από την αποστολική εγκύκλιο που δημοσιοποίησε στις 4 Οκτωβρίου, την ημέρα που τιμάται ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης: «Κανείς δεν σώζεται μόνος του».
Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης –αναφέρει η θρησκευτική παράδοση– κήρυττε τον λόγο του Θεού όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στα πουλιά και στα άλλα πλάσματα της φύσης. Θεωρούσε πως η φύση, στο σύνολό της, είναι καθρέφτης του Θεού. Ο ίδιος είχε γεννηθεί σε πλούσια οικογένεια, αλλά αφιέρωσε τη ζωή του για να μιλήσει για την ισότητα, για την περιφρόνηση του πλούτου και το ιδανικό της πενίας, για την αγάπη σε όλα τα όντα, έμψυχα και άψυχα.
Την ημέρα της μνήμης του προστάτη των ζώων και της φύσης επέλεξε ο πάπας για να παραδώσει όχι μόνο στη χριστιανική κοινότητα των Καθολικών αλλά σε όλους μας, χάρη στην επίκαιρη και οικουμενική διάσταση των λόγων του, τη 12σέλιδη αποστολική εγκύκλιο «Laudate Deum».
Σε αυτήν προειδοποιεί ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για κωλυσιεργίες στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εμφανίζεται υποστηρικτής του ακτιβισμού και αναγνώστης του «A Cyborg Manifesto» της Donna Haraway, Αμερικανίδας ερευνήτριας στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας και φεμινίστριας, καθώς και υπέρμαχος του κινήματος «Keep it in the Ground», δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για «εγκατάλειψη» των ορυκτών καυσίμων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πάπας Φραγκίσκος προτρέπει σε αποφασιστική δράση με στόχο την ανάσχεση της περιβαλλοντικής καταστροφής του πλανήτη. Δεν είναι η πρώτη φορά που στηρίζει τους επιστήμονες στις έρευνές τους που καταδεικνύουν τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
Το 2105 είχε δημοσιοποιήσει την εγκύκλιο «Laudato Si», καλώντας τους ηγέτες του κόσμου να αφουγκραστούν «την κραυγή αγωνίας της Γης και το κλάμα των φτωχών».
«Αδυνατούμε να δούμε ότι πολλοί ανάμεσά μας είναι βυθισμένοι σε απελπιστική και εξευτελιστική φτώχεια, χωρίς διέξοδο, ενώ άλλοι δεν γνωρίζουν τι να κάνουν με όσα έχουν, επιδεικνύοντας ματαιόδοξα τη δήθεν ανωτερότητά τους και απειλώντας τον πλανήτη με τον καταναλωτισμό τους», κατέληγε εκείνη η πρώτη εγκύκλιος.
Στη νέα εγκύκλιο, οκτώ χρόνια μετά, ο πάπας εμφανίζεται πολύ πιο «θυμωμένος».
Ο κόσμος μας καταρρέει, υποστηρίζει, και ίσως πλησιάζουμε το κρίσιμο σημείο όπου δεν υπάρχει επιστροφή. Καταφέρεται ενάντια στους αρνητές της κλιματικής αλλαγής και στον εφησυχασμό, κάνει λόγο για εταιρική συνενοχή με τις καταστροφικές μεθόδους greenwashing, επιτίθεται στην «τεχνοκρατική» κοσμοθεωρία που εξαντλεί τον πλανήτη, υποστηρίζει πως οι ακτιβιστές για το κλίμα καλύπτουν το κενό της παγκόσμιας ηγεσίας.
Περιγράφει τα αξιοσημείωτα ακραία καιρικά φαινόμενα ως «κραυγές διαμαρτυρίας εκ μέρους της Γης, απτές εκφράσεις μιας σιωπηλής ασθένειας που επηρεάζει τους πάντες». Και επαναλαμβάνει ξανά τις δύο φράσεις: «Τα πάντα συνδέονται» και «Κανείς δεν σώζεται μόνος του».
Πρόκειται για πολιτικό λόγο με αξιοσημείωτα ριζοσπαστική γλώσσα ακόμη και για τον πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος χάραξε εδώ και καιρό έναν δρόμο που έχει δυσαρεστήσει πολλούς στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Αλλά, από την άλλη, έχει βρει αμέτρητους υποστηρικτές ανάμεσα σε εκείνους που συμμερίζονται τις απόψεις του για άμεση δράση.
Ο Αργεντινός Jorge Mario Bergoglio είναι ο 266ος πάπας στην ιστορία. Γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1936 στο Μπουένος Άιρες, από πατέρα εργάτη στο σιδηρόδρομο και μητέρα νοικοκυρά, με ρίζες από την Ιταλία. Είναι ο πρώτος που κατάγεται από την αμερικανική ήπειρο και ο πρώτος μη Ευρωπαίος εδώ και 1.272 χρόνια μετά τον Σύρο Πάπα Γρηγόριο Γ′ (731-741).
Επέλεξε το όνομά του προς τιμήν του άγιου Φραγκίσκου της Ασίζης, γιατί και εκείνος αγαπούσε τους φτωχούς και αναξιοπαθούντες. Ζει εντυπωσιακά λιτά για τον τίτλο του. Αντί για τα παπικά διαμερίσματα στο Παλάτι του Βατικανού, προτίμησε τα δύο δωμάτια στο Casa Sancta Marta (Το σπίτι της Αγίας Μάρθας). Προτιμά λιτά και διακριτικά άμφια και έχει αντικαταστήσει τον «θρόνο» του με ένα λιγότερο εντυπωσιακό κάθισμα.
Κλείνοντας την εγκύκλιό του ζητάει από όλους να βοηθήσουν ώστε να κάνουμε τον κόσμο πιο όμορφο, «γιατί αυτή η δέσμευση έχει να κάνει με την προσωπική μας αξιοπρέπεια και τις υψηλότερες αξίες μας», αλλά και να «είμαστε ειλικρινείς και να αναγνωρίσουμε ότι οι πιο αποτελεσματικές λύσεις δεν θα προέλθουν μόνο από ατομικές προσπάθειες, αλλά κυρίως από σημαντικές πολιτικές αποφάσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο».
Μια παπική εγκύκλιος σίγουρα δεν φέρνει την άνοιξη, ωστόσο απηχεί την αγωνία πολλών και στηρίζει τη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Μια μάχη που στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Αμερική, έχει μετατραπεί σε πεδίο πολιτισμικού πολέμου: σε πρόσφατη συζήτηση με τους υποψήφιους των Ρεπουμπλικανών προέδρων, μόνο ένας παραδέχτηκε ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είναι πραγματική.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Claudia Goldin: Ένα Νόμπελ Σκέτος Χρυσός!
Ισραήλ και Παλαιστίνη | Δύο Κόσμοι Παράλληλοι και Αντίθετοι
Κλιματικοί Πρόσφυγες | Τα Λησμονημένα Θύματα του Κόσμου
